اگر شک دارید، حتما بپرسید

پرسیدن و جستجو کلید رسیدن به حقیقت است، چه در باورهای عمیق دینی و چه در گره های زندگی روزمره. شک نباید شما را متوقف کند، بلکه باید محرکی برای یافتن پاسخ و رسیدن به یقین باشد؛ مسیری که قرآن کریم هم آن را به ما نشان داده است. این شعار، یک دعوت صمیمانه به کاوش است، دعوتی که ما را از سکون و تعصب دور می کند و به سمت روشنایی و درک عمیق تر سوق می دهد.

ما انسان ها ذاتاً کنجکاویم و تمایل داریم که از هر چیز سر در بیاوریم. این حس کنجکاوی، همان موتور محرکه ای است که ما را به سمت دانستن و درک حقیقت هل می دهد. اما گاهی اوقات در این مسیر، به بن بست شک و تردید می خوریم. آنجاست که این جمله طلایی «اگر شک دارید، حتما بپرسید» خودش را نشان می دهد؛ یک اصل جهانی که ریشه های عمیقش را می شود حتی در حکمت الهی قرآن پیدا کرد.

در این مقاله، می خواهیم ببینیم که این حرف چقدر مهم است؛ از یک طرف سراغ بعد قرآنی و الهیاتی اش می رویم، مخصوصاً با تمرکز روی آیه ۲۳ سوره مبارکه بقره و مفهوم «تحدی» یا همان به چالش کشیدن الهی. از طرف دیگر، این مفهوم رو می آوریم توی زندگی روزمره و کاربردهای عملی اش رو در تصمیم گیری ها، روابط انسانی و مسیر رشد شخصی با هم مرور می کنیم. هدف ما اینه که به شما کمک کنیم شک رو نه یک تهدید، بلکه فرصتی برای رسیدن به یقین و درک عمیق تر از همه چیز ببینید و با شجاعت تمام، دنبال جواب سؤالاتتون بگردید.

حکمت قرآنی اگر شک دارید، حتما بپرسید: تحلیل آیه ۲۳ سوره بقره

قرآن کریم، این کتاب آسمانی که ادعا می کند کلام خداست، خودش راهی جلوی پای آدم های شکاک گذاشته. این راه چیه؟ خیلی ساده: به چالش کشیدن یا همون تحدی. خداوند توی آیه ۲۳ سوره بقره، به صراحت می فرماید: «وَ إِنْ کُنْتُمْ فِی رَیبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلی عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ». یعنی: «و اگر در آنچه بر بنده خود (از قرآن) نازل کرده ایم، شک دارید، اگر راست می گویید (لااقل) یک سوره همانند آن را بیاورید و گواهان خود را غیر از خدا برای این کار دعوت کنید.»

این آیه فقط یک حرف خشک و خالی نیست، یک دعوت به تفکر و حقیقت جوییه. قرآن می گوید اگر شک داری، بیا و امتحان کن! اینجاست که اهمیت شک در قرآن و تحدی قرآن خودش را نشان می دهد. اجازه بدهید ریزتر به این آیه نگاه کنیم تا ببینیم چه حرف های مهمی برای ما دارد.

آیه ۲۳ سوره بقره: فراخوانی الهی به حقیقت جویی

این آیه، بعد از دعوت به عبودیت و توحید، در واقع داره راهی رو برای رفع هر گونه تردید در مورد حقانیت این کتاب آسمانی نشون می ده. فرض کنید کسی ادعایی می کنه و شما شک دارید. اون فرد باید راهی برای اثبات ادعاش پیشنهاد کنه، درسته؟ قرآن هم دقیقاً همین کار رو می کنه. می گه اگر توی دلتون یا توی ذهنتون در مورد این کلام الهی تردید دارید، بسم الله، میدان بازه.

اینجا یک نکته ظریف وجود داره؛ قرآن از واژه «ریب» استفاده می کنه، نه فقط «شک». این خودش یه دنیای حرف داره که در ادامه بیشتر بهش می پردازیم.

شک و ریب: تفکیک دو نوع تردید در نگاه قرآن

شاید فکر کنید شک و ریب فرقی با هم ندارند، اما توی نگاه قرآن، این دو تا کلمه معنی متفاوتی دارن و خیلی مهمه که این تفاوت رو درک کنیم. رهبر معظم انقلاب هم در تفسیر این آیه به این نکته اشاره می کنند:

«شک، یعنی احتمال پنجاه، پنجاه. و ریب یعنی شک تهمت آلود، وقتی شما شک دارید که آیا امروز باران خواهد بارید یا نه، این شک است و به این ریب نمی گویند. اما وقتی شک دارید آیا حرفی که فلان کس می زند، سخن او سخن راست است یا دروغ، به این ریب گویند. یعنی همراه با تهمت است و او را دارید متهم می کنید، البته نه تهمت به معنایی که بد باشد، بلکه احتمال می دهید آنچه او می گوید مقرون به حقیقت نباشد، اینجا قرآن می گوید: «و ان کنتم فی ریب مما نزلنا علی عبدنا فأتوا بسوره من مثله » اگر شما شک تهمت آلود دارید، یعنی فکر می کنید آنچه که او بنام سخن خدا بر شما فرو می خواند، سخن خدا نیست و پیغمبر از خودش آن را ساخته است یک سوره مثل آنرا بیاورید.»

پس «شک» یه جور تردید بی غرض و کاملاً طبیعیه. مثلاً نمی دونید امتحان رو قبول می شید یا نه. اما «ریب» یه قدم فراتر میره و یه ته مایه ای از سوءظن، تهمت یا حتی غرض ورزی داره. انگار از قبل یه تصوری توی ذهنت هست که می خوای ببینی واقعاً اینطوره یا نه. قرآن با آوردن کلمه ریب در قرآن، نشون می ده که این تحدی برای کسانی است که نه فقط شک دارن، بلکه شبهه یا تهمتی هم در مورد وحی الهی دارن. می گه اگر فکر می کنید این کلام ساخته دست بشره، خب شما هم مثلش رو بیارید!

تحدی قرآن: دعوت به آوردن مِثل و پایان دادن به شک

اینجاست که اصل تحدی وارد میدون میشه. تحدی قرآن به معنی به چالش کشیدن مخالفین برای آوردن کلامی شبیه قرآن. قرآن نمی گه یه کتاب کامل بیارید، نه! اول می گه یک سوره (مثلاً آیه ۲۳ بقره)، بعد توی آیات دیگه می گه ده سوره (هود/۱۳) و حتی بخشی از یک سوره (یونس/۳۸). این نشون می ده که قرآن توی اثبات خودش چقدر محکمه و به خودش اطمینان داره.

یه بخش دیگه از آیه می گه: «وَادْعُوا شُهَداءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ» یعنی گواهان خودتون رو، غیر از خدا، دعوت کنید. چرا؟ چون اونایی که خدا رو قبول ندارن، طبیعتاً حرف خدا رو هم به عنوان شاهد قبول نمی کنن. پس قرآن بهشون میگه برید سراغ آدمایی که خودتون قبولشون دارید، دانشمندای خودتون، شاعرای چیره دست خودتون. از اونا کمک بگیرید تا این معجزه رو باطل کنید. این یه جور اتمام حجت فوق العاده است. با این کار، دیگه هیچ بهانه ای باقی نمی مونه.

و جمله آخر: «إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ». اگر راست می گید! این عبارت خیلی مهمه. به ما می فهمونه که این دعوت برای کسانیه که واقعاً دنبال حقیقت ان، نه کسایی که از روی لجاجت و تعصب چشمشون رو روی حقیقت می بندن. آدم شکاک صادق، کسیه که وقتی راه براش روشن شد، حقیقت رو قبول می کنه. ولی آدم لجباز، حتی با دیدن روشن ترین دلایل هم انکار می کنه و بهانه می گیره.

نَزَّلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا: معنای بندگی و ارتباط آن با وحی

عبارت «نَزَّلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا» یعنی «بر بنده خود نازل کردیم». این کلمه «عبدنا» خیلی معنی داره. عبد یعنی بنده. وقتی خداوند پیامبر اکرم (ص) رو با این عنوان معرفی می کنه، داره به بالاترین مقام و ویژگی پیامبر اشاره می کنه: بندگی مطلق در برابر خدا. این بندگی نشون دهنده نهایت اخلاص، پاکی و تسلیم بودنه. انگار که خدا می گه: «ما این کلام عظیم رو به کسی دادیم که خودش رو تمام و کمال وقف ما کرده و از هر پلیدی و ناخالصی دوره.»

اینکه در اینجا نام پیامبر (ص) به صراحت ذکر نمی شه و فقط به «عبدنا» (بنده ما) اکتفا می شه، خودش لطفی پنهان داره. چون در آیات دیگر وقتی از بندگان خاص خدا مثل ایوب (ص/۴۱) یا داوود (ص/۱۷) صحبت می شه، نامشون آورده میشه. اما برای پیامبر اسلام، صرفاً «عبدنا» به کار می ره، شاید برای اینکه بگیم ایشون نماد کامل و بی نقص بندگیه و این عنوان، به خودی خود معرف مقام ایشونه. این نشونه ای از پاکی و صداقت حامل وحیه و خودش اثباتی بر حقانیت کلامی است که از طریق ایشان به ما رسیده.

اعجاز بیانی قرآن و ناتوانی مستمر بشر در تحدی

برای اینکه عمق معجزه قرآن رو درک کنیم، باید برگردیم به زمان نزولش. اون موقع، عربستان دوران اوج فصاحت و بلاغت بود. شاعرانی مثل امرءالقیس و عنتره، ستاره های درخشان دنیای ادب بودن. مردم عرب، حتی روستایی ها و بادیه نشین ها، شعرشناس و نکته سنج بودن. قصیده های معروف «معلقات سبع» رو به دیوار کعبه آویزون می کردن و از شنیدنش لذت می بردن. خلاصه، «اهل فن» کم نبودن و حرف برای گفتن زیاد داشتن.

قرآن توی همچین محیطی نازل شد و با یک سبک جدیدی خودش رو معرفی کرد؛ نه شعر محض بود و نه نثر معمولی. یک نظم و نسق منحصر به فرد داشت که برای همه تازگی داشت. بعد از اون، قرآن همه رو به چالش کشید و گفت اگر فکر می کنید این کلام ساخته دست بشره، خب شما هم یه چیزی مثلش بیارید! این چالش، نه فقط برای شاعران و ادیبان اون زمان، بلکه برای همه انسان ها در طول تاریخ بوده و هست.

حالا ۱۴۰۰ سال از اون زمان می گذره و با اینکه خیلی ها سعی کردن چیزی شبیه قرآن بیارن، اما هیچ کس نتونسته. هر کسی هم که ادعایی کرده، مثل ابن ابی العوجاء، خودش تنها بوده و هیچ ادیب و سخنوری حرفش رو تأیید نکرده. رهبر انقلاب هم می فرمایند: «وقتی یک نفر اهل فن بگوید چنین چیزی در طول این چهارده قرن پیدا نشده خیلی مهم است!» این ناتوانی مستمر بشر در تحدی، روشن ترین دلیل بر الهی بودن قرآن و اثبات می کنه که این کلام، فراتر از توانایی های بشریه.

وسوسه، لجاجت و خودخواهی: موانع حقیقت جویی

اینجا می رسیم به یک بحث خیلی مهم: همه شک ها یک جور نیستند. یک «شک واقعی و غیر اختیاری» داریم که آدم رو به سمت جستجو و فهمیدن هل می ده. اما یه وقتایی هم هست که شک، تبدیل به «وسوسه» یا «لجاجت» می شه. رهبر معظم انقلاب این فرق رو اینطور توضیح می دهند که وسوسه، فرقش با تردید اینه که توی وسوسه، باور هست، ولی یک غبار زودگذر روی اون باور می شینه. آدم مؤمن وقتی وسوسه به سراغش میاد، ناراحت می شه و همین ناراحتی نشون می ده که اصل ایمانش سر جاشه.

شک غیر اختیاری مثل اینه که شما یه ادعایی می کنید و من حق دارم بپرسم و دنبال دلیل باشم. اگر شما راه رو برای رفع شک من نشون بدید (مثلاً بگید آزمایش کن)، من اگر حقیقت جو باشم، می رم و آزمایش می کنم و شکم برطرف می شه. اما «لجاجت» فرق می کنه. لجبازی یه مانع بزرگه که چشم آدم رو روی حقیقت می بنده. این لجبازی می تونه ریشه های مختلفی داشته باشه: مثل حب مقام، جاه طلبی، دلبستگی به دنیا، یا تعصبات قومی و شخصی. آدم لجباز، حتی اگه هزار تا دلیل هم بیاری، باز هم قبول نمی کنه چون نمی خواد که قبول کنه!

قرآن توی آیه تحدی، با جمله «إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ» دقیقاً داره به همین نکته اشاره می کنه. میگه اگر توی شکتون راستگو هستید و دنبال حقیقتید، این گوی و این میدان! ولی اگر هدفتون لجاجت و بهانه گیریه، هیچ استدلالی کمکتون نمی کنه. مثل حکایت مولوی که می گه:

هر درونی کو خیال اندیش شد چون دلیل آری خیالش بیش شد

پس، برای غلبه بر تردید و رسیدن به حقیقت، اول باید موانع درونی مثل لجاجت و خودخواهی رو از سر راه برداریم و با صداقت کامل سراغ جستجوی حقیقت بریم.

حتما بپرسید: یک راهنمای عملی برای زندگی امروز

خب، تا اینجا درباره ریشه های قرآنی «اگر شک دارید، حتما بپرسید» صحبت کردیم. حالا وقتشه که این اصل مهم رو بیاریم توی زندگی روزمره خودمون و ببینیم چطور می تونیم ازش استفاده کنیم تا زندگی باکیفیت تر و آگاهانه تری داشته باشیم.

اهمیت پرسشگری در عصر اطلاعات و تردید

امروز توی دنیایی زندگی می کنیم که هر روز هزاران اطلاعات جور واجور، مثل سیل، به سمت ما سرازیر می شه. از شبکه های اجتماعی گرفته تا سایت های خبری و پیام های دوستان. توی این هیاهوی اطلاعات، تشخیص راست و دروغ، درست از غلط، و مهم از بی اهمیت، واقعاً کار سختی شده. اینجاست که اهمیت پرسشگری دو چندان می شه. دیگه نمی تونیم هر چیزی رو همین جوری قبول کنیم.

پرسیدن سوالات بنیادین، مثل یه فیلتر عمل می کنه. به ما کمک می کنه تا اطلاعات درست رو از اطلاعات غلط، یا همون اخبار جعلی، جدا کنیم. این کار، بخش مهمی از تفکر انتقادی و ارتقای سواد رسانه ای ماست. وقتی سوال می پرسیم، ذهنمون فعال می شه و دنبال جواب می گرده، نه اینکه هر چیزی رو بی چون و چرا بپذیره.

فرض کنید یه خبر جنجالی توی فضای مجازی پخش شده. آدم پرسشگر، فوراً دنبال منبع خبر می گرده، صحت و سقمش رو بررسی می کنه و با خودش فکر می کنه که «آیا این خبر واقعاً معتبره؟ چه کسی این رو منتشر کرده؟ هدفش چی بوده؟» اینها همه نمونه هایی از پرسیدن سوالات صحیح هستند که توی دنیای پرهیاهوی امروز، واقعاً به کارمون میاد.

انواع شک و راهکارهای مواجهه با آن در زندگی روزمره

شک فقط توی مسائل اعتقادی نیست. توی تمام ابعاد زندگی ما وجود داره. مهم اینه که بلد باشیم چطور باهاش کنار بیایم و چطور مدیریت شک و تردید رو یاد بگیریم:

1. شک در مسائل علمی و تخصصی:
   • اگر توی درس هاتون یا توی کارتون به یک مسئله علمی برخوردید که براتون مبهمه، اولین کار اینه که روش تحقیق رو بلد باشید. بگردید، بخونید، از منابع معتبر استفاده کنید.
   • با متخصصین اون حوزه مشورت کنید. از اونایی که تجربه و دانش بیشتری دارن، سوال بپرسید.
   • اگه ممکنه، خودتون آزمایش و تجربه کنید. گاهی بهترین راه برای رفع شک، انجام دادن عملی کاره.
2. شک در تصمیم گیری های شخصی و حرفه ای:
   • می خواید یه تصمیم مهم توی زندگی بگیرید؟ مثلاً شغل عوض کنید، یا مهاجرت کنید؟ تحلیل مزایا و معایب رو فراموش نکنید. یه کاغذ بردارید، خوبی ها و بدی های هر انتخاب رو بنویسید.
   • تا جایی که می تونید جمع آوری اطلاعات کنید. از آدم های باتجربه سوال کنید، تحقیقات لازم رو انجام بدید.
   • سنجش پیامدها خیلی مهمه. فکر کنید که هر تصمیم چه نتیجه ای در کوتاه مدت و بلند مدت داره.
3. شک در روابط انسانی:
   • توی یه رابطه، اگه به حرف یا رفتار کسی شک کردید، بهترین کار ارتباط شفاف و سوال مستقیم از خودشه. سوءتفاهم ها بیشتر اوقات به خاطر همین نگفتن ها و نپرسیدن ها پیش میاد.
   • گوش دادن فعال رو تمرین کنید. وقتی طرف مقابل حرف می زنه، واقعاً گوش کنید، نه اینکه توی ذهنتون دنبال جواب باشید.
   • همدلی رو فراموش نکنید. سعی کنید خودتون رو جای اون آدم بذارید و از زاویه دید اون به قضیه نگاه کنید.

شجاعت پرسشگری: غلبه بر ترس از ندانستن

چرا خیلی از ما از پرسیدن می ترسیم؟ دلایلش می تونه مختلف باشه: ترس از قضاوت شدن، ترس از اینکه بگیم نمی دونیم و احمق به نظر بیایم، یا حتی ترس از اینکه با جواب ها مواجه بشیم و مجبور باشیم تغییر کنیم. اما حقیقت اینه که پرسیدن، نشانه ضعف نیست، بلکه نشانه شجاعت پرسشگری و هوشمندیه.

باید یاد بگیریم که «ندانستن موقت» رو قبول کنیم. هیچ کس همه چیز رو نمی دونه. قبول کردن اینکه الآن نمی دونیم، اولین پله برای «دانستن پایدار» و رسیدن به فهم عمیق تره. آدم های بزرگ و موفقی که توی تاریخ می شناسیم، همه شون پرسشگرهای بزرگی بودن. از سقراط که می گفت «من می دانم که هیچ نمی دانم» تا دانشمندان و فیلسوفان بزرگ. همه اونا با پرسیدن سوالات بنیادین، به کشفیات و درک های جدیدی رسیدن.

یادتون باشه، وقتی سوال می پرسید، نه تنها خودتون یاد می گیرید، بلکه ممکنه به دیگران هم کمک کنید که سوالات خودشون رو مطرح کنن و به جواب برسن. پس، از اینکه بگید «من نمی دانم» یا «می شود بیشتر توضیح دهید؟» نترسید. اینها جملات قدرتمندی هستند که دروازه های علم و معرفت رو باز می کنند.

خطرات عدم پرسشگری: تعصب و جهل مرکب

همون طور که پرسیدن می تونه ما رو به سمت نور ببره، نپرسیدن هم می تونه ما رو توی تاریکی نگه داره. وقتی ما بدون پرسش و بدون فکر، هر چیزی رو قبول می کنیم یا از روی لجبازی از بررسی مجدد باورهایمان سر باز می زنیم، داریم به خودمون و جامعه مون آسیب می زنیم. این عدم پرسشگری، راه رو برای «تعصب» و «جهل مرکب» باز می کنه.

تعصب یعنی چی؟ یعنی چسبیدن کورکورانه به یه باور، حتی اگه دلیل منطقی و مستحکمی براش نباشه. آدم متعصب، چون نمی پرسه و نمی خواد بپرسه، خودش رو از دیدن حقیقت محروم می کنه. و جهل مرکب بدتر از جهل سادست؛ جهل ساده یعنی نمی دونیم، ولی می دونیم که نمی دونیم و حاضریم یاد بگیریم. اما جهل مرکب یعنی نمی دونیم، اما فکر می کنیم می دونیم! این جور آدم ها، نه تنها خودشون رو از حقیقت دور نگه می دارن، بلکه ممکنه دیگران رو هم به اشتباه بندازن.

قرآن کریم هم بارها به عواقب کسانی هشدار داده که با وجود دلایل روشن، باز هم لجاجت می کنن و نمی خوان حقیقت رو قبول کنن. این جور افراد، در واقع خودشون رو به زنجیر کشیدن و اجازه نمی دن نور حقیقت به قلب و ذهنشون بتابه. در نتیجه، راه رو برای رشد فکری و معنوی خودشون مسدود می کنن و توی دایره ای از اطلاعات غلط و باورهای اشتباه گیر می افتند. دوری از لجاجت و تعصب، کلید رهایی از این بندهاست.

ترویج فرهنگ حتما بپرسید در خانواده، آموزش و جامعه

حالا که فهمیدیم «اگر شک دارید، حتما بپرسید» چقدر توی زندگی فردی ما مهمه، بیایید فکر کنیم چطور می تونیم این فرهنگ رو توی جامعه مون هم جا بندازیم. این کار باید از خونه شروع بشه و تا مدارس و جامعه ادامه پیدا کنه.

در خانواده:

• به بچه ها فرصت بدیم که از هر چیزی سوال بپرسن، حتی اگه سوالاشون ساده یا بی ربط به نظر برسه. هرگز اونها رو به خاطر پرسیدن سرزنش نکنیم یا نگیم «این چه سوالیه؟»
• خودمون هم الگوی خوبی باشیم. وقتی چیزی رو نمی دونیم، به بچه ها نشون بدیم که اشکالی نداره که بپرسیم یا دنبال جواب بگردیم.
• محیطی امن ایجاد کنیم که بچه ها بدون ترس از قضاوت شدن، بتونن کنجکاوی های خودشون رو دنبال کنن.

در نظام آموزشی:

• مدارس و دانشگاه ها باید به جای آموزش حافظه ای، روی تفکر انتقادی و حل مسئله تمرکز کنن.
• معلم ها باید دانش آموزان رو تشویق کنن که سوال بپرسن و به جواب های آماده بسنده نکنن. بهشون یاد بدیم که چطور منابع مختلف رو بررسی کنن و بین اطلاعات درست و غلط تمایز قائل بشن.
• پروژه های تحقیقاتی و بحث های گروهی، بهترین راه برای تقویت مهارت پرسشگری هستند.

در جامعه:

• رسانه ها می تونن با طرح سوالات مهم و دعوت به بحث و گفتگو، فرهنگ پرسشگری رو تقویت کنن.
• متخصصین و صاحب نظران باید با روی باز به سوالات مردم پاسخ بدن و از شفافیت استقبال کنن.
• ترویج فرهنگ پرسشگری یعنی ایجاد جامعه ای پویا، آگاه و رو به رشد که از چالش ها و ابهامات نمی ترسه، بلکه اونها رو پله ای برای پیشرفت خودش می بینه.

پرسشگری، فقط یک مهارت نیست، یک راه و رسم زندگیه. گامی مهم به سوی بلوغ فکری و معنویه که به ما کمک می کنه تا توی این دنیای پیچیده، راه خودمون رو بهتر پیدا کنیم و به یقین های عمیق تری برسیم.

نتیجه گیری

ما دیدیم که جمله «اگر شک دارید، حتما بپرسید» چقدر عمق و اعتبار داره، از ریشه های قرآنی و دعوت الهی به تحدی گرفته تا کاربردهای عملیش در زندگی امروز ما. شک، اگر با نیت صادقانه و حقیقت جویی همراه باشه، نه تنها تهدیدی نیست، بلکه یه فرصت طلاییه. فرصتی برای رشد، برای رسیدن به یقین های محکم تر و برای داشتن یه بصیرت عمیق تر به جهان و خودمون.

در واقع، قرآن خودش به ما یاد داده که چطور با شک هایمان برخورد کنیم. یاد گرفتیم که بین «شک» بی غرض و «ریب» غرض ورزانه فرق بگذاریم و دیدیم که چطور تحدی قرآن، یک شاهکار الهی برای اثبات معجزه بودن این کتابه. ۱۴۰۰ سال گذشته و هیچ کس نتونسته پاسخی به این چالش بده، که این خودش بهترین دلیل بر الهی بودن قرآن و ناتوانی بشر از آوردن کلامی شبیه اونه.

توی زندگی روزمره مون هم، چه توی مسائل شخصی و چه توی مسائل بزرگ تر، پرسیدن بهترین راه حله. از ترس قضاوت شدن دست بردارید و شجاع باشید. ندانستن، ایرادی نداره، نخواستن برای دانستن، ایراده. بیایید با اهمیت پرسشگری، خودمون و جامعه مون رو به سمت آگاهی و حقیقت سوق بدیم و اجازه ندیم موانع درونی مثل لجاجت و غرور، مانع از رسیدن ما به یقین بشن. این راه، راهی روشن و پر از کشف و شهوده.