یوم العباس روزی به ژرفنای تاریخ در اردبیل – خبرگزاری انکو | اخبار ایران و جهان

خبرگزاری انکو، گروه استان‌ها- عادله جوادزاده رخشانی: ۱۰ روز اول ماه محرم برای ملت ایران و به ویژه مردم اردبیل دارای قداست بی پایانی است که از اولین روز آن سفره اشک و آه مردم حسینی دیار سبلان گشوده می‌شود و حزن و اندوه در هر کوی و برزنی حاکم است.

در هر کوی و برزنی که وارد می‌شوی طنین صدای یاحسین و یاابالفضل گوش جان را پر می‌کند. سیاهی‌های کشیده شده بر در و دیوار شهر اردبیل پایتخت حسینیت را بار دیگر میزبان عزای فرزند نبی مکرم اسلام و علمدار باوفای دشت نینوا کرده است تا این بار نیز از پس تاریخ ۱۴۰۰ ساله عمق عشق و ارادت مردم حسینی اردبیل به اهل بیت نشان داده شده و دست‌های دراز شده به سمت دشت تفتیده کربلا این بار حاجات قلبی خود را از فرزندان رشید زهرا طلب کنند.

اردبیل قرن هاست با ارادت به دستگیر بی دست کربلا ابوالفضل العباس به شهر حسینی و ابوالفضلی معروف است و شاید از همان سالی که در محله معجز اردبیل معجزه عباس رخ داد این شهر نظرکرده فرزند رشید حیدر کرار شد.

در باب کرامات و معجزات حضرت ابالفضل العباس در اردبیل اشعار و تمثیل‌های فراوانی گذشته و شعرای زیادی از اردبیل با نام رشید علمدار کربلا اشعار نغز فراوانی سروده‌اند و شاید همین هم از کرامات شهید دلاور دشت نینواست.

ابالفضل صالح‌ترین یار دشت کربلا

در اواخر دوران قاجار، اتفاقی در محله معجز رخ داد که به ارادات ویژه مردم اردبیل به حضرت ابوالفضل (ع) دو چندان افزود.

روایت است که در آن سال‌ها مأمور نظمیه برای گرفتن تنها اسب خانواده‌ای در این محله مراجعه می‌کند. کلثوم‌ننه مادر خانواده با قسم ابوالفضل العباس از مأمور می‌خواهد که اسب را با خود نبرد. کلثوم‌ننه می‌گوید که اسب نذر تعزیه سقای کربلاست.

مأمور نظمیه به زور متوسل می‌شود و سوار بر اسب راه نظمیه را در پیش می‌گیرد، اما تنها ۳۰۰ جلوتر با سیلی غیب، که مردم اردبیل و برخی از علمای وقت معتقدند غضب حضرت ابوالفضل (ع) بوده از اسب می‌افتد و می‌میرد.

این موضوع در کتاب اردبیل در گذرگاه تاریخ تألیف مرحوم بابا صفری تشریح شده است. با این مضمون؛

ترکان آذری‌دن بیر عده‌ی قلیلی

یاد ائیلر آند ایچنده اول ماه بی‌بدیلی

اولسون قسم او شخصه معجزده وردی سیلی

اعجازیلن چراغان ائتدی بو اردبیلی

بیر بینوا دئمیشدی صدقیله یا اباالفضل

این همان شعر پرآوازه ای است که زنده‌یاد رحیم منزوی، هنرمندانه و عاشقانه در اوصاف آن رویداد محله معجز سروده است. شعری که امضای ارادت اردبیلی‌ها به سقای کربلا شهره شده است.

پس از آن واقعه محله جلیل‌شاه به نام «معجز» شناخته می‌شود. مردم به مکانی که در آن این اتفاق افتاده به عنوان مکانی مقدس می‌نگرند و خانه خانواده صلواتی‌زاده به حسینیه‌ای تبدیل شده که مردم برای برآورده شدن حاجات خود در این حسینیه نذر و نیاز می‌کنند.

اکنون خاندان صلواتی‌زاده بیش از یک قرن است که در را به روی مردم شهر برای حضور در محلِ معجزه باز می‌کنند و نسل به نسل خادم‌الحسین هستند.

مسجد جلیل شاه معجز محمل معجزات ابوالفضل العباس

مسجد واژه‌ای عربی است که در زبان فارسی به‌معنای محل سجده و مکان عبادت است. مسلمانان گاهی مسجد را برای بزرگداشت پیشوایان دین و مذهب و گاهی به یادبود رویدادهای مهم بنیان می‌نهند. مسجد معجز نیز در محله‌ای به همین نام، یکی از مساجد شهر اردبیل است که بر اساس رویدادی مهم بنا شده است.

نام این مسجد، ریشه در واقعه‌ای دارد که حدود بیش از ۱۰۰ سال پیش در این مکان رخ داده است.

امروزه در مکان این واقعه سازه‌ای سقاخانه مانند به شکل طاقچه‌ای با پنجره کوچک هلالی شکلی به طرف کوچه وجود دارد که مردم محلی، پارچه‌های سبز و مشکی به میله‌های آن بسته‌اند و شمع‌هایی را در آن‌جا روشن می‌کنند.

خبر این واقعه با عنوان «پلیسون قرالماسی» یعنی «سیاه شدن پلیس» در سراسر شهر پیچید.

مردم با حضور در محل، پارچه سبز رنگی بر پیشانی اسب بستند و نام مأمور را که جان خود را از دست داده بود، به «لعنت الله» تغییر دادند. مکان افتادن مأمور نظمیه از اسب، به مسجد تبدیل شد.

آن خانه نیز به حسینیه تبدیل شد و مردم برای برآورده شدن حاجات خود به این حسینیه می‌آیند و نذر و نیاز می‌کنند.

اعضای آن خانواده نیز نسل‌به‌نسل خود را خادم الحسین می‌دانند و در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز کوشیده‌اند که همچون حضرت ابوالفضل، ایثارگری و جانبازی را پیشه خویش سازند به طوری که امروز متولی معجز حاج موسی صلواتی زاده پدر شهید و جانباز دوران جنگ تحمیلی است

حاج موسی صلواتی زاده پدر این خانواده و ساکن در محل وقوع این معجزه که خود ریش سفید محله معجز نیز هست در گفت‌و گو با خبرنگار انکو، می‌گوید: اجداد و نیاکان ما پیشتر از وقوع این معجزه در محله جلیل‌شاه ساکن بودند و بعد از وقوع معجزه حضرت عباس نام محله به معجز تغییر یافت.

وی که بیش از ۸۰ سال از عمر خود را در این محله سپری کرده و شاهد کرامات فراوانی از دستگاه اباعبدالله الحسین است، خاطرنشان کرد: بنده به عنوان متولی این مکان مقدس سال‌هاست شاهد حضور ارادتمندانه مردم از اقصی نقاط کشور در این مکان هستم و به ویژه در ایام محرم همه روزه هزاران نفر از دلدادگان و عاشقان حضرت عباس در این مکان مقدس گردهم آمده و عزاداری می‌کنند.

آوازه “معجز” سال‌هاست که نه در یک محله بلکه در گستره شهرها و روستاهای همجوار اردبیل هم پیچیده و به عنوان مکان مقدسی برای عاشقان سقای دشت نینوا تبدیل شده است.

دیوار بنایی که جلوی طاقچه آن پنجره کوچک هلالی شکلی مشرف به کوچه قرار گرفته است مکان این واقعه می‌باشد و تکه پارچه‌های سبز و مشکی که بر میله‌های پنجره بسته شده است بیننده را به یاد سقاخانه‌ها می‌اندازد.

سوسوی چند شمع تنها جلوه‌ای است که از داخل این پنجره جلب نظر می‌کند، اما در این مکان چه سری نهفته است که بطور تقریبی در اغلب روزها حضور گرم صدها نفر از عاشقان علمدار کربلا (ع) آن را رونق می‌دهد.

مردم اردبیل سالیان سال است که در محله قدیمی معجز که هنوز هم چهره و بافت کهن خود را حفظ کرده است در شب تاسوعای حسینی همنوا با برادر یل و پهلوان زینب دلاور شده و در دل خود بر این مصیبت عظیم خون می بارند.

آنجا که در لحظه‌های حزین شام غریبان حسین عزاداران و سینه زنان جلیل شاه بر سروسینه زنان فریاد می‌زنند؛ گلمیشوخ ای شیعه‌لر شام غریبانه بیز / ورمغه باش ساغلغی زینب علیایه بیز

و در گوشه‌ای از همین مسجد جوانان عاشورایی معجز یک صدا ناله برمی‌آورند: صحرای کربلاده طوفاندی یامحمد / گوندر کفن حسینه عریاندی یا محمد / قان یاغدی کربلا و صحرایه یا محمد / اولدی حسین خبر ور زهرایه یا محمد

تجمع تاسوعا و عاشورای حسینی وحدت آفرین است

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل گفت: تجمع بزرگ یوم‌العباس در تاسوعا و عاشوراییان در اردبیل وحدت‌آفرین و زمینه‌ساز انسجام بیشتر است.

حجت‌الاسلام قاسم جعفرزاده در مراسم هماهنگی برگزاری تجمعات روز تاسوعا و عاشورای حسینی در اردبیل، اظهار کرد: مراسم عزاداری اردبیل از هشتم ذی‌حجه و در یوم شهادت حضرت مسلم آغاز می‌شود و در ادامه شاهد برگزاری هفته‌خوانی‌ها و آئین‌های عزاداری به صورت محله‌ای و خانگی هستیم.

وی تصریح کرد: آئین استقبال از محرم، تشت‌گذاری در مسجد جامع و تشت‌گذاری در سایر مساجد استان جز برنامه‌های تدارک دیده شده در آستانه ماه محرم است که همه ساله با حضور میهمانانی از شهرها و مناطق مختلف کشور و جهان برگزار شده و آوازه این مراسم ملی و بین‌المللی است.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل گفت: انسجام بیشتری را در برگزاری این آئین‌ها شاهد هستیم و قطعاً تلاش ما بر این است تا در کنار رفع آسیب‌ها و تهدیدها در عزاداری ماه محرم، سعی کنیم تا اصالت این آئین‌ها و مراسم‌ها به صورت مردمی و خودجوش مورد توجه قرار گیرد.

حجت‌الاسلام جعفرزاده افزود: حضور دستجات عزاداری در بازار تاریخی اردبیل به ویژه محلات ششگانه و شعبات آنها از دیرینگی خاصی برخوردار است و یکی از ویژگی‌های مهم عزاداری اردبیل در حرکت بودن آن است که جز ویژگی‌ها و خصیصه‌های ممتاز عزاداری در این دیار است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: در این ایام و به صورت شبانه حضور عزاداران محلات مختلف را در مساجد سطح شهر شاهد هستیم که این حرکت نیز نوعی اقدام شایسته برای پاسداشت ارزش‌های نهضت حسینی است که آثار و ثمرات بسیار خوبی نیز به همراه داشته است.

حجت‌الاسلام جعفرزاده اضافه کرد: امسال در قالب حسینیه معلی در حسینیه میرزا مجتهد اردبیلی برگزاری آئین‌های اصیل عزاداری اردبیل را شاهد هستیم که بعد از تشت‌گذاری، در روزهای گذشته گهواره‌گردانی نیز برگزار شده و امیدواریم این مراسم به ثبت ملی برسد.

وی بیان کرد: در روز تاسوعا نیز آئین شمع‌گردانی در اردبیل با حضور عزاداران برگزار می‌شود و در کنار آن تجمع روز تاسوعا و عاشورا نیز در سال‌های اخیر به محور وحدت و همگرایی بیشتر عزاداران حسینی تبدیل شده است.

حجت‌الاسلام جعفرزاده در ادامه سخنان خود یادآور شد: امسال این آئین‌ها با گستردگی و شکوه هر چه تمامتر برگزار و از طریق شبکه‌ها و کانال مختلف صدا و سیما پخش خواهد شد.

وی به جزئیات برنامه تجمع روز تاسوعا اشاره کرد و ادامه داد: مراسم فردا بعد از قرائت قرآن و سخنرانی حجت‌الاسلام حسین علیی مسئول نمایندگی ولی فقیه در سپاه آغاز شده و طاها اسکندری شاعر آئینی اردبیل شعرخوانی خواهد کرد.

حجت‌الاسلام جعفرزاده تصریح کرد: در روز تاسوعا مداحان صاحب نفس اردبیل مداحی خواهند کرد که از جمله این مداحان می‌توان به عاملی، سیفی، سرباز، داداشی، عبداللهی و امیرلر اشاره کرد که در تجمع روز تاسوعا از ساعت ۱۳ ظهر تا ۱۶ عصر این برنامه برگزار می‌شود تا عزاداران با لبیک گفتن به سیدالشهدا (ع) در این روز عشق و ارادت خود را به نمایش بگذارند.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل گفت: در روز عاشورا نیز از ساعت ۱۷ عصر تجمع اردبیلی‌ها در پیاده راه عالی‌قاپو برگزار می‌شود که سخنران این روز حجت‌الاسلام رادفرد از اساتید قم خواهد بود و سعید منافی شاعر آئینی شعر مذهبی را قرائت خواهد کرد.

وی افزود: در این روز مداحان خصم‌افکن، شوقی، محمدی، سیفی و ایزدی‌منش مداحی کرده و عشق و ارادت خود را به ساحت سیدالشهدا (ع) نشان خواهند داد.

حجت‌الاسلام جعفرزاده در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: در کنار برگزاری تجمع تاسوعا و عاشورا در اردیبل، در شهرهای کوثر، نیر، نمین و پارس‌آباد نیز تجمعات عاشورایی و عزاداری برگزار شده و از شبکه استانی پخش می‌شود.

وی اضافه کرد: در روز تاسوعا علاوه بر این برنامه، شمع‌گردانی و در روز عاشورا نیز شبیه‌خوانی و تعزیه‌خوانی برگزار می‌شود که این مراسم از دیرینگی خاص برخوردار است.

حجت‌الاسلام جعفرزاده بیان کرد: مردم اردبیل با اجرای برنامه‌های نمایشی و تئاتر واقعه کربلا را به تصویر می‌کشند و به زبان آذری تعزیه‌خوانی با حضور گسترده مردم برگزار می‌شود.

وی در ادامه سخنان خود یادآور شد: همه این برنامه‌ها با حال و هوای معنوی همه ساله در این ایام برگزار می‌شود و سال به سال بر گستردگی حضور عاشقان سیدالشهدا (ع) افزوده می‌شود.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل گفت: نماز ظهر عاشورا نیز در شهرهای مختلف استان به ویژه در اردبیل و در شهیدگاه با شکوه هر چه تمامتر به امامت نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل برگزار می‌شود تا جلوه‌ای از لبیک‌گویی به امام حسین (ع) را در ظهر عاشورا شاهد و ناظر باشیم.

اردبیل است و عشق به علمدار کربلا

امروز جوانان علمدار محله معجز به تاسی از دستگیر بی دست کربلا به ندای «هل من ناصرا ینصرنی» حسین پاسخ گفته‌اند و خانواده‌های بسیاری این جوانان را تقدیم آستان عباس ابن علی کرده‌اند و این فرزندان که از کودکی در دامان مادران خود مشق عشق حسین و عباس ابن علی کرده‌اند در دوران جوانی و رشادت نیز علم بر دوش گرفته و ذکر حسین بر لب دارند.

اهالی محله معجز و جوانان این منطقه از کهن دیار اردبیل هر کدام گنجینه‌هایی ارزشمند از روایت شفاهی تاسوعا و عاشورای حسینی هستند که دل‌هایشان بر وفای عباس لرزیده و به تشنه لبی حسین در کربلای تفتیده سالیان دراز اشک ریخته‌اند.

خاندان حسینی جوادزاده ها که هر بار با نوای «لبیک حسین لبیک» در مقابل مسجد معجز اشک حزن و اندوه ریخته‌اند، خانواده جبری هایی که عشق ابوالفضل را در دل دارند، خانواده شادمان بابایی و برادر حسینی شأن «کربلایی صاحبعلی» که سال هاست علمدار محله جلیل شاه است، صلواتی زاده‌ها، حسین پورها که خود قرن‌ها در بارگاه حسین ابن علی مداحی و مرثیه سرایی کرده و نام حسین بر لب به دیدار مولایشان شتافتند و جوانان رشیدی که به یاد ناکامی علی اکبر حسین در دشت نینوا دل می‌خراشند و خود را فدایی زینب و عباسش می‌دانند و فریاد می‌زنند؛ «کلنا عباسک یا زینب».