چند بار میتوان دادخواست اعسار داد

ببینید رفقا، اگه وضعیت مالی شما طوری شده که از پس هزینه های دادگاه یا بدهی هاتون برنمی آیید، قانون راهی به اسم اعسار پیش بینی کرده. اینجاست که خیلیا می پرسن: اصلاً چند بار می شه دادخواست اعسار داد؟ جواب کوتاه و خودمونی اینه که قانون هیچ محدودیتی برای تعداد دفعات تقدیم دادخواست اعسار نذاشته، اما یه شرط مهم داره: باید هر بار ثابت کنید که وضعیت مالیتون نسبت به قبل تغییر کرده و واقعاً توان پرداخت ندارید. این یعنی همیشه درِ اتاق دادگاه برای شمایی که واقعاً معسر هستید، بازه.

حالا شاید براتون سؤال پیش بیاد که اعسار دقیقاً چیه؟ چطور باید دادخواستش رو تنظیم کرد؟ اگه قبلاً درخواست داده باشیم و رد شده باشه چی؟ یا اصلاً اگه یه بار حکم اعسار بگیریم، ولی دوباره اوضاعمون بدتر بشه، بازم می تونیم کاری بکنیم؟ همه اینها سوالاتیه که ذهن خیلی ها رو درگیر خودش می کنه و طبیعیه که جواب های دقیق و کاربردی بخوان. تو این مقاله، قراره با هم قدم به قدم پیش بریم و همه جنبه های اعسار رو از صفر تا صد، با زبون خودمونی و مثال های قابل فهم بررسی کنیم تا هیچ ابهامی براتون نمونه و بهترین تصمیم رو بگیرید.

اعسار یعنی چی؟ یک تعریف خودمونی و کاربردی

بیایید رک و راست بگیم، «اعسار» از ریشه کلمه «عسر» میاد، یعنی سختی. تو دنیای حقوقی هم دقیقاً همینه. فرض کنید شما یه بدهی سنگین دارید، مثلاً مهریه یا یه چک برگشتی، یا حتی می خواید یه پرونده تو دادگاه باز کنید ولی پول هزینه دادرسی رو ندارید. اگه واقعاً و از ته دل توانایی پرداخت این مبالغ رو نداشته باشید، یعنی «معسر» هستید. قانون ما، چون به فکر حمایت از آدمایی هست که تو تنگنای مالی قرار می گیرن، این امکان رو فراهم کرده که بتونید با ارائه مدارک و دلایل، از دادگاه بخواید که وضعیت مالیتون رو تأیید کنه.

خیلی ساده تر بخوام بگم، اعسار مثل یه چتر حمایتیه که اگه بارون مشکلات مالی شدید شد، زیرش بایستید و خیس نشید. این چتر به شما کمک می کنه که از مجازات های سنگین مثل جلب یا حبس فرار کنید و بتونید بدهی هاتون رو به صورت قسطی یا با یه مهلت منطقی پرداخت کنید.

انواع اعسار: از هزینه دادرسی تا پرداخت بدهی های سنگین

اعسار خودش دو نوع اصلی داره که دونستنش خیلی مهمه:

• اعسار از پرداخت هزینه دادرسی: فرض کنید می خواید یه شکایت حقوقی رو مطرح کنید، مثلاً دنبال حق و حقوقتون هستید. اما هزینه اولیه دادگاه (که بهش میگن هزینه دادرسی) زیاده و شما از پسش برنمی آیید. اینجا می تونید همزمان با دادخواست اصلی، یه دادخواست اعسار هم بدید که اگه تأیید شد، فعلاً از پرداخت این هزینه ها معاف بشید و بعداً اگه برنده شدید و اوضاع مالیتون بهتر شد، پرداخت کنید.
• اعسار از پرداخت محکوم به: این نوع اعسار برای زمانیه که دادگاه شما رو محکوم به پرداخت یه مبلغ مالی کرده، مثلاً مهریه، نفقه، بدهی چک، یا هر دین دیگه ای. شما محکوم شدید و باید پرداخت کنید، اما الان توانایی پرداخت ندارید. تو این حالت، دادخواست اعسار می دید تا دادگاه حکم بده که بدهی تون رو به صورت قسطی پرداخت کنید یا بهتون یه مهلت بده. این همون نوعیه که بیشتر سوالات درباره ش پیش میاد.

خلاصه که قانون فکر همه جا رو کرده. چه بخوای بری دنبال حقت و پول نداشته باشی، چه محکوم به پرداخت باشی و دستت خالی، راهی برای کمک بهت گذاشته.

جواب اصلی: چند بار می تونیم دادخواست اعسار بدیم؟ هیچ محدودیتی نیست!

رسیدیم به اصل مطلب! اون سوالی که اول مقاله پرسیدیم: چند بار میشه دادخواست اعسار داد؟ همونطور که گفتیم، تو قانون ما، برخلاف چیزی که شاید خیلی ها فکر کنن، هیچ محدودیتی برای تعداد دفعات تقدیم دادخواست اعسار وجود نداره. یعنی اگه شما امروز دادخواست دادید و رد شد، یا حتی اگه قبول شد و اقساطی براتون تعیین کردن، ولی فردا اوضاع مالیتون باز هم بدتر شد، می تونید دوباره و دوباره درخواست بدید.

چرا قانونگذار محدودیتی قائل نشده است؟

شاید بپرسید چرا؟ جوابش خیلی ساده و منطقیه. زندگی آدم ها و وضعیت اقتصاد، همیشه در حال تغییره. کسی که امروز ممکنه وضعش خوب باشه، فردا ممکنه ورشکست بشه، کارش رو از دست بده، یا خدای نکرده با یه بیماری سخت و هزینه های درمانی بالا روبرو بشه. قانونگذار نمی تونه پیش بینی کنه که آینده مالی افراد چطور خواهد بود. به همین دلیل، این حق رو برای مردم حفظ کرده که هر وقت به دلیل واقعی و مستند، دچار سختی مالی شدن، بتونن به دادگاه مراجعه کنن و درخواست کمک کنن.

شرط اصلی برای پذیرش دادخواست های متعدد: باید اوضاع تغییر کنه!

البته، این نامحدود بودن یه شرط خیلی مهم داره که باید حسابی حواستون بهش باشه: هر بار که دادخواست اعسار می دید (چه برای اولین بار، چه برای دومین یا چندمین بار)، باید به دادگاه ثابت کنید که وضعیت مالیتون نسبت به گذشته تغییر کرده و دلیل جدیدی برای ناتوانی مالی دارید.
اینطور نیست که هر ماه بری دادگاه و بگی من ندارم، بدون اینکه هیچ اتفاق جدیدی افتاده باشه! مثلاً اگه دفعه قبل دادخواستتون رد شده چون قاضی دیده بود که توانایی پرداخت دارید، این بار باید با مدارک جدیدی مثل از دست دادن شغل، هزینه های سنگین درمانی، یا ورشکستگی، ثابت کنید که دیگه اون توانایی رو ندارید. همینطور اگه قبلاً اقساطی براتون تعیین شده و حالا همون اقساط هم براتون سنگین شده، باید دلیل قانع کننده ای برای این تغییر ارائه بدید. بدون دلیل و مدرک جدید، دادخواست مجدد شما خیلی راحت رد می شه.

اعسار مجدد و تعدیل اقساط: چی به چیه و چه فرقی با هم دارن؟

حالا که فهمیدیم میشه چند بار دادخواست اعسار داد، بیایید کمی دقیق تر بشیم و دو مفهوم «اعسار مجدد» و «تعدیل اقساط» رو با هم بررسی کنیم، چون این دو تا با هم فرق دارن و معمولاً مردم این دو رو با هم اشتباه می گیرن.

اعسار مجدد: وقتی دوباره دستت تنگ میشه

اعسار مجدد برای وقتیه که شما قبلاً یه بار دادخواست اعسار دادید. این دادخواست قبلی ممکنه به دو حالت انجام شده باشه:

1. درخواست اعسار اولتون رد شده: مثلاً دادگاه تشخیص داده که شما هنوز توانایی مالی دارید و درخواستتون رو قبول نکرده. حالا چند وقت گذشته، اوضاع اقتصادی کشور بدتر شده، شما کارتون رو از دست دادید، یا یه اتفاق غیرمنتظره مثل یه بیماری پرهزینه براتون افتاده. در این شرایط، می تونید با ارائه مدارک جدید که ثابت می کنه وضعیت مالیتون نسبت به قبل بدتر شده، دوباره دادخواست اعسار بدید که بهش می گیم «اعسار مجدد».
2. درخواست اعسار اولتون قبول شده، اما شرایط مالی شما خیلی بدتر شده: فرض کنید دادگاه براتون ماهیانه ۲۰۰ هزار تومن قسط گذاشته. اون موقع این مبلغ رو می تونستید پرداخت کنید، اما حالا به دلایلی مثل ورشکستگی، اخراج از کار، یا افزایش شدید هزینه های زندگی، حتی همون ۲۰۰ هزار تومن هم براتون خیلی سنگینه. اینجا هم می تونید دادخواست اعسار مجدد بدید و از دادگاه بخواید که دوباره وضعیت مالیتون رو بررسی کنه و شاید کلاً از پرداخت معافتون کنه یا اقساط رو به شدت کاهش بده.

نکته مهم اینه که تو هر دو حالت، باید تغییر اساسی تو وضعیت مالی شما رخ داده باشه.

تعدیل اقساط اعسار: قسط ها سنگینه، چاره چیه؟

«تعدیل اقساط» یه کم فرق داره. این برای وقتیه که شما قبلاً دادخواست اعسار دادید و دادگاه قبول کرده و براتون یه برنامه ریزی برای پرداخت اقساط تعیین کرده. یعنی شما الان یه «حکم اعسار» دارید و طبق اون باید قسط بدید. اما حالا که یه مدت گذشته، احساس می کنید اون اقساطی که دادگاه تعیین کرده، دیگه با وضعیت فعلی شما همخوانی نداره و براتون سنگینه. مثلاً درآمدتون کم شده، یا هزینه های زندگیتون خیلی بالا رفته.

در این حالت، شما دادخواست «تعدیل اقساط» می دید. یعنی نمی خواید دوباره بگید معسر هستید یا نه (چون قبلاً دادگاه اینو تأیید کرده)، بلکه می خواید بگید اون مبلغ قسطی که براتون تعیین شده، الان با شرایط جدید زندگی تون جور درنمیاد و باید کم بشه. ماده ۱۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، تبصره ۲، به طور مشخص به این موضوع اشاره می کنه و به شما حق می ده که با ارائه دادخواست، از دادگاه بخواید که با توجه به نرخ تورم یا تغییر در وضعیت معیشت و درآمدتون، میزان اقساط رو تغییر بده.

برای اینکه بهتر فرق این دو رو متوجه بشید، یه جدول ساده می ذارم:

ویژگی	اعسار مجدد	تعدیل اقساط
هدف اصلی	اثبات مجدد ناتوانی مالی (کامل یا شدید) یا بررسی مجدد پرونده اعسار اولیه	کاهش یا تغییر مبلغ اقساطی که قبلاً تعیین شده
پیش نیاز	ممکنه اعسار اولیه رد شده باشه یا اوضاع مالی بعد از اعسار اولیه خیلی بدتر شده باشه	قبلاً حکم اعسار صادر شده و برای شما اقساط تعیین شده
تغییر لازم	باید تغییر اساسی در وضعیت کلی مالی رخ داده باشه	باید تغییر در میزان درآمد، معیشت یا نرخ تورم رخ داده باشه که پرداخت اقساط رو دشوار کرده

پس دقت کنید که اگه قبلاً اعسارتون قبول شده و فقط با قسط ها مشکل دارید، باید دادخواست تعدیل اقساط بدید. اما اگه کلاً حکم اعسار اولیه نداشتید یا داشتید ولی الان دیگه حتی توانایی پرداخت حداقلی هم ندارید، دادخواست اعسار مجدد مناسب تره.

از کجا شروع کنیم؟ تنظیم دادخواست اعسار (اولین بار، مجدد، تعدیل)

خب، حالا که با مفاهیم آشنا شدیم، می رسیم به قسمت عملی کار: چطور باید این دادخواست رو تنظیم کنیم و چه مدارکی لازمه؟ این مراحل برای دادخواست اعسار اولیه، مجدد و تعدیل اقساط تا حد زیادی شبیه به هم هستند، فقط تو شرح خواسته و دلایل، باید به تفاوت هاشون اشاره کنید.

مدارک و چیزایی که باید آماده کنی

برای اینکه دادگاه حرف شما رو باور کنه و حکم اعسار یا تعدیل اقساط رو صادر کنه، باید حسابی دست وپامون رو جمع کنیم و مدارک محکمی ارائه بدیم. دروغ و پنهان کاری فقط کار رو بدتر می کنه! اینها مدارک اصلی و عمومی هستن که برای اثبات اعسار به دردتون می خورن:

• پرینت حساب های بانکی: این مهم ترین مدرکه. باید گردش مالی شما رو تو یک سال گذشته به دادگاه نشون بده. اگه حساب های مختلفی دارید، از همه بانک ها و برای همه حساب ها باید پرینت بگیرید.
• فهرست اموال منقول و غیرمنقول: هر چی که داری، از خونه و زمین گرفته تا ماشین و موتور، حتی اگه به نام کس دیگه باشه ولی شما ازش استفاده می کنی. باید همه رو صادقانه تو یه لیست بنویسی. اگه تو یک سال گذشته چیزی رو فروختی یا به کسی منتقل کردی، اون رو هم باید حتماً اعلام کنی.
• مدارک مربوط به شغل، درآمد و هزینه های زندگی: فیش حقوقی (اگه داری)، اجاره نامه (اگه مستأجری)، قبوض آب و برق و گاز، مدارک مربوط به قسط های بانکی یا بدهی های دیگه. اینا نشون می ده چقدر درآمد داری و چقدر خرج می کنی.
• مدارک مربوط به بدهی ها و تعهدات دیگر: اگه به کسی یا بانکی بدهکار هستی، سند و مدرک اون بدهی ها رو هم باید ارائه بدی. مثلاً قسط های وام، نفقه فرزندان یا هر بدهی دیگه ای.
• استشهادیه محلی و شهادت شهود: این یکی خیلی مهمه! باید دو تا شاهد (آدم بالغ و عاقل) که از وضعیت مالی شما خبر دارن، تو دادگاه حاضر بشن و شهادت بدن که شما واقعاً توانایی پرداخت بدهی رو ندارید. این شهود نباید خودشون از شما طلبکار باشن یا با طرف مقابل پرونده دشمنی داشته باشن (یعنی بی طرف باشن). گاهی هم دادگاه از شما یه «استشهادیه» می خواد که چند نفر از محله یا محل کارتون امضا کنن و وضعیت مالیتون رو تأیید کنن.

قدم به قدم تا ثبت دادخواست: راهنمای عملی

حالا که مدارک رو جمع کردی، نوبت تنظیم و ثبت دادخواست میرسه:

1. تنظیم متن دادخواست: دادخواست اعسار یه فرم حقوقیه که باید دقیق پر بشه. این اجزا رو باید توش بنویسی:
   • مشخصات خواهان و خوانده: مشخصات کامل خودت (خواهان) و طرف مقابل (خوانده) رو دقیق و با آدرس کامل بنویس.
   • خواسته: اینجا دقیقاً بگو چی می خوای. مثلاً: صدور حکم اعسار از پرداخت محکوم به (مهریه) یا صدور حکم اعسار از پرداخت هزینه دادرسی یا تعدیل اقساط محکوم به (مهریه).
   • دلایل و منضمات: تو این بخش، لیست تمام مدارکی که آماده کردی (مثل پرینت بانکی، لیست اموال، استشهادیه و …) رو می نویسی.
   • شرح خواسته: این قسمت، قلب دادخواست شماست. اینجا باید به زبون ساده و صادقانه، وضعیت مالیتون رو توضیح بدید. مثلاً بگید من کارم رو از دست دادم، ورشکست شدم، یه بیماری سنگین دارم و هزینه های درمانم سرسام آوره و خلاصه هر اتفاقی که باعث شده از نظر مالی دچار مشکل بشید. اگه دادخواست مجدد یا تعدیل اقساط هست، حتماً اشاره کن که قبلاً هم دادخواست دادی و الان چی عوض شده.
2. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: بعد از اینکه دادخواست رو تنظیم کردی (می تونی از یه وکیل یا مشاور کمک بگیری تا اشتباه نکنی)، باید با مدارک هویتی خودت (کارت ملی)، فایل ورد دادخواست تنظیم شده و نام کاربری و رمز عبور سامانه ثنا، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی بری. اونجا دادخواستت رو ثبت می کنن و به دادگاه صالح می فرستن.
3. پیگیری پرونده: بعد از ثبت، یه شماره پرونده بهت می دن. باید پرونده رو تو سامانه ثنا پیگیری کنی تا ببینی کی تاریخ دادگاهه یا چه دستوری صادر شده.

مدت زمان رسیدگی به پرونده های اعسار بسته به شلوغی دادگاه و پیچیدگی پرونده ممکنه فرق کنه. اما معمولاً سعی میشه تو اسرع وقت به این پرونده ها رسیدگی بشه، چون وضعیت مالی افراد مطرحه.

اثبات اعسار: چطور قاضی رو قانع کنیم؟

قانع کردن قاضی برای اعسار، کار ساده ای نیست. چون طرف مقابل (طلبکار) حتماً سعی می کنه ثابت کنه که شما توانایی مالی دارید. پس باید با دقت و صداقت کامل پیش برید.

نقش مهم مدارک و دلایل: دروغ ممنوع!

همونطور که قبلاً هم گفتیم، مهم ترین چیز تو پرونده اعسار، صداقته. اگه فکر می کنید می تونید دارایی هاتون رو پنهان کنید یا درآمدتون رو کمتر از واقعیت نشون بدید، سخت در اشتباهید. دادگاه ابزارهای زیادی برای بررسی وضعیت مالی شما داره و اگه متوجه دروغگویی بشه، نه تنها دادخواستتون رد میشه، بلکه ممکنه با عواقب جدی تری هم روبرو بشید. مثلاً اگه ثابت بشه که با دروغ، سعی در فریب دادگاه داشتید، ممکنه مجازات هم بشید. پس تمام مدارکی که تو بخش قبل گفتیم رو به طور کامل و دقیق جمع آوری کنید و هیچ چیز رو پنهان نکنید.

شهود و استشهادیه: کمک دوست و آشنا

شهادت شهود تو پرونده های اعسار اهمیت زیادی داره. این شاهدها باید چه ویژگی هایی داشته باشن؟

• تعداد: حداقل دو نفر مرد.
• اطلاع از وضعیت مالی: باید کسانی باشن که واقعاً از وضعیت زندگی و مالی شما آگاه هستن. مثلاً همسایه، همکار، یا از نزدیکان که با شما رفت وآمد دارن.
• عدم ذینفع بودن: نباید خودشون از شما طلبکار باشن یا با شما نسبت خیلی نزدیکی داشته باشن که شائبه غرض ورزی پیش بیاد.
• صداقت: باید به طور صادقانه و بدون تعصب، وضعیت مالی شما رو برای قاضی توضیح بدن.

گاهی اوقات هم دادگاه درخواست استشهادیه محلی می کنه. تو این حالت، چند نفر از معتمدین محل یا افراد مطلع، وضعیت مالی شما رو روی یه فرم یا کاغذ تأیید و امضا می کنن. این استشهادیه هم به عنوان یه سند پشتیبان، می تونه کمک کننده باشه.

وقتی اوضاع فرق می کنه: مدارک خاص برای اعسار مجدد و تعدیل

اگه شما برای بار دوم یا چندم دادخواست اعسار می دید (اعسار مجدد) یا درخواست تعدیل اقساط دارید، علاوه بر مدارک عمومی، باید مدارکی رو هم ارائه بدید که تغییر وضعیت مالی شما رو ثابت کنه. این مدارک خاص می تونن شامل موارد زیر باشن:

• حکم اخراج از کار یا اتمام قرارداد: اگه شغلتون رو از دست دادید.
• فاکتورهای پزشکی سنگین: اگه خودتون یا یکی از اعضای خونواده تون دچار بیماری شدید شده و هزینه های درمانی بالا دارید.
• مدارک ورشکستگی یا رکود کسب وکار: اگه شغل آزاد دارید و اوضاع کسب وکارتون به شدت بد شده.
• افزایش چشمگیر هزینه های زندگی: مثلاً با ارائه قبوض جدید و فاکتورهای خرید که نشون می ده تورم چقدر براتون گرون تموم شده.
• افزایش تعداد افراد تحت تکفل: مثلاً اگه فرزند جدیدی به دنیا آمده و مخارجتون بیشتر شده.

یه نکته حقوقی خیلی مهم: توی دادخواست های اعسار، صداقت و ارائه مدارک کامل حرف اول رو می زنه. اگه دادگاه احساس کنه اطلاعات اشتباه دادی، نه تنها ممکنه درخواستت رد بشه، بلکه ممکنه با عواقب قانونی هم روبرو بشی. پس همیشه شفاف و راستگو باشین.

پذیرش یا رد دادخواست اعسار: قاضی چطور تصمیم می گیره؟

بعد از اینکه شما دادخواست اعسار رو ثبت کردید و مدارکتون رو ارائه دادید، قاضی شروع به بررسی می کنه. این مرحله خیلی حساسه و آینده مالی شما رو تحت تأثیر قرار میده.

تصمیم قاضی: بر اساس مدارک و انصاف

قاضی مثل یه کارآگاه عمل می کنه. تمام مدارکی که شما و طرف مقابل (طلبکار) ارائه دادید رو بررسی می کنه. شهادت شهود، پرینت های بانکی، لیست اموال و توضیحات شما تو شرح خواسته، همه و همه زیر ذره بین قاضی قرار می گیرن. هدف قاضی اینه که تشخیص بده آیا واقعاً شما معسر هستید و توانایی پرداخت بدهی رو به صورت یکجا ندارید یا نه. قاضی با ملاحظه وضعیت کلی شما، مثل میزان درآمد، تعداد افراد تحت تکفل، هزینه های ضروری زندگی و ارزش بدهی، تصمیم می گیره.

دلایل اصلی رد شدن دادخواست اعسار: حواست باشه!

گاهی اوقات دادخواست اعسار رد میشه. این رد شدن دلایل مختلفی داره که باید حسابی بهشون توجه کنید:

1. عدم ارائه مدارک کافی: اگه مدارکی که ارائه دادید ناقص باشه یا نتونه به طور قاطع ناتوانی مالی شما رو ثابت کنه، قاضی قانع نمیشه.
2. عدم صداقت در اظهارات: اگه قاضی متوجه بشه که شما اطلاعات غلطی دادید یا بخشی از دارایی هاتون رو پنهان کردید، حتماً دادخواستتون رد میشه.
3. تشخیص توانایی مالی: قاضی ممکنه با بررسی همه جوانب، به این نتیجه برسه که شما هنوز توانایی پرداخت بدهی رو به صورت یکجا یا با اقساط سنگین تر دارید. مثلاً ممکنه تشخیص بده که هزینه های زندگیتون غیرضروریه یا می تونید بخشی از دارایی هاتون رو بفروشید.
4. عدم ارائه دلیل جدید برای اعسار مجدد: اگه قبلاً دادخواست اعسار داده بودید و این بار همون دلایل قبلی رو ارائه بدید بدون اینکه اتفاق جدیدی افتاده باشه، دادخواست مجدد شما رد میشه.

اگه اعسارمون قبول شد یا رد شد، چی میشه؟ آثار حقوقی اعسار

حالا فرض کنیم پرونده اعسار شما به نتیجه رسیده و حکم صادر شده. این حکم، بسته به اینکه به نفع شما باشه یا نه، یه سری آثار و پیامدهای حقوقی داره که باید ازشون مطلع باشید.

حکم اعسار پذیرفته شده: نفس راحت!

اگه دادگاه درخواست اعسار شما رو بپذیره، معمولاً یکی از این اتفاقات می افته:

1. تقسیط محکوم به: این رایج ترین حالته. دادگاه به جای اینکه شما رو مجبور به پرداخت یکجای بدهی کنه، اون رو به صورت اقساط ماهانه تقسیم می کنه. مثلاً تعیین می کنه که ماهی فلان مبلغ رو به طلبکار پرداخت کنید. این مبلغ بر اساس درآمد شما و هزینه های ضروری زندگیتون تعیین میشه و نباید طوری باشه که شما رو به عسر و حرج مجدد بندازه. گاهی هم ممکنه دادگاه یه پیش قسط هم تعیین کنه که باید اول اون رو پرداخت کنید.
2. معافیت از پرداخت هزینه دادرسی: اگه اعسار شما از هزینه دادرسی باشه، فعلاً از پرداخت این هزینه ها معاف می شید و می تونید پرونده تون رو جلو ببرید.
3. آثار بر حکم جلب: این مهم ترین بخش برای خیلی هاست. اگه دادگاه حکم اعسار شما رو صادر کنه و شما هم به اقساط تعیین شده متعهد باشید و اونها رو به موقع پرداخت کنید، دیگه طلبکار نمی تونه شما رو بابت اون بدهی جلب کنه. اما اگه از پرداخت اقساط سرباز بزنید یا تأخیر کنید، ممکنه دوباره حکم جلب براتون صادر بشه. پس حتماً حواستون به پرداخت به موقع اقساط باشه.
4. ممنوع الخروجی: اگه حکم اعسار شما صادر بشه و شما اقساط رو پرداخت کنید، معمولاً ممنوع الخروج نمی شید. اما اگه اقساط رو پرداخت نکنید یا در این زمینه تعلل کنید، ممکنه بنا به درخواست طلبکار و تشخیص دادگاه، برای شما حکم ممنوع الخروجی صادر بشه.

حکم اعسار رد شده: اوضاع سخته!

اگه دادگاه درخواست اعسار شما رو رد کنه، یعنی تشخیص بده که شما توانایی پرداخت دارید، اون وقت اوضاع یه کم سخت تر میشه:

1. لزوم پرداخت بدهی به صورت یکجا: در این صورت، شما باید کل بدهی رو به صورت یکجا به طلبکار پرداخت کنید.
2. امکان صدور حکم جلب: اگه بدهی رو پرداخت نکنید، طلبکار می تونه با مراجعه به دادگاه، درخواست صدور حکم جلب شما رو بکنه و ممکنه به خاطر اون بدهی، بازداشت بشید.
3. حق اعتراض و تجدیدنظرخواهی: اگه حکم اعسار شما رد شد و فکر می کنید که قاضی اشتباه کرده یا شما مدارک جدیدی دارید، می تونید ظرف مهلت قانونی (معمولاً ۲۰ روز) نسبت به حکم اعتراض کنید و درخواست تجدیدنظرخواهی بدید تا پرونده تون تو دادگاه تجدیدنظر دوباره بررسی بشه.

اعسار در موارد خاص: مهریه، چک و زندان

بعضی از بدهی ها و شرایط، ویژگی های خاص خودشون رو دارن که بد نیست در مورد اعسار در این موارد هم کمی بیشتر بدونیم.

اعسار از پرداخت مهریه: دردسر همیشگی!

مهریه یکی از رایج ترین دلایل پرونده های اعسار در ایران هست. اگه مردی محکوم به پرداخت مهریه بشه و توانایی مالی نداشته باشه، می تونه دادخواست اعسار بده. یه نکته مهم در مورد مهریه اینه که مرد از زمان صدور حکم پرداخت مهریه، یک ماه فرصت داره تا دادخواست اعسار خودش رو تقدیم کنه. اگه تو این مهلت دادخواست بده و تأیید بشه، زن نمی تونه برای جلبش اقدام کنه. اما اگه تو این یه ماه دادخواست نده یا دادخواستش رد بشه و پرداخت نکنه، زن می تونه درخواست حکم جلب کنه.

وکلا معمولاً توصیه می کنن که به محض صدور حکم مهریه، مرد اقدام به تقدیم دادخواست اعسار کنه تا فرصت رو از دست نده و از عواقب جلب جلوگیری بشه. البته، دادگاه در تعیین اقساط مهریه، شرایط معیشتی و درآمد مرد رو به دقت بررسی می کنه تا اقساط طوری تعیین نشه که مرد رو به سختی بندازه.

اعسار از پرداخت بدهی چک: داستانش فرق داره؟

بدهی چک هم یکی دیگه از مواردیه که زیاد به اعسار ختم میشه. تو گذشته، برای بدهی چک، شرایط اعسار کمی متفاوت بود و سخت گیری بیشتری وجود داشت. اما الان، طبق قوانین جدید، برای اعسار از پرداخت بدهی چک، تقریباً همون قواعد کلی اعسار از محکوم به اجرا میشه. یعنی شما می تونید دادخواست اعسار بدید و اگه دادگاه تأیید کنه، بدهی چک رو هم به صورت اقساطی پرداخت کنید. البته اینجا هم مثل مهریه، اگه دادخواست اعسار رد بشه و شما بدهی رو پرداخت نکنید، امکان جلب وجود داره.

اعسار زندانیان: وقتی پشت میله های زندان هم میشه دادخواست داد

گاهی پیش میاد که فردی به خاطر بدهی (مثلاً چک یا مهریه) به زندان میفته. در این حالت، شرایط برای اعسار مجدد یا تعدیل اقساط خاص تر میشه. منطقی هم هست، وقتی کسی تو زندانه، درآمدی نداره که بتونه بدهی هاش رو پرداخت کنه.
اگه فرد در زندان باشه و قبلاً دادخواست اعسارش رد شده باشه، با توجه به اینکه الآن شرایطش عوض شده (درآمد نداره و آزدی نداره که کار کنه)، می تونه دوباره دادخواست اعسار بده. اینجا دادگاه ممکنه به دلیل تغییر شرایط (حبس و عدم توانایی کسب درآمد)، دادخواست اعسار مجدد رو بپذیره.
یا حتی اگه حکم اعسار داشته و قسطی براش تعیین شده بوده، اما حالا که به زندان افتاده توان پرداخت همون اقساط رو هم نداره، می تونه درخواست تعدیل اقساط بده. این شرایط خاص به زندانی ها هم اجازه میده تا از حقوق قانونی خودشون برای مدیریت بدهی هاشون استفاده کنن و در یک وضعیت ناعادلانه قرار نگیرن.

یادتون باشه: قوانین مربوط به اعسار و بدهی های مالی خیلی ریزه کاری دارن. حتی اگه فکر می کنید همه چیز رو می دونید، بهتره حتماً قبل از هر اقدامی، با یه وکیل یا مشاور حقوقی صحبت کنید. اونا با تجربه و دانششون، می تونن بهترین راه رو بهتون نشون بدن و از مشکلات احتمالی جلوگیری کنن.

اصطلاحات حقوقی که باید بدونی (به زبان ساده)

تو مسیر پیگیری پرونده های حقوقی، با یه سری اصطلاحات روبرو می شید که دونستن معناشون کارتون رو راحت تر می کنه. بیاین چند تا از مهم تریناش رو با هم مرور کنیم:

• معسر: به کسی می گن که به دلیل نداشتن دارایی کافی یا عدم دسترسی به مالش، به طور موقت یا دائم، قادر به پرداخت بدهی هاش نیست.
• تقسیط: یعنی تقسیم کردن یه مبلغ بدهی به قسط های ماهانه یا دوره ای. وقتی اعسار قبول میشه، معمولاً بدهی رو تقسیط می کنن.
• مهلت: دادگاه ممکنه به جای تقسیط، به شما یه فرصت یا مهلت مشخص برای پرداخت کل بدهی بده.
• جلب: اگه کسی بدهیش رو پرداخت نکنه، طلبکار می تونه از دادگاه درخواست «جلب» بده. جلب یعنی دستور بازداشت فرد توسط مأمورین.
• استشهادیه: یه نوع گواهی کتبی که توش چند نفر از افراد مطلع، وضعیت مالی یا یه موضوع خاص رو تأیید می کنن و امضا می زنن.
• محکوم به: هر مبلغ یا چیزی که دادگاه حکم به پرداخت یا تحویلش توسط یک نفر (محکوم علیه) به نفع نفر دیگه (محکوم له) بده.
• هزینه دادرسی: هزینه های اولیه واریزی به دادگاه برای شروع یک پرونده حقوقی.
• خواهان: کسی که دادخواست رو میده و ادعایی داره.
• خوانده: کسی که دادخواست علیه اون مطرح شده.
• دین: همون بدهی.
• دائن: طلبکار.
• مدیون: بدهکار (شما در پرونده اعسار، مدیون هستید).
• تجدیدنظر: مرحله ای در دادگاه که اگه از حکم اولیه راضی نبودی، می تونی درخواست کنی که یه دادگاه بالاتر دوباره پرونده رو بررسی کنه.

یه نمونه دادخواست اعسار (مجدد/تعدیل اقساط)

تو این بخش یه نمونه ساده از دادخواست اعسار (مجدد یا تعدیل اقساط) رو براتون می نویسم تا با ساختارش آشنا بشید. یادتون باشه این فقط یه الگوئه و باید حتماً با کمک یه وکیل متخصص یا مشاور حقوقی اون رو دقیق و با توجه به شرایط خاص خودتون تنظیم کنید.

به نام خدا

دادخواست

• مشخصات خواهان:

  نام و نام خانوادگی: [نام شما]، نام پدر: [نام پدر شما]، شغل: [شغل فعلی شما]، محل اقامت دقیق: [آدرس کامل شما]

• مشخصات خوانده:

  نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی طلبکار/همسر]، نام پدر: [نام پدر طلبکار/همسر]، شغل: [شغل طلبکار/همسر]، محل اقامت دقیق: [آدرس کامل طلبکار/همسر]

• خواسته:

  تقاضای صدور حکم اعسار از پرداخت محکوم به (مثلاً مهریه) و تقسیط آن / یا تقاضای تعدیل اقساط محکوم به به واسطه اعسار مجدد.

• دلایل و منضمات دادخواست:
  1. کپی مصدق تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی خواهان.
  2. کپی مصدق دادنامه شماره [شماره دادنامه قبلی] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه] (اگر دادخواست مجدد یا تعدیل است).
  3. پرینت حساب های بانکی خواهان در ۱۲ ماه گذشته از کلیه بانک ها.
  4. لیست کامل اموال منقول و غیرمنقول خواهان (به همراه ارائه مدارک در صورت وجود).
  5. استشهادیه محلی و شهادت دو نفر شاهد مطلع از وضعیت مالی خواهان.
  6. گواهی عدم کاریابی (در صورت بیکاری) / حکم اخراج از سازمان یا شرکت [نام شرکت] به تاریخ [تاریخ اخراج].
  7. مدارک پزشکی مربوط به بیماری [نام بیماری] و فاکتورهای هزینه های درمان (در صورت وجود).
  8. مدارک مربوط به سایر بدهی ها و تعهدات مالی (مثلاً اقساط وام های بانکی).
  9. [هر مدرک دیگری که وضعیت مالی جدید شما را ثابت می کند.]
• شرح خواسته:

  با سلام و احترام، به استحضار ریاست محترم دادگاه می رساند، اینجانب [نام و نام خانوادگی شما]، به موجب دادنامه شماره [شماره دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه] محکوم به پرداخت [نوع محکوم به، مثلاً مهریه به مبلغ …] در حق خوانده محترم گردیده ام. (اگر دادخواست مجدد یا تعدیل است: «پیرو دادخواست اعسار قبلی اینجانب که منجر به صدور حکم تقسیط / یا رد دادخواست گردید…»)

  متاسفانه، اینجانب به دلیل [دلیل اصلی ناتوانی مالی جدید را دقیق و صادقانه بنویسید، مثلاً: «اخراج از کار در تاریخ…»، «ورشکستگی و تعطیلی کسب وکارم»، «ابتلا به بیماری سخت و هزینه های درمانی سنگین»، «افزایش شدید هزینه های معیشتی و تورم که پرداخت اقساط قبلی را نیز ناممکن ساخته است»]، اکنون قادر به پرداخت یکجای محکوم به فوق الذکر نیستم و حتی پرداخت اقساط تعیین شده قبلی نیز با توجه به شرایط جدید مالی ام، خارج از توان بنده است. تمام دارایی های بنده به شرح لیست پیوست، کفاف پرداخت این بدهی را نمی دهد و منبع درآمد پایداری نیز ندارم. لذا با تقدیم این دادخواست و ارائه دلایل و منضمات، از آن مقام محترم تقاضای صدور حکم اعسار از پرداخت محکوم به و تقسیط آن به گونه ای که توانایی پرداخت آن را داشته باشم / یا تعدیل و کاهش اقساط تعیین شده قبلی را استدعا دارم.

  با تشکر و احترام فراوان

  محل امضا – مهر – انگشت

کلام آخر

رفقا، همونطور که با هم بررسی کردیم، تو قانون ما هیچ محدودیتی برای تعداد دفعاتی که می تونید دادخواست اعسار بدید، وجود نداره. این یعنی درِ اتاق دادگاه همیشه به روی آدمایی که واقعاً تو تنگنای مالی هستن و از پس بدهی هاشون برنمیان، بازه. اما یه نکته کلیدی رو نباید فراموش کنید: هر بار باید ثابت کنید که وضعیت مالیتون نسبت به قبل تغییر کرده و دلیل جدیدی برای ناتوانی مالی دارید. به قول معروف، «هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد»؛ هر دادخواست اعسار هم دلیل و مدارک خاص خودش رو می خواد.

چه اعسار از هزینه دادرسی باشه، چه از پرداخت محکوم به مثل مهریه و چک، یا حتی تعدیل اقساط، مهم اینه که شفاف و صادق باشید و مدارک کامل و قانع کننده ارائه بدید. زندگی پر از پستی و بلندیه ها و قانون هم برای همین شرایط پیش بینی نشده، راهکارهایی گذاشته. پس اگه گرفتار شدید، ناامید نشید و حتماً با یه وکیل یا مشاور حقوقی خوب مشورت کنید تا بتونید بهترین تصمیم رو بگیرید و از حقوق خودتون دفاع کنید. گاهی یه مشورت کوچیک می تونه مسیر پرونده رو کاملاً عوض کنه و کلی آرامش براتون بیاره. امیدوارم این مقاله براتون مفید بوده باشه.