چرا نباید از قالب پلاستیکی بتن در قالب بندی استفاده کرد؟

در دنیای ساخت و ساز استفاده از انواع قالب ها برای قالب بندی بتن از اهمیت زیادی برخوردار است یکی از قالب هایی که در برخی پروژه ها پیشنهاد می شود قالب های پلاستیکی است اما آیا استفاده از این نوع قالب برای همه پروژه ها منطقی و مقرون به صرفه است؟ این مقاله قصد دارد به دلایل فنی و مهندسی بپردازد که چرا نباید از قالب پلاستیکی بتن در قالب بندی استفاده کرد در این مقاله اصول عملکرد اجزای اصلی و مثال های واقعی از صنایعی که با این مشکل روبرو شده اند بررسی خواهند شد.

عملکرد قالب بندی در بتن

قالب بندی برای ساختار بتن مانند یک چارچوب عمل می کند که وظیفه اصلی آن شکل دهی و نگهداری بتن تا زمان گیرش و استحکام کافی است نوع مواد مورد استفاده در قالب بندی تأثیر مستقیمی بر کیفیت نهایی بتن دارد به همین دلیل انتخاب مواد قالب بندی باید با دقت و بر اساس نیازهای پروژه انجام شود.

قالب های پلاستیکی چیستند؟

قالب های پلاستیکی بتن از مواد ترموپلاستیک ساخته می شوند و به دلیل وزن سبک و راحتی استفاده در برخی پروژه ها به کار می روند این قالب ها به طور معمول قابلیت چندبار استفاده را دارند و به نظر می رسد که گزینه ای ایده آل برای قالب بندی سبک وزن باشند.

مزایای استفاده از قالب های پلاستیکی

پیش از بررسی مشکلات باید گفت که قالب های پلاستیکی دارای برخی مزایا هستند :

• وزن سبک که جابه جایی آنها را آسان تر می کند.
• قابلیت استفاده مجدد در پروژه های کوچک.
• مقاومت در برابر خوردگی در محیط های مرطوب.

مشکلات و معایب قالب های پلاستیکی

۱ ضعف در تحمل بارهای سنگین

یکی از مشکلات اساسی قالب های پلاستیکی مقاومت کمتر آنها در برابر فشارهای بالا است بتن در حالت تازه به صورت سیال است و به قالب های قوی نیاز دارد تا وزن و فشار آن را تحمل کند در پروژه های بزرگ و با حجم بتن زیاد قالب های پلاستیکی دچار خمیدگی و حتی ترک خوردگی می شوند که باعث نشت و تخریب قالب بندی می شود.

۲ تغییر شکل بر اثر دما

پلاستیک ها به دما حساس اند و در دماهای بالا یا پایین دچار انقباض یا انبساط می شوند در مناطق گرمسیر قالب های پلاستیکی ممکن است تحت تأثیر حرارت دچار انبساط شده و شکل خود را از دست بدهند این تغییرات می تواند باعث نشتی بتن و کاهش کیفیت سطح نهایی شود.

۳ دوام کم تر نسبت به قالب های فلزی و چوبی

عمر مفید قالب های پلاستیکی در مقایسه با قالب های فلزی و چوبی کمتر است این امر به ویژه در پروژه های بلندمدت و پروژه هایی که نیاز به استفاده مکرر از قالب ها دارند اهمیت دارد قالب های پلاستیکی به دلیل سایش سریع نیاز به تعویض مکرر دارند و هزینه های نگهداری را افزایش می دهند.

مقایسه با قالب های فلزی و چوبی

تجربه شخصی

در یکی از پروژه های اخیرم تصمیم گرفتیم از قالب های پلاستیکی برای قالب بندی ستون های بتنی استفاده کنیم اگرچه نصب سریع و آسان بود اما پس از چند روز متوجه شدیم که قالب ها در حال تغییر شکل هستند این اتفاق به دلیل افزایش دمای محیط رخ داد در نهایت مجبور شدیم قالب ها را تعویض کنیم و از قالب های فلزی استفاده کنیم که نه تنها هزینه های اضافی به پروژه اضافه کرد بلکه زمان تکمیل پروژه را نیز به تعویق انداخت.

مثال هایی از صنعت

در صنعت ساخت و ساز و به ویژه پروژه های بزرگ مانند پل سازی استفاده از قالب های مقاوم و با دوام بسیار حائز اهمیت است به عنوان مثال در پروژه های پل های بزرگ قالب های پلاستیکی هرگز استفاده نمی شوند زیرا نیاز به تحمل بارهای سنگین دارند در عوض از قالب های فلزی و در برخی موارد چوبی استفاده می شود که مقاومت و طول عمر بالاتری دارند.

در صنایع پتروشیمی نیز جایی که حرارت بالا در محیط کار رایج است قالب های پلاستیکی مناسب نیستند زیرا تغییر شکل آنها می تواند به خطاهای سازه ای جدی منجر شود این صنایع نیز معمولاً به قالب های فلزی اعتماد دارند.

استانداردهای بین المللی

طبق استانداردهای بین المللی ساخت و ساز مانند ASTM C۳۹ که به تست های مقاومت بتن مربوط می شود قالب ها باید توانایی تحمل فشارهای بسیار بالا را داشته باشند همچنین استاندارد ISO ۹۰۰۱ در مورد کیفیت مواد قالب بندی نیز تاکید بر استفاده از مواد با دوام و مقاوم دارد که قالب های پلاستیکی در بیشتر موارد نمی توانند از این استانداردها پیروی کنند.

نتیجه گیری

اگرچه قالب های پلاستیکی به دلیل سبک وزنی و راحتی استفاده در برخی پروژه های کوچک جذاب به نظر می رسند اما در پروژه های بزرگتر و پیچیده تر با چالش های جدی روبرو هستند مشکلاتی مانند تحمل فشار کمتر تغییر شکل در دماهای مختلف و دوام کمتر باعث می شود تا استفاده از این قالب ها در پروژه های حساس توصیه نشود.

پرسش و پاسخ

۱ آیا می توان از قالب های پلاستیکی در پروژه های ساختمانی بزرگ استفاده کرد؟
نه در پروژه های بزرگ که نیاز به قالب هایی با مقاومت بالا در برابر فشار دارند قالب های پلاستیکی به دلیل محدودیت های مکانیکی مناسب نیستند.

۲ آیا قالب های پلاستیکی اقتصادی تر هستند؟
در پروژه های کوچک ممکن است قالب های پلاستیکی ارزان تر به نظر برسند اما در بلندمدت به دلیل عمر کوتاه تر و نیاز به تعویض هزینه های بیشتری به همراه دارند.

۳ بهترین نوع قالب برای پروژه های بتن ریزی چیست؟
برای پروژه های بزرگ و پیچیده قالب های فلزی به دلیل مقاومت بالا و عمر طولانی بهترین گزینه هستند قالب های چوبی نیز در پروژه های کوچکتر و کوتاه مدت کاربرد دارند.