نمونه دادخواست عدم ثبت چک صیادی

اگه شما هم چکی دستتون دارید که صادرکننده اش زحمت ثبتش رو توی سامانه صیاد نکشیده و حالا تو یک وضعیت بلاتکلیفی گیر کردید، تنها نیستید. این موضوع یکی از دغدغه های پرتکرار این روزهاست که می تونه حسابی آدم رو کلافه کنه. ولی نگران نباشید، چون راه های قانونی برای پیگیری حق وحقوقتون وجود داره و قرار نیست دست خالی بمونید.

مدتیه که قانون چک تغییر کرده و سامانه صیاد اومده تا همه چیز رو شفاف تر و امن تر کنه. ایده هم عالی بود، اینکه دیگه چک کشیدن و پاس کردنش سیستمی باشه و همه بدونن چه خبره. اما خب بعضی ها هنوز با این قانون جدید حال نمی کنن یا شاید بی اطلاعن، برای همین چک رو صادر می کنن ولی توی سامانه ثبتش نمی کنن. نتیجه اش هم این میشه که چکی که دست شماست، دیگه اون چک سابق نیست و از چشم قانون یه سند عادی به حساب میاد. اینجاست که داستان فرق می کنه و دیگه نمی تونید مثل قدیم باهاش برخورد کنید.

هدف از این مطلب اینه که حسابی سر از کار چک های صیادی ثبت نشده دربیاریم؛ از اینکه وضعیت حقوقی این چک ها چیه و چرا بانک ها بابتشون گواهی عدم پرداخت صادر نمی کنن، تا اینکه چه مدارکی لازمه جمع وجور کنیم و چطوری یه دادخواست مطالبه وجه تنظیم کنیم تا حقمون رو از راه قانونی پس بگیریم. در کنارش، یه نمونه دادخواست کاربردی هم براتون آوردیم که بتونید با خیال راحت ازش الگو بگیرید و به دادگاه ارائه بدید.

ماجرای چک صیادی ثبت نشده؛ از کجا آب می خوره؟

با راه اندازی سامانه صیاد، چک ها از اون حالت سنتی خودشون فاصله گرفتن و وارد دنیای دیجیتال شدن. قرار شد از این به بعد، هرکی چکش رو صادر می کنه، اطلاعاتش رو توی این سامانه هم ثبت کنه تا هم شفافیت بیشتر بشه و هم اعتبار چک بره بالا. اینجوری یه چک صیادی، علاوه بر اینکه روی کاغذ اعتبار داره، توی سامانه بانک مرکزی هم یه کد یکتا و قابل پیگیری پیدا می کنه. همه اینها به خاطر این بود که دیگه کسی نتونه با چک بازی کنه یا چک بی محل بده و دردسر درست کنه.

اما متاسفانه، همیشه همه چیز طبق نقشه پیش نمیره. بعضی از صادرکننده ها، عمداً یا سهواً، این مرحله مهم یعنی ثبت چک در سامانه صیاد رو انجام نمیدن. نتیجه چی میشه؟ چکی که دست شماست، از نظر ظاهری ممکنه کاملاً شبیه یک چک صیادی عادی باشه، اما در باطن و از دید قانون، دیگه اون سند تجاری پرقدرت سابق نیست. این یه فرق اساسی و حیاتیه که اگه ازش بی خبر باشید، ممکنه حسابی به دردسر بیفتید.

طبق قانون جدید، بخصوص تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک (که توی سال ۱۴۰۰ اصلاح شده)، خیلی صریح اومده که اگه چکی از دسته چک های جدید صادر بشه ولی اطلاعاتش توی سامانه صیاد ثبت نشه، دیگه مشمول قانون چک نیست. این یعنی چی؟ یعنی امتیازاتی مثل امکان شکایت کیفری، صدور اجرائیه از طریق اداره ثبت یا حتی امکان مطالبه وجه از ظهرنویسان (کسایی که پشت چک رو امضا کردن) رو از دست می دید. این چک دیگه حکم یه سند عادی رو پیدا می کنه، دقیقاً مثل یه نوشته معمولی که نشون میده یه نفر به شما بدهکاره. بانک ها هم طبق همین قانون، از پرداخت وجه این چک ها یا حتی صدور گواهی عدم پرداخت مرسوم، خودداری می کنن. پس اینجاست که باید یه فکر دیگه برای وصول پولتون بکنید.

تفاوت چک صیادی ثبت شده و ثبت نشده: زمین تا آسمون!

ببینید، چک های صیادی مثل بقیه چک ها هستن، اما یه فرق بزرگ دارن: باید توی سامانه صیاد ثبت بشن. این ثبت شدن، مثل یه شناسنامه الکترونیکیه که به چک اعتبار و قدرت حقوقی خیلی بیشتری میده. وقتی یه چک توی سامانه صیاد ثبت میشه، دیگه میشه بهش گفت یه «سند تجاری» تمام عیار. این یعنی چی؟ یعنی اگه اون چک پاس نشد، شما دستتون حسابی بازه. می تونید مستقیم از دادگاه تقاضای صدور اجراییه کنید، یا حتی اگه شرایطش جور بود، پیگیری کیفری کنید. اینجوری، صادرکننده چک حسابی تحت فشار قرار می گیره و سریع تر مجبور میشه پول شما رو بده.

اما چک صیادی ثبت نشده، دقیقاً برعکس عمل می کنه. اگه صادرکننده زحمت ثبتش رو نکشیده باشه، این چک از نظر قانون، دیگه «سند تجاری» به حساب نمیاد. در واقع، حکم یه «سند عادی» رو پیدا می کنه؛ مثل یه قولنامه یا یه رسید معمولی. حالا فرق سند تجاری و سند عادی چیه؟ این فرق از زمین تا آسمونه:

• نبود حمایت کیفری: اگه چک صیادی ثبت شده باشه و برگشت بخوره، می تونید از صادرکننده شکایت کیفری کنید و پای پلیس و دادسرا رو به ماجرا باز کنید. ولی اگه چک ثبت نشده باشه، خبری از شکایت کیفری نیست و فقط می تونید حقوقی پیگیری کنید.
• عدم قابلیت اجرایی سریع: برای چک های ثبت شده، در بعضی شرایط میشه مستقیم از دادگاه درخواست اجراییه کرد و زودتر به پول رسید. اما برای چک ثبت نشده، باید از اول یه دعوای حقوقی مطرح کنید که خودش کلی زمان می بره.
• فقط از صادرکننده می تونید طلبکار باشید: توی چک های ثبت شده، اگه پشت نویسی شده باشن، می تونید از همه کسایی که پشت چک رو امضا کردن (ظهرنویسان) هم مطالبه وجه کنید. اما توی چک ثبت نشده، فقط از خود صادرکننده چک می تونید شکایت کنید. این یعنی اگه صادرکننده ورشکسته بشه یا اموالی برای پرداخت نداشته باشه، کارتون حسابی گره می خوره.

یادتون باشه، اگه چکی که دستتون هست توی سامانه صیاد ثبت نشده باشه، از نظر قانون، دیگه اون چک سابق نیست و تمام مزایا و حمایت های قانونی مربوط به اسناد تجاری رو از دست میده. این یعنی کارتون برای وصول مبلغش سخت تر میشه، ولی غیرممکن نیست!

حالا که فهمیدیم چک ثبت نشده چقدر میتونه دردسرساز باشه، بیایید ببینیم اگه با همچین چکی مواجه شدید، چه کارهایی باید انجام بدید تا بالاخره به پولتون برسید.

قدم به قدم برای وصول پول چک صیادی ثبت نشده

رسیدیم به اونجایی که قراره یاد بگیریم چطور برای وصول پول چک صیادی ثبت نشده اقدام کنیم. این مراحل، یه نقشه راه کامله که اگه با دقت انجامشون بدید، شانس موفقیت تون حسابی میره بالا.

الف) گرفتن اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد از بانک

اولین و شاید مهم ترین قدم، همینه. قبلاً که چک صیادی نبود، اگه چک پاس نمی شد، بانک یه گواهی عدم پرداخت صادر می کرد که خودش یه سند قوی برای پیگیری بود. اما با اومدن چک صیادی و مشکل ثبت نشدنش، بانک ها برای این چک ها، گواهی عدم پرداخت نمی دادن و این یه مشکل بزرگ برای مردم شده بود. این وسط بود که بانک مرکزی با یه بخشنامه (شماره ۱۱۷۵۳۳ مورخ ۱۴۰۱.۵.۱۱)، یه راهکار جدید گذاشت جلو پامون: اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد.

• این بخشنامه چی میگه؟ طبق این بخشنامه، بانک ها دیگه موظفن اگه چکی توی سامانه صیاد ثبت نشده باشه، به جای گواهی عدم پرداخت، یه اعلامیه عدم ثبت به شما بدن. این اعلامیه خودش کد رهگیری نداره و شکلش هم با گواهی عدم پرداخت فرق می کنه، اما حسابی به کارتون میاد.
• چطور از بانک بگیریمش؟ خیلی ساده. با همون چک صیادی ثبت نشده تون برید بانک محال علیه (همون بانکی که چک روش کشیده شده) و درخواست این اعلامیه رو بدید. بانک هم موظفه بهتون بده.
• چرا این اعلامیه اینقدر مهمه؟ این اعلامیه، یه جورایی نقش تحصیل دلیل رو داره. یعنی به دادگاه نشون میده که شما همه کارهاتون رو درست انجام دادید، رفتید بانک، ولی چون چک ثبت نشده، بانک نتونسته وجه رو پرداخت کنه. این سند، توی دادگاه حکم یه مدرک قوی رو برای اثبات ادعای شما داره و نشون میده که صادرکننده، به تکلیف قانونی خودش عمل نکرده.

ب) ارسال اظهارنامه به صادرکننده چک

بعد از گرفتن اعلامیه از بانک، قدم بعدی اینه که یه اظهارنامه برای صادرکننده چک بفرستید. اظهارنامه یه جور اطلاع رسانی رسمی و حقوقیه که حسابی کارگشاست.

• هدفش چیه؟
  • تلنگر زدن: اول اینکه به صادرکننده یه تلنگر جدی می زنید که اگه پول رو نده، پای قانون میاد وسط. شاید با همین اظهارنامه، راضی شد بیاد جلو و پولتون رو بده.
  • ساختن سابقه حقوقی: دوم اینکه، این اظهارنامه یه مدرک رسمی میشه که نشون میده شما از قبل، قبل از اینکه کار به دادگاه بکشه، به صادرکننده اطلاع دادید و ازش خواستید تکلیف چک رو روشن کنه. این توی دادگاه به نفع شماست.
  • ثبت دلیل: اگه توی اظهارنامه تون از صادرکننده بخواید که چک رو در سامانه ثبت کنه یا وجهش رو پرداخت کنه، این هم خودش یه دلیل دیگه میشه که نشون میده شما تلاش کردید مشکل رو دوستانه حل کنید.
• چه چیزایی رو باید توش بنویسیم؟

  توی اظهارنامه باید مشخصات دقیق چک (شماره، مبلغ، تاریخ) رو بنویسید و از صادرکننده بخواید که یا هرچه سریع تر چک رو در سامانه صیاد ثبت کنه یا مبلغ چک رو به شما پرداخت کنه. می تونید یه مهلت هم براش تعیین کنید، مثلاً ۷ یا ۱۰ روز.

ج) تنظیم و فرستادن دادخواست حقوقی مطالبه وجه

اگه با دو مرحله قبل مشکل حل نشد، چاره ای جز رفتن به دادگاه نیست. اینجا دیگه پای «دادخواست حقوقی مطالبه وجه» میاد وسط. چون همون طور که گفتیم، چک صیادی ثبت نشده، دیگه سند تجاری نیست که بشه از طریق ثبت یا شکایت کیفری پیگیریش کرد. تنها راهش اینه که مثل یه سند عادی باهاش برخورد کنید و از طریق دادگاه حقوقی اقدام کنید.

توی این مرحله، باید یه دادخواست جامع و کامل تنظیم کنید و به دادگاه صالح تقدیم کنید. در ادامه، ریزه کاری های تنظیم یه دادخواست رو کامل براتون توضیح میدیم.

چیدمان یک دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده

حالا که مدارک لازم رو جمع آوری کردید و مراحل قبلی رو طی کردید، وقتشه که مهمترین قدم رو بردارید: تنظیم یک دادخواست حقوقی. دادخواست در واقع همون نامه رسمی شما به دادگاهه که توش تمام حرفاتون رو می زنید و از دادگاه می خواید که حقتون رو بهتون برگردونه. پس باید حسابی دقیق و کامل باشه تا دادگاه بفهمه چی می خواید و چرا حق با شماست. این بخش ها، ستون های اصلی دادخواست شما رو تشکیل میدن:

مرجع رسیدگی

اول از همه باید مشخص کنید که این دادخواست رو برای کدوم دادگاه می فرستید. برای مطالبه وجه چک، معمولاً دادگاه حقوقی صالح، یکی از این دو مورده:

• دادگاه محل اقامت خوانده: یعنی دادگاهی که توی شهریه که صادرکننده چک اونجا زندگی می کنه.
• دادگاه محل بانک محال علیه: یعنی دادگاهی که بانک صادرکننده چک توی حوزه قضایی اون شهر قرار داره.

هر کدوم از این دو گزینه که براتون راحت تره، می تونید انتخاب کنید.

اطلاعات کامل خودتون و طرف مقابل

دادخواست باید شامل مشخصات کامل شما (به عنوان «خواهان» یا همون شاکی) و صادرکننده چک (به عنوان «خوانده» یا همون متهم) باشه. این اطلاعات شامل:

• برای خواهان: نام، نام خانوادگی، کد ملی و نشانی دقیق محل سکونت.
• برای خوانده: نام، نام خانوادگی، کد ملی و نشانی دقیق محل سکونت.
• وکیل (اگه دارید): اگه وکیل گرفتید، حتماً نام و نام خانوادگی و نشانی دفتر ایشون رو هم باید وارد کنید.

مشخصات چک

باید اطلاعات دقیق چک رو توی دادخواست بنویسید تا هیچ ابهامی نمونه:

• شماره چک (که معمولاً روی برگ چک نوشته شده).
• مبلغ چک (هم به عدد و هم به حروف).
• تاریخ صدور و تاریخ سررسید چک.
• نام بانک و شعبه ای که چک روی اون کشیده شده.

مدارک و دلایل محکمه پسند

دادگاه بر اساس مدارکی که شما ارائه می دید، قضاوت می کنه. پس هر مدرکی که دارید و به پرونده کمک می کنه، باید ضمیمه دادخواست کنید:

• تصویر برابر اصل شده خود چک: این مهمترین مدرکه.
• اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد (از بانک): این مدرک جدید و حیاتیه که از بانک گرفتید و نشون میده چک ثبت نشده.
• تصویر برابر اصل شده اظهارنامه ارسالی: اگه برای صادرکننده اظهارنامه فرستادید، کپی برابر اصلش رو حتماً ضمیمه کنید.
• سایر مدارک مرتبط: اگه چک بابت یه قرارداد خاص صادر شده (مثلاً خرید خونه یا ماشین)، کپی اون قرارداد یا هر رسید و مدرک دیگه ای که نشون بده چرا اون چک به شما داده شده، خیلی به پرونده کمک می کنه.

مطمئن باشید که تمام مدارک رو به صورت برابر اصل شده به دادگاه ارائه بدید. معمولاً دفاتر خدمات قضایی این کار رو براتون انجام میدن.

چی می خوایم از دادگاه؟ (خواسته)

این بخش، همون چیزیه که شما به خاطرش دادخواست رو تنظیم کردید. باید دقیق و واضح بنویسید که از دادگاه چه درخواستی دارید:

• مطالبه اصل مبلغ چک: مبلغی که توی چک نوشته شده.
• خسارت تأخیر تأدیه: این یعنی جریمه دیرکردی که صادرکننده باید به خاطر پرداخت نکردن به موقع پول، به شما بده. این خسارت از تاریخ سررسید چک تا زمانی که پول رو کامل دریافت کنید، محاسبه میشه و نرخ اون رو هم بانک مرکزی اعلام می کنه.
• هزینه های دادرسی: تمام هزینه هایی که برای تشکیل پرونده، تمبر و … پرداخت کردید.
• حق الوکاله وکیل (اگه وکیل دارید): اگه وکیل گرفتید، درخواست پرداخت حق الوکاله ایشون رو هم از طرف مقابل می تونید بکنید.
• درخواست تأمین خواسته: این یه درخواست خیلی مهمه که به دادگاه می دید تا قبل از اینکه خوانده از دادخواست شما خبردار بشه، اموالش رو توقیف کنن. این کار برای اینه که صادرکننده چک نتونه اموالش رو جابه جا کنه یا بفروشه و شما دستتون خالی بمونه. برای تامین خواسته ممکنه ازتون بخوان یه مبلغی رو به عنوان خسارت احتمالی به حساب دادگستری واریز کنید تا اگه بعداً مشخص شد شما حق نداشتید، اون پول به خوانده برگرده.

حالا که با بخش های مختلف دادخواست آشنا شدید، در ادامه یک نمونه کامل از دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده رو براتون آوردیم که می تونید ازش استفاده کنید.

نمونه دادخواست عدم ثبت چک صیادی

اینجا یه نمونه دادخواست کامل رو براتون آوردیم. البته یادتون باشه که هر پرونده ای شرایط خاص خودش رو داره و بهتره حتماً قبل از ارائه دادخواست به دادگاه، با یه وکیل متخصص مشورت کنید تا مطمئن بشید همه چیز درست و دقیق پیش میره. این نمونه فقط یه الگوست تا دستتون بیاد که باید چیکار کنید:

بسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان محل دادگاه، مثلاً: تهران]

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شما، مثلاً: علی احمدی]
کد ملی: [کد ملی شما، مثلاً: ۱۲۳۴۵۶۷۸۹۰]
نشانی: [آدرس کامل شما، مثلاً: تهران، خیابان آزادی، کوچه اول، پلاک ۱۰، واحد ۵]
شماره تماس: [شماره تماس شما]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی صادرکننده چک، مثلاً: حسن رضایی]
کد ملی: [کد ملی صادرکننده چک، مثلاً: ۰۹۸۷۶۵۴۳۲۱]
نشانی: [آدرس کامل صادرکننده چک، مثلاً: تهران، خیابان انقلاب، کوچه دوم، پلاک ۱۵، طبقه ۳]
شماره تماس: [شماره تماس صادرکننده چک (در صورت اطلاع)]

وکیل (در صورت وجود):
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل شما، مثلاً: سارا کریمی]
نشانی: [آدرس کامل دفتر وکیل، مثلاً: تهران، خیابان شریعتی، ساختمان پزشکان آفتاب، واحد ۲۰]
شماره پروانه: [شماره پروانه وکیل]

خواسته:
۱. محکومیت خوانده به پرداخت اصل مبلغ [مبلغ چک به ریال و حروف، مثلاً: یک میلیارد و پانصد میلیون ریال] بابت وجه یک فقره چک صیادی ثبت نشده به شماره [شماره سریال چک، مثلاً: ۱۲۳۴۵۶۷۸].
۲. محکومیت خوانده به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک ([تاریخ سررسید چک، مثلاً: ۱۴۰۲/۰۵/۱۵]) لغایت زمان اجرای کامل حکم، بر اساس شاخص بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
۳. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه هزینه های دادرسی و اوراق قضایی.
۴. محکومیت خوانده به پرداخت حق الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی (در صورت داشتن وکیل).
۵. صدور قرار تأمین خواسته بدواً و قبل از ابلاغ به خوانده، به استناد بند د ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، با تودیع یا بدون تودیع خسارت احتمالی (این مورد را با توجه به شرایط پرونده و تشخیص وکیل تکمیل کنید).

دلایل و مستندات:
۱. تصویر برابر اصل شده یک فقره چک صیادی به شماره [شماره سریال چک]، مورخ [تاریخ صدور چک]، به مبلغ [مبلغ چک] ریال، به عهده بانک [نام بانک، مثلاً: ملت]، شعبه [نام شعبه بانک، مثلاً: آزادی].
۲. تصویر برابر اصل شده «اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد» صادره از بانک [نام بانک]، شعبه [نام شعبه]، به شماره [شماره اعلامیه، در صورت وجود]، مورخ [تاریخ اعلامیه].
۳. تصویر برابر اصل شده اظهارنامه ارسالی به خوانده به شماره [شماره اظهارنامه، در صورت ارسال]، مورخ [تاریخ اظهارنامه] (در صورت ارسال).
۴. تصویر برابر اصل شده کارت ملی و شناسنامه خواهان.
۵. [در صورت وجود: تصویر برابر اصل شده قرارداد یا سند پایه معامله مورخ [تاریخ قرارداد] که منشأ صدور چک بوده است.]

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار عالی می رساند:
اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان]، دارنده یک فقره چک صیادی به شماره [شماره سریال چک]، مورخ [تاریخ صدور چک]، به مبلغ [مبلغ چک] ریال می باشم که توسط خوانده محترم، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده]، به عهده بانک [نام بانک]، شعبه [نام شعبه] صادر و به بابت [شرح دلیل صدور چک، مثلاً: بخشی از ثمن معامله یک دستگاه خودرو پراید] به اینجانب تسلیم گردیده است.

متأسفانه برخلاف قوانین جدید چک و تکالیف قانونی صادرکننده محترم، خوانده محترم از ثبت مشخصات این چک در سامانه صیاد خودداری نموده اند. با وجود مراجعات مکرر و پیگیری های اینجانب، ایشان نسبت به انجام این تکلیف قانونی اقدام ننموده اند.
همین امر باعث شد که با مراجعه به بانک محال علیه جهت وصول وجه چک در تاریخ سررسید ([تاریخ سررسید چک])، با این پاسخ مواجه شوم که امکان پرداخت وجه چک یا صدور گواهی عدم پرداخت مرسوم، به دلیل عدم ثبت آن در سامانه صیاد وجود ندارد.
در پی این مشکل، اینجانب بر اساس بخشنامه شماره ۱۱۷۵۳۳ مورخ ۱۴۰۱.۵.۱۱ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، «اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد» را از شعبه [نام شعبه بانک] دریافت نموده ام که تصویر آن به پیوست این دادخواست تقدیم می گردد. (در صورت ارسال اظهارنامه: همچنین، پیش از این با ارسال اظهارنامه شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] به خوانده، از ایشان درخواست نمودم که نسبت به ثبت چک اقدام نمایند، اما متأسفانه بی نتیجه ماند.)

نظر به اینکه چک ثبت نشده در سامانه صیاد، اگرچه اعتبار یک سند تجاری را ندارد، اما به عنوان یک سند عادی اثبات کننده بدهی و تعهد خوانده به پرداخت مبلغ مندرج در آن است، و با توجه به اینکه نامبرده از انجام تعهد خود مبنی بر پرداخت وجه چک خودداری ورزیده اند، لذا با تقدیم این دادخواست، مستنداً به مواد ۳۱۰ و ۳۱۱ قانون تجارت و ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، و سایر مقررات مربوط، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به شرح ستون خواسته را از محضر دادگاه محترم دارم.
مضافاً از آنجا که اینجانب بیم تضییع حقوق خود را دارم و احتمال اقداماتی جهت انتقال اموال خوانده وجود دارد، بدواً و پیش از ابلاغ دادخواست به خوانده، درخواست صدور قرار تأمین خواسته را جهت جلوگیری از ورود ضرر بیشتر و تضمین اجرای حکم آتی، استدعا دارم.

با احترام فراوان
امضاء خواهان/وکیل
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

چند نکته کلیدی درباره چک صیادی که ثبت نشده

وقتی پای چک صیادی ثبت نشده میاد وسط، سوالات زیادی توی ذهن آدم شکل می گیره. بیاید به چندتا از مهم ترین این سوالات و نکات حقوقی نگاهی بندازیم تا کامل تر از این موضوع سر دربیاریم:

آیا می شه صادرکننده رو مجبور به ثبت چک کرد؟

یکی از سوالای مهم اینه که آیا میشه صادرکننده چک رو به زور قانون، مجبور کنیم بره چک رو توی سامانه صیاد ثبت کنه؟ خب، باید بگم که طبق نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۱۴۷۸ مورخ ۱۴۰۱/۰۳/۲۵ اداره کل حقوقی قوه قضاییه، جواب این سوال معمولاً منفیه!

دلیلش هم اینه که ثبت چک توی سامانه صیاد، از شرایط «صدور» چک محسوب میشه. یعنی اگه از همون اول ثبت نشده باشه، اساساً از شمول قانون چک خارج میشه. علاوه بر این، روی خود برگه های چک های جدید، این عبارت نوشته شده: «صدور و پشت نویسی چک بدون درج در سامانه صیاد فاقد اعتبار است.» پس اگه شما با وجود این عبارت، چک ثبت نشده رو قبول کردید، از نظر قانون، خودتون رو از اون مزایا محروم کردید. بنابراین، دعوایی که بخواد صادرکننده رو مجبور به ثبت چک کنه، معمولاً شنیده نمیشه. این یعنی باید از طریق همون دادخواست مطالبه وجه اقدام کنید.

«دارنده نمی تواند دعوای الزام صادرکننده به ثبت چک در سامانه صیاد را اقامه کند؛ زیرا مستفاد از تبصره اصلاحی ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک، ثبت در سامانه صیاد از شرایط صدور چک است و لذا اگر در زمان صدور چک، در این سامانه ثبت نشده باشد، چک یادشده از شمول قانون صدور چک خارج است.»

خسارت دیرکرد یا همون تأخیر تأدیه چطوری حساب میشه؟

یکی از درخواست های اصلی شما توی دادخواست، مطالبه خسارت تأخیر تأدیه است. این خسارت در واقع جریمه ای بابت دیرکرد صادرکننده در پرداخت وجه چک هستش. محاسبه این خسارت خیلی واضحه:

• از کی حساب میشه؟ از تاریخ سررسید چک (یعنی همون تاریخی که چک باید پاس می شده).
• بر اساس چی؟ بر اساس نرخ اعلامی بانک مرکزی. هر سال، بانک مرکزی نرخ شاخص تورم رو اعلام می کنه و دادگاه ها هم بر مبنای همون نرخ، خسارت رو محاسبه می کنن. پس نگران نباشید، عدد و رقمش دقیقه و خود دادگاه براتون حساب می کنه.

چرا درخواست تامین خواسته مهمه؟

همونطور که توی بخش دادخواست گفتیم، درخواست «تأمین خواسته» خیلی مهمه و نقش یه جور بیمه رو برای شما بازی می کنه.

• جلوگیری از فرار از دین: با درخواست تأمین خواسته، از دادگاه می خواید که اموال صادرکننده (خوانده) رو توقیف کنه. اینجوری خوانده دیگه نمی تونه ملک، ماشین یا حساب بانکی اش رو به نام کس دیگه بزنه یا بفروشه که شما نتونید به پولتون برسید.
• تضمین اجرای حکم: اگه دادگاه به نفع شما حکم صادر کنه، با وجود تأمین خواسته، دیگه نگران نیستید که خوانده اموالی برای پرداخت نداره.
• چه زمانی؟ بهترین زمان برای درخواست تأمین خواسته، همون اول کار و همزمان با تقدیم دادخواست هستش. چون اگه خوانده از دادخواست شما باخبر بشه، ممکنه سریعاً اقدام به جابجایی اموالش کنه.

وکیل گرفتن توی این پرونده ها چه مزیتی داره؟

مسائل حقوقی، مخصوصاً با این همه تغییراتی که توی قوانین چک پیش اومده، واقعاً پیچیده است. گرفتن یه وکیل متخصص می تونه حسابی کارتون رو راحت کنه:

• دقت و سرعت: یه وکیل باتجربه، با ریزه کاری های قانونی آشناست و می تونه دادخواست رو بدون نقص تنظیم کنه و مراحل اداری رو سریع تر پیش ببره.
• اشراف به قوانین: وکلای متخصص، از آخرین بخشنامه ها، نظریات مشورتی و آراء وحدت رویه باخبرن و می دونن چطور از اون ها به نفع شما استفاده کنن.
• کاهش استرس: وقتی یه وکیل خوب دارید، دیگه لازم نیست نگران پیچیدگی های دادگاه باشید و می تونید با خیال راحت به کارهای دیگه زندگیتون برسید.

چطور از گرفتن چک صیادی ثبت نشده جلوگیری کنیم؟

بهترین راه همیشه پیشگیریه! برای اینکه اصلاً گرفتار این جور چک ها نشید، حتماً قبل از قبول هر چک صیادی، از ثبت شدنش مطمئن بشید. چطوری؟

1. اپلیکیشن های موبایل بانک: اکثر بانک ها و حتی اپلیکیشن های پرداخت، امکان استعلام لحظه ای چک صیادی رو دارن.
2. سامانه پیامکی: می تونید کد ۱۶ رقمی مندرج روی چک رو به سامانه پیامکی بانک مرکزی ارسال کنید.
3. اینترنت بانک یا خودپردازها: این ابزارها هم برای استعلام وضعیت چک صیادی در دسترس هستن.

همیشه قبل از اینکه چک رو از کسی بگیرید و معامله رو تموم کنید، استعلام بگیرید و از ثبت شدنش مطمئن بشید. اینجوری دیگه خیال تون راحته.

تفاوت «گواهی عدم پرداخت» و «اعلامیه عدم ثبت»

درسته که هر دو این مدارک رو از بانک می گیرید، اما کارکردشون کاملاً با هم فرق داره. بیایید تو جدول زیر این تفاوت ها رو بهتر ببینیم:

ویژگی	گواهی عدم پرداخت (برای چک های ثبت شده)	اعلامیه عدم ثبت (برای چک های ثبت نشده)
مورد استفاده	وقتی چک در سامانه صیاد ثبت شده، ولی پول نداره یا مسدوده.	وقتی چک صادر شده ولی اطلاعاتش توی سامانه صیاد ثبت نشده.
صدور کد رهگیری	دارد. این کد برای پیگیری های بعدی (مثل اجراییه) لازمه.	ندارد. این اعلامیه فقط یه سند اثباتی برای دادگاهه.
قابلیت اجرایی	در برخی شرایط، میشه با همین گواهی مستقیماً از دادگاه یا ثبت درخواست اجراییه کرد.	فقط به عنوان دلیل و مدرک در دادگاه حقوقی مورد استفاده قرار می گیره.
اساس حقوقی	قانون صدور چک (با تمام امتیازاتش).	بخشنامه بانک مرکزی (برای تسهیل روند مطالبه در دادگاه).
اعتبار سند	سند تجاری.	سند عادی.

حرف آخر: حواس جمع باشید و به موقع اقدام کنید!

دردسر چک صیادی ثبت نشده می تونه حسابی کلافه کننده باشه، ولی این دلیل نمیشه که از حقتون کوتاه بیاید. همون طور که دیدید، با اینکه این چک ها از امتیازات چک های ثبت شده محروم هستن، اما باز هم می تونید از راه قانونی دنبال وصول پولتون باشید. مهم اینه که از همون اول حواس جمع باشید و قدم به قدم، مدارک لازم رو جمع کنید و با تنظیم یه دادخواست حقوقی قوی، پیگیر ماجرا بشید.

بهترین کار اینه که همیشه قبل از قبول هر چکی، اول از سامانه صیاد استعلام بگیرید تا مطمئن بشید ثبت شده. این کار رو هم با اپلیکیشن های بانکی و پرداخت، هم از طریق سایت بانک مرکزی و حتی پیامک می تونید انجام بدید. پیشگیری همیشه بهتر از درمانه و جلوی کلی از دردسرها رو می گیره.

حالا اگه متاسفانه با یه چک صیادی ثبت نشده روبرو شدید، بدونید که راهش اینه: اول از بانک «اعلامیه عدم ثبت» بگیرید، بعدش یه اظهارنامه برای صادرکننده بفرستید و در نهایت، با کمک یه وکیل باتجربه، یه دادخواست حقوقی مطالبه وجه به دادگاه ارائه بدید. یادتون باشه که توی این مسیر، ممکنه کمی زمان بر باشه، اما با پیگیری درست، بالاخره به نتیجه می رسید و حقتون رو می گیرید. پس هیچ وقت ناامید نشید و اقدام به موقع رو جدی بگیرید.