معاون زنان رئیس جمهور؛ کنشگر یا سرگردان؟/ سیاست گذاری حوزه زنان شفاف نیست – خبرگزاری انکو | اخبار ایران و جهان

خبرگزاری انکو گروه جامعه – مینا یاری؛ اهمیت نقش زنان در تحقق اهداف اجتماعی و اقتصادی ملت ها و توسعه و تعالی آن ها به ویژه در دهه های اخیر به روشنی رخ نموده است. به طوری که از یک سو می توان به نقش مؤثر زنان در پرورش جامعه و از سوی دیگر تأثیر جدی در تسریع روند توسعه همه جانبه به دلیل نقش آفرینی در عرصه های مختلف پی برد. بر این اساس رفع نشدن موانع بهره مندی از نیروی بالقوه زنان در زمینه های مختلف اجتماعی اقتصادی سیاسی و فرهنگی پیشرفت جامعه را با مشکل مواجه می کند. این موضوع در سیاست ها و قوانین کلان جمهوری اسلامی ایران نیز مورد تاکید است.

از این رو جایگاه معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری در ایران که به منظور ارتقا جایگاه زنان و خانواده در جامعه طراحی شده است وظایف متعددی دارد که از مهم ترین آن ها می توان سیاست گذاری و برنامه ریزی در سطح ملی نظارت و ارزیابی عملکرد دستگاه های اجرایی توسعه قوانین و مقررات به منظور بهبود وضعیت زنان و خانواده با ارائه لایحه های مختلف به مجلس توسعه مهارت ها و آموزش منظور افزایش توانمندی های زنان حمایت از زنان آسیب پذیر ارتقا مشارکت اجتماعی برگزاری نشست ها و همایش ها و افزایش آگاهی درباره مسائل زنان و جمع آوری و تحلیل اطلاعات و آمارهای مرتبط با وضعیت زنان و خانواده به منظور بهبود سیاست گذاری ها را نام برد. این معاونت به عنوان یک نهاد کلیدی در دولت به دنبال تحقق عدالت اجتماعی و افزایش کیفیت زندگی زنان و خانواده ها در جامعه است.

از آنجایی که حوزه زنان و به تبع آن موضوعات مربوط به خانواده و جمعیت چالش های بسیاری دارد نیازمند برنامه ریزی دقیق و هدفمند است. از طرفی توجه به مسائل اکثریت زنان جامعه و جلوگیری از پرداختن به مسائل حاشیه ای و پر دردسر که زنان را از رسیدن به مطالبات اساسی خود باز می دارد حائز اهمیت است

اما با اینکه بیش از دو ماه از انتصاب زهرا بهروزآذر به سمت معاون زنان و خانواده رئیس جمهور می گذرد هنوز برنامه های معاونت زنان در این حوزه شفاف نیست.

زهرا بهروزآذر با حضور در برخی محافل و در فضای مجازی در خصوص برخی از مسائل زنان صحبت های کلی و محدودی داشته است و گاهاً به جای پرداخت به مسائل مهم حوزه زنان در خصوص برخی مسائل که دغدغه اکثریت جامعه نیست واکنش نشان داده است. اما انتظار می رود با توجه به آسیب هایی که در کشور ما متوجه زنان و خانواده است مسائل مربوط به این حوزه را در اولویت قرار داده و با نگاهی واقع بنیانه مبتنی بر سبک زندگی اسلامی ایرانی اهم چالش های بانوان را احصا کرده و برای حل آن ها تلاش کنند. از طرفی او در خلال اظهارات خود به پیگیری لوایح دولت قبل نیز اشاره داشته که آن هم تعیین تکلیف نشده است.

اهم مسائل زنان و خانواده در قانون برنامه هفتم پیشرفت

فرابخشی بودن حوزه زنان و خانواده و تأثیرگذاری و تأثیرپذیری این حوزه در نسبت با حوزه های اقتصادی سیاسی و اجتماعی لزوم پرداختن به حوزه زنان و خانواده را در برنامه های توسعه تشدید می کند. در قانون برنامه هفتم توسعه ذیل ماده ۸۰ در در دو بند به این موضوع پرداخته شده است. موضوع های عنوان شده در اسناد سیاستی در چهار بخش «تشکیل خانواده» «تحکیم رشد و ثمربخشی خانواده» و «زنان و خانواده های در معرض آسیب» و «حکمرانی حوزه زنان و خانواده» دسته بندی شده اند.

یکی از اهداف برنامه هفتم کاهش سن ازدواج از طریق رفع موانع آنکه کاهش سن ورود به اشتغال اشتغال پایدار جوانان مهارت های کسب درآمد و تأمین هزینه های زندگی کاهش هزینه های آغاز زندگی از طریق ساماندهی تسهیلات و فراهم آوردن بسترهای واسطه گری ازدواج در جامعه است.

محور دیگر در این برنامه حوزه فرزندآوری و فرزندپروری است. البته با توجه به تصویب قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» و پوشش بخش چشمگیری از تسهیلات و حمایت های لازم از مادران و خانواده ها بخشی که کمتر به آن پرداخته شده و البته مورد توجه سیاست های کلان این حوزه نیز بوده است تربیت صحیح و بسترهای لازم برای فرزندپروری است.

در موضوع طلاق نیز علاوه بر تمهید ساز و کارهای لازم جهت کاهش طلاق به طور خاص باید به عوامل افزایش طلاق که خلق و خوی نامناسب همسران در اولویت اول آن قرار دارد و راهکار حل آنکه افزایش مهارت های رفتاری و آموزش های قبل از ازدواج در دوران آموزش عمومی است توجه داشت.

موضوع دیگر مسئله سالمندی است که در سیاست های کلان خانواده و جمعیت مورد توجه بوده و با بررسی های کارشناسی روند رو به کاهش نرخ باروری سالمندشدن جامعه و به ویژه پدیده زنانه شدن سالمندی قابل ملاحظه است.

زنان غیر شاغل به نوبه خود به حمایت هایی نیاز خواهند داشت. ۱۷ میلیون زن خانه دار در مناطق شهری و ۵.۳ میلیون زن در مناطق روستایی کشور زندگی می کنند. بخش بزرگی از جمعیت زنان ایران را زنان خانه دار تشکیل می دهند و آن ها نقش مهمی در نگه داشت ارکان خانواده و تربیت فرزندان ایفا می کنند شناسایی کیفیت زندگی آنان از اهمیت خاصی برخوردار است.

خانوارهای زن سرپرست که در اثر عواملی مثل فوت همسر طلاق اعتیاد همسر از کار افتادگی همسر و افزایش تجرد قطعی آمار رو به افزایشی داشته اند در زمره اقشار آسیب پذیر به حساب می آیند. مطابق آمار وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی در سال ۱۳۹۹ حدود چهار میلیون و پانصد هزار نفر زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارد که یارانه دریافت می کنند.

این قشر با مشکلات و مسائل عدیده اقتصادی فرهنگی و اجتماعی از قبیل بازازدواج مسکن نبود مهارت های تأمین معاش و … روبه رو هستند و با توجه به اینکه یکی از بزرگ ترین گروه های آسیب پذیر جامعه را تشکیل می دهند باید در اولویت برنامه ریزی قرار داشته باشد.

جمعیت عشایر ایران ۱/۴ درصد از کل جمعیت را دربرمی گیرد. نکته حائز اهمیتی که سبک زندگی عشایر را تهدید می کند فقدان توازن در سیاست های مختلف حمایت از زنان و خانواده با این نوع زندگی است. در واقع اغلب نهادها و ساختارهای فرهنگی اقتصادی و سیاسی کشور با فرض یکجانشینی و دسترسی نسبی جمعیت مخاطب ترسیم می شوند و در این بین استثناهایی برای ارائه خدمت به عشایر به برخی نهادهای متولی سپرده می شود. در واقع خانوارهای عشایر در دریافت ابتدایی ترین خدمات آموزشی بهداشتی اقتصادی و فرهنگی به نسبت سایر شهروندان ایرانی در مضیقه هستند.

در مورد دوگانه زنان خانه دار و شاغل دو موضوع مسئله ساز وجود دارد که باید در اولویت قرار گیرد. طراحی نظام اشتغال منعطف در راستای حل تعارض نقش زنان و حمایت از زنان خانه دار با رویکرد تأمین آینده و احساس امنیت نسبت به آینده باید مورد نظر قرار گیرد. نکته دیگر درباره زنان خانه دار این است که با توجه به گستردگی این گروه اجتماعی و ضرورت افزایش احساس رضایتمندی آن ها باید بسترهای مشارکت و کنشگری اجتماعی آنان افزایش یابد.

روشن شدن مسیر راه زنان و خانواده در گرو ارائه برنامه و گفتمان شفاف

یکی از چالش های عمده حوزه زنان و خانواده که به عدم اجرایی شدن احکام و اهداف برنامه های توسعه در حوزه زنان و خانواده دامن می زند تنازع گفتمانی است یکی از چالش های عمده حوزه زنان و خانواده که به عدم اجرایی شدن احکام و اهداف برنامه های توسعه در حوزه زنان و خانواده دامن می زند تنازع گفتمانی است. عدم تعیین گفتمان شفاف در این حوزه و بهره مندی گروه های سیاسی از این تنازع موجب می شود که چالش مذکور حل نشده بلکه پررنگ تر خواهد شد. نکته دیگر وجود گفتمان های دیگر در کنار دو گفتمان مذکور است که از تحولات فکری جامعه جهانی منبعث می شود و وضعیت از دوگانه گفتمانی به تکثر گفتمانی تبدیل می شود.

همه این موارد با توجه به اهمیت ویژه ای که دارند نیازمند ارائه برنامه و راهکار از سوی دولت به ویژه معاونت زنان و خانواده است. از طرفی برخی از موضوعات و اقشار بانوان در برنامه هفتم ذکر نشده اند که لازم است معاونت زنان این موضوعات را هم پیگیری کند. این نهاد با توجه به نقش ستادی خود می تواند در سیاست گذاری ارائه برنامه و نظارت بر عملکرد سایر دستگاه ها در حوزه زن و خانواده تعیین شاخص های انتخاب مشاوران امور بانوان و بانوان مدیر کل در دستگاه ها و استانداری ها نقش آفرین باشد. با توجه به تغییر دولت و احتمالاً تغییر نگاه گفتمانی آن فعالان این حوزه توقع دارند معاونت محترم زنان و خانواده رئیس جمهور توضیحات کافی در خصوص اهداف و راهبردها در زمینه حل مسائل زنان و اجرای قانون برنامه هفتم را ارائه کرده و مسیر پیش روی این حوزه را مشخص کند.

از این رو از معاون زنان و خانواده رئیس جمهور به عنوان یک بانوی جوان و آشنا به مسائل روز و رسانه توقع می رود در راستای این وظایف خطیری که بر عهده دارد به ارائه برنامه بپردازد و با اطلاع رسانی دقیق و آگاهی بخشی نسبت به مسائل زنان در جهت پیشبرد امور مربوط بانوان گام بردارد. با توجه به شرایط کنونی و لزوم کنشگری بانوان در خصوص مسائل مربوط به جبهه مقاومت در آگاهی بخشی و عمل معاون رئیس جمهور در کنار بازدیدهای بی هدف به مسائل اصلی حوزه زنان بپردازد.