شکایت کیفری فرار از دین

اگه بدهکار شما با کَلَک بازی اموالشو منتقل کرده که از زیر پرداخت دین شونه خالی کنه، باید بدونید که قانون دستشو بسته و می تونید با شکایت کیفری فرار از دین حق خودتون رو بگیرید. این جرم فقط یه دردسر حقوقی نیست، بلکه مجازات سنگینی هم برای بدهکار و حتی کسی که باهاش همکاری کرده، داره.

تو این مقاله، می خوایم از سیر تا پیاز این موضوع رو براتون روشن کنیم. از اینکه اصلاً فرار از دین یعنی چی و کی اتفاق می افته، تا اینکه چطور می تونید از دست این بدهکارای زرنگ شکایت کنید، چه مدارکی لازمه، چه مجازات هایی در انتظارشونه و کلاً باید حواستون به چه نکاتی باشه. پس بزن بریم تا ببینیم چطور می تونید حقتون رو از این جور آدما بگیرید و نذارید سرتون کلاه بذارن.

مفهوم فرار از دین و مبانی قانونی اون

ببینید، قضیه فرار از دین خیلی ساده س اما پیچیدگی های حقوقی خودش رو داره. فرض کنید یه نفر به شما بدهکاره و باید پولتون رو پس بده. اما همین که موعد پرداخت نزدیک میشه یا شما می خواید پیگیر حقتون بشید، اون آقا یا خانم دست به کار میشه و تمام اموالش رو، مثلاً خونه، ماشین یا زمینشو به اسم این و اون میزنه؛ اونم طوری که دیگه چیزی برای پرداخت بدهی اش نمونه. دقیقاً همین کار رو میگن فرار از دین.

تعریف جامع و کاربردی فرار از دین

اگه بخوایم خیلی خودمونی بگیم، فرار از دین یعنی اینکه یه بدهکار، وقتی می بینه باید بدهی اش رو پرداخت کنه یا ممکنه اموالش بابت اون بدهی توقیف بشه، با یه سری کارهای ظاهراً قانونی، مثلاً فروش یا هبه اموالش، دست به کار میشه تا اموالش رو از دسترس طلبکارها خارج کنه. مهم اینه که این کار رو با قصد و نیت قبلی انجام بده تا بدهی اش رو نده. یادتون باشه، این یه کار کاملاً حساب شده ست و از سر فراموشی یا ندونم کاری نیست.

مثال واقعی: فرض کنید آقای کریمی، یه پیمانکار ساختمانیه و به آقای راد، بابت مصالح ساختمون، ۸۰۰ میلیون تومان بدهکاره. آقای کریمی می دونه که آقای راد قراره به زودی برای گرفتن طلبش اقدام کنه. پس چیکار می کنه؟ یه روز صبح پاشو میزاره دفترخونه و آپارتمان لوکسش رو که تنها دارایی درست و درمونش هست، به اسم پسرش میزنه، اونم با یه قیمت خیلی پایین و البته صوری، طوری که هیچ پولی هم جابه جا نمیشه. اینجا آقای کریمی داره دقیقاً عمل فرار از دین رو انجام میده.

ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی

مبنای اصلی قانونی که به ما میگه این کار جرمه، ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴ هست. این ماده مثل یه قلعه بان، از حق و حقوق طلبکارها دفاع می کنه. بیاین با هم بخونیم چی میگه:

انتقال مال به دیگری به هر نحو به وسیله مدیون با انگیزه فرار از ادای دین به نحوی که باقیمانده اموال برای پرداخت دیون کافی نباشد، موجب حبس تعزیری یا جزای نقدی درجه شش یا جزای نقدی معادل نصف محکومٌ به یا هر دو مجازات می شود و در صورتی که منتقلٌ الیه نیز با علم به موضوع اقدام کرده باشد در حکم شریک جرم است. در این صورت عین آن مال و در صورت تلف یا انتقال، مثل یا قیمت آن از اموال انتقال گیرنده به عنوان جریمه اخذ و محکوم به از محل آن استیفا خواهد شد.

پس همونطور که می بینید، قانونگذار خیلی واضح گفته که اگه کسی به قصد ندهی دادن و از زیر دین در رفتن، مالشو منتقل کنه و دیگه چیزی براش نمونه که بتونه بدهی اش رو بده، مجازات میشه. تازه، اگه کسی هم که مال به اسمش منتقل شده، بدونه قضیه چیه و با بدهکار دست به یکی کرده باشه، اون هم شریک جرم محسوب میشه و قانون باهاش برخورد می کنه. جالبه بدونید که حتی می تونن از اموال همون کسی که مال به اسمش خورده هم بدهی رو وصول کنن!

رأی وحدت رویه شماره ۷۷۴ هیأت عمومی دیوان عالی کشور

شاید براتون سوال پیش بیاد که آیا هر وقت کسی بدهکار شد و مالشو منتقل کرد، فوراً میشه ازش شکایت کرد؟ نه عزیزان، همینجاست که رأی وحدت رویه شماره ۷۷۴ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، تکلیف رو روشن می کنه. این رأی که در تاریخ ۲۰/۱/۱۳۹۸ صادر شده، خیلی مهمه و یه شرط اساسی رو برای جنبه کیفری فرار از دین مشخص می کنه:

«نظر به اینکه قانونگذار در ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴/۴/۲۳، در مقام تعیین مجازات برای انتقال دهندگان مال با انگیزه فرار از دین، به تعیین جزای نقدی معادل نصف محکومٌ به و استیفای محکومٌ به از محل آن تصریح کرده است و نیز سایر قراین موجود در قانون مزبور کلاً بر لزوم سبق محکومیت قطعی مدیون و سپس، انتقال مال از ناحیه وی با انگیزه فرار از دین دلالت دارند که در این صورت موضوع دارای جنبه کیفری است لذا با عنایت به مراتب مذکور در فوق و اصل قانونی بودن جرائم و مجازات ها، به نظر اکثریت اعضای هیأت عمومی دیوانعالی کشور رأی شعبه سی و هشتم دیوان عالی کشور که مستدعی اعاده دادرسی را قبل از محکومیت قطعی به پرداخت دین، غیرقابل تعقیب جزائی دانسته است در حدی که با این نظر انطباق دارد صحیح و منطبق با قوانین موضوعه تشخیص می گردد. این رأی در اجرای ذیل ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری، در موارد مشابه برای کلیه مراجع قضایی و غیر قضایی لازم الاتباع است.»

این یعنی چی؟ یعنی برای اینکه بشه از کسی به خاطر فرار از دین شکایت کیفری کرد، اول باید بدهی اون فرد به صورت قطعی تو دادگاه ثابت شده باشه. مثلاً یه حکم قطعی دادگاه وجود داشته باشه که میگه ایشون اینقدر به شما بدهکاره. اگه فقط اجراییه از اداره ثبت اومده باشه (مثلاً برای مهریه یا چک)، تا زمانی که این بدهی تو دادگاه قطعیت پیدا نکرده باشه، نمی تونید شکایت کیفری فرار از دین رو مطرح کنید. پس حواستون باشه که این یه شرط خیلی مهمه!

ارکان تشکیل دهنده جرم فرار از دین (شرایط تحقق)

برای اینکه بگیم جرم فرار از دین واقعاً اتفاق افتاده، باید مثل هر جرم دیگه ای، یه سری شرایط خاص وجود داشته باشه. به این شرایط میگن ارکان جرم. اگه یکی از این ارکان نباشه، دیگه خبری از جرم کیفری نیست. این ارکان سه تا هستن: رکن قانونی، رکن مادی و رکن معنوی.

۲.۱. رکن قانونی

رکن قانونی یعنی اینکه یه کاری، اصلاً تو قانون به عنوان جرم شناخته شده باشه. اگه تو قانون نوشته نشده باشه، هیچ قاضی ای نمی تونه برای اون کار مجازات تعیین کنه. خوشبختانه یا متاسفانه، همونطور که بالاتر هم گفتیم، ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، تکلیف رو روشن کرده و فرار از دین رو جرم انگاری کرده. پس خیالتون راحت باشه که این کار بی مجازات نمی مونه.

۲.۲. رکن مادی

رکن مادی یعنی اون کارهایی که بدهکار انجام میده و ما می تونیم اونها رو ببینیم و لمس کنیم. این رکن خودش چند تا قسمت داره که باید همه با هم وجود داشته باشن:

وجود دین قطعی و مسلم

اولین و مهمترین شرط، اینه که یه بدهی ثابت و قطعی وجود داشته باشه. همونطور که از رأی وحدت رویه هم فهمیدیم، این بدهی باید با یه حکم قطعی از دادگاه، سند رسمی لازم الاجرا (مثل سند رهنی) یا اجراییه ثبتی (که بعداً به حکم دادگاه منجر شده) ثابت شده باشه. یعنی الکی و شفاهی نمیشه ادعای بدهی کرد. مثلاً اگه یه چک برگشتی دارید، باید اول برای اون چک از طریق دادگاه اقدام کرده باشید و حکم قطعی گرفته باشید.

انتقال مال

بدهکار باید یه کاری با اموالش کرده باشه که اونا رو از دسترس شما خارج کنه. این انتقال مال میتونه هر جوری باشه: مثلاً ممکنه خونه اش رو به نام برادرش فروخته باشه، ماشینش رو به اسم دخترش هبه (بخشیده) کرده باشه یا حتی یه زمینی رو با عقد صلح به یکی از دوستاش داده باشه. فرقی نمی کنه مال منقول باشه (مثل ماشین، پول نقد، سهام) یا غیرمنقول (مثل خونه، زمین). مهم اینه که مال از مالکیت بدهکار خارج شده باشه.

عدم کفایت باقی مانده اموال

اینجا یه نکته خیلی ظریف هست. اگه بدهکار مثلاً یه خونه رو بفروشه اما هنوز چند تا آپارتمان دیگه، یه حساب پر پول یا کلی سهام داشته باشه که برای پرداخت بدهی شما کافی باشه، دیگه نمیشه گفت فرار از دین کرده. انتقال مال باید طوری باشه که دیگه هیچی یا چیز کافی برای پرداخت بدهی اش براش نمونه. یعنی در نتیجه این انتقال، شما به عنوان طلبکار، نتونید به حقتون برسید.

خارج بودن مال از مستثنیات دین

حواستون باشه که بعضی از اموال هستن که قانون میگه مستثنیات دین. یعنی چی؟ یعنی این اموال رو حتی اگه بدهکار هم باشید، نمیشه بابت بدهی تون توقیف کرد. مثل چی؟

• مسکن مورد نیاز و مناسب برای زندگی بدهکار و افراد تحت تکفلش
• وسایل ضروری زندگی (اثاثیه منزل)
• آذوقه موجود به قدر احتیاج یک ماه
• کتاب ها و ابزار علمی و تحقیقاتی لازم برای اشتغال به علم و تحقیق
• وسایل و ابزار کار (مثل ماشین آلات کشاورزی، ابزار نجاری)
• مبلغی از حقوق و دستمزد (تا حدی که برای امرار معاش ضروریه)

پس اگه بدهکار، مثلاً یه خونه خیلی معمولی رو که توش زندگی می کنه و جزء مستثنیات دینه، به اسم کسی دیگه بزنه، این دیگه جرم فرار از دین محسوب نمیشه. چون شما اصلاً از اول هم نمی تونستید اون خونه رو توقیف کنید. پس اگه مالی که منتقل شده، جزء این مستثنیات باشه، قضیه فرق می کنه.

۲.۳. رکن معنوی (قصد فرار از دین/سوءنیت)

رکن معنوی یا همون قصد و نیت بدهکار، مهمترین قسمت برای اثبات این جرمه. یعنی باید ثابت کنید که بدهکار عامدانه و با نیت قبلی این کار رو کرده تا بدهی اش رو نده. اگه از سر بی خبری، اشتباه یا هر دلیل دیگه ای جز فرار از دین این کار رو کرده باشه، دیگه جرم کیفری نیست.

توضیح عنصر روانی جرم و لزوم اثبات انگیزه فرار از دین

راستش رو بخواید، هیچ کس نمی تونه بره تو ذهن یه نفر دیگه و ببینه چی تو سرشه! پس اثبات این قصد و نیت یه کم سخته. اما اینطور نیست که غیرممکن باشه. قاضی ها از روی قرائن و امارات (همون نشونه ها و شواهد غیرمستقیم) این نیت رو حدس می زنن. باید اونقدر نشونه های قوی ارائه بدید که قاضی مطمئن بشه بدهکار واقعاً قصد فرار از دین رو داشته.

نحوه اثبات قصد فرار از دین

برای اینکه نشون بدید بدهکار قصد فرار از دین داشته، باید دنبال این چیزا باشید:

• زمان انتقال: اگه بدهکار درست قبل از اینکه موعد پرداخت بدهی اش برسه، یا همزمان با اینکه شما دارید شکایت حقوقی می کنید یا اجراییه از دادگاه می گیرید، دست به انتقال اموالش بزنه، این یه نشونه خیلی قویه.
• قیمت غیرمتعارف: اگه یه ملکی که ارزشش مثلاً ۱۰ میلیارده رو به قیمت ۲ میلیارد به اسم یکی دیگه بزنه، اونم بدون اینکه پول درست و حسابی رد و بدل بشه، معلومه که یه ریگی به کفششه.
• رابطه خویشاوندی: اگه مال رو به همسر، فرزند، پدر، مادر یا یه دوست خیلی صمیمی منتقل کنه، این هم می تونه یه نشونه باشه. چون احتمال صوری بودن معامله یا همکاری برای فرار از دین تو این جور روابط بالاتره.
• عدم دریافت ثمن: اگه تو معامله ای که صورت گرفته، پولی پرداخت نشده باشه یا فقط صوری باشه، مثلاً چک صوری داده باشه یا اصلاً چکی در کار نبوده باشه، این یه دلیل محکم برای اثبات قصد فرار از دینه.
• شهادت شهود: اگه کسایی باشن که بدونن بدهکار عامدانه و به خاطر فرار از بدهی اش این کار رو کرده و بتونن شهادت بدن، کمک بزرگی به پرونده شماست.
• پرینت مکالمات/پیام ها: اگه تو پیامک ها یا مکالمات بدهکار (با حکم دادگاه) حرفی از این قضیه زده باشه، می تونه مدرک خوبی باشه.

تمایزات کلیدی و ابهامات رایج (رفع سوءتفاهم)

خیلی ها فرار از دین رو با مفاهیم دیگه قاطی می کنن. بیاید با هم ببینیم تفاوت های اصلی این جرم با بعضی از کارهای مشابه چیه تا دیگه سردرگم نشید.

۳.۱. تفاوت جرم فرار از دین با معامله صوری

این دو تا خیلی شبیه به هم هستن ولی تفاوت های مهمی دارن:

معامله صوری چیست؟

معامله صوری یعنی یه قراردادی که فقط ظاهرش معامله ست، اما در واقع هیچ قصد و نیتی برای خرید و فروش واقعی پشتش نیست. انگار دو نفر فقط دارن بازی می کنن. مثلاً یه نفر میگه من خونه ام رو به تو می فروشم، اون یکی هم میگه باشه می خرم، اما نه پولی رد و بدل میشه و نه فروشنده واقعاً قصد فروش داره و نه خریدار قصد خرید. فقط میخوان یه کاغذبازی کنن تا مثلاً یه چیزی رو از چشم بقیه دور نگه دارن.

حالا فرقش با فرار از دین چیه؟

ویژگی	معامله صوری	معامله به قصد فرار از دین
قصد اصلی	اصلاً قصد واقعی معامله وجود ندارد، فقط ظاهر قرارداد است.	قصد واقعی انجام معامله وجود دارد، اما نیت پنهانی، فرار از پرداخت بدهی است.
اثر حقوقی	باطل است و از ابتدا هیچ اثر حقوقی ندارد.	به خودی خود باطل نیست، اما نسبت به طلبکار «غیرنافذ» و «قابل ابطال» است.
هدف	فریب دیگران با وانمود کردن معامله ای که نیست.	خارج کردن اموال از دسترس طلبکاران.
اثبات	باید ثابت شود که طرفین هیچ قصد واقعی برای معامله نداشتند.	تمرکز بر اثبات «قصد فرار از دین» بدهکار است.

۳.۲. تفاوت جرم فرار از دین با کلاهبرداری

کلاهبرداری هم یه جور فریبکاریه، اما با فرار از دین فرق داره:

ویژگی	کلاهبرداری	معامله به قصد فرار از دین
روش ارتکاب	فریب دادن قربانی با توسل به وسایل متقلبانه برای بردن مال او.	انتقال مال خود بدهکار به دیگری با نیت عدم پرداخت دین.
هدف اصلی	بدست آوردن مال از شخص دیگر.	جلوگیری از دسترسی طلبکار به اموال بدهکار.
موضوع جرم	مال قربانی.	مال خود بدهکار.
قربانی مستقیم	کسی که مالش برده شده.	طلبکار (که از وصول طلبش محروم شده).

۳.۳. تفاوت شکایت کیفری فرار از دین با دعوای حقوقی ابطال معامله به قصد فرار از دین

این دو مسیر کاملاً از هم جدا هستن اما می تونید هر دو رو همزمان دنبال کنید. قضیه چیه؟

• دعوای حقوقی (ابطال معامله به قصد فرار از دین): تو این حالت، شما به عنوان طلبکار، یه دادخواست حقوقی به دادگاه میدید و از دادگاه می خواید معامله ای که بدهکار برای فرار از دین انجام داده رو باطل کنه. هدف اصلی اینجا اینه که اون مال دوباره قابل توقیف بشه تا شما بتونید طلب خودتون رو ازش بردارید. اینجا مجازات کیفری برای بدهکار مطرح نیست، فقط می خواید مالتون رو بگیرید.
• شکایت کیفری (فرار از دین): اینجا دیگه بحث مجازات مجرم مطرح میشه. شما به دادسرا شکایت می کنید و از قاضی می خواید که بدهکار رو به خاطر جرمی که مرتکب شده (همون فرار از دین)، مجازات کنه (مثلاً حبس یا جریمه نقدی). البته تو این مسیر هم میشه درخواست ضرر و زیان داد، ولی هدف اصلی، مجازات متهم و اثبات جرمه.

نکته مهم: می تونید هر دو رو با هم انجام بدید! یعنی همزمان هم یه شکایت کیفری برای مجازات بدهکار مطرح کنید و هم یه دادخواست حقوقی برای ابطال معامله بدید تا مالتون برگرده. اینجوری هم مجرم مجازات میشه و هم شما به پولتون می رسید.

نحوه و مراحل طرح شکایت کیفری فرار از دین

خب، تا اینجا فهمیدیم فرار از دین چیه و چه شرایطی داره. حالا اگه به این مشکل خوردید و می خواید شکایت کیفری کنید، باید چیکار کنید؟ نگران نباشید، مرحله به مرحله براتون توضیح میدم.

۴.۱. گام اول: جمع آوری دقیق مدارک و مستندات

قبل از هر کاری، باید یه پرونده محکم برای خودتون بسازید. هرچی مدارکتون کامل تر باشه، شانس موفقیتتون بیشتره. این مدارک شامل چی میشه؟

• حکم قطعی محکومیت مالی: این مهمترین مدرکه. باید حتماً یه حکم قطعی از دادگاه داشته باشید که ثابت کنه بدهکار واقعاً به شما بدهکاره. (همونطور که گفتیم، صرف اجراییه ثبت برای شروع شکایت کیفری کافی نیست، باید به قطعیت رسیده باشه.)
• اسناد انتقال اموال: باید مدارکی داشته باشید که نشون بده بدهکار اموالش رو منتقل کرده. این می تونه سند رسمی (مثلاً سند قطعی فروش ملک از دفترخونه)، یا حتی سند عادی (مثل قولنامه) باشه. هر چیزی که ثابت کنه مالکیت عوض شده.
• مدارک اثبات قصد فرار از دین: این قسمت کمی سخته ولی خیلی مهمه. باید هرچی نشونه دارید رو جمع کنید:
  • شهادت شهود: اگه کسی بوده که شنیده یا دیده بدهکار با نیت فرار از دین این کار رو کرده، می تونه شهادت بده.
  • پرینت مکالمات/پیام ها: اگه با دستور قضایی بتونید پرینت مکالمات یا پیامک های بدهکار رو بگیرید که نشون دهنده قصدش باشه.
  • گزارش تحقیق محلی: اگه از وضعیت مالی بدهکار تحقیق شده باشه و مشخص بشه که بعد از انتقال، دیگه مالی براش نمونده.
  • قرائن و امارات: مثل زمان معامله (نزدیک به موعد پرداخت بدهی)، قیمت غیرمتعارف، یا رابطه خویشاوندی با منتقل الیه (کسی که مال بهش منتقل شده).
• مدارک دال بر عدم کفایت اموال باقی مانده: باید نشون بدید که بعد از اون انتقال، دیگه چیزی برای بدهکار نمونده که بتونه بدهی اش رو بده. مثلاً گواهی عدم مال از اداره ثبت یا استعلام از بانک ها.

۴.۲. گام دوم: ثبت نام و احراز هویت در سامانه ثنا

امروزه هر کاری تو قوه قضاییه با سامانه ثنا انجام میشه. پس اگه هنوز تو این سامانه ثبت نام نکردید و احراز هویت نشدید، همین حالا دست به کار بشید. بدون ثنا، نمی تونید هیچ شکایتی رو ثبت کنید یا پیگیری کنید.

۴.۳. گام سوم: تنظیم شکواییه کیفری جامع و دقیق

بعد از جمع آوری مدارک و ثبت نام تو ثنا، نوبت به تنظیم شکواییه س. شکواییه مثل یه نامه رسمیه که شما به مراجع قضایی می نویسید و توش می گید چی شده و چی می خواید. اینجا باید خیلی دقیق و واضح باشید:

• مشخصات شاکی: اسم، فامیل، کد ملی، آدرس و شماره تلفن خودتون.
• مشخصات مشتکی عنه (بدهکار): اگه می شناسید، اسم، فامیل، کد ملی، آدرس و شماره تلفنش.
• عنوان اتهام: انتقال مال به قصد فرار از دین یا شکایت کیفری فرار از دین.
• شرح دقیق ماجرا: اینجا باید مثل یه داستان، از اول تا آخر رو توضیح بدید. مثلاً بگید بدهی کی و چطور ایجاد شده (با ذکر شماره دادنامه قطعی)، بدهکار کی و چطور (مثلاً با فروش ملک) اموالش رو به چه کسی منتقل کرده، و چطور این کارش باعث شده شما نتونید به پولتون برسید.
• دلایل و مستندات: تمام مدارکی رو که تو گام اول جمع کردید، اینجا لیست می کنید و ضمیمه شکواییه می کنید.
• درخواست شاکی: به وضوح بگید که چی می خواید. مثلاً تقاضای تعقیب کیفری و مجازات مشتکی عنه به استناد ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی.

یادتون باشه، یه شکواییه قوی و دقیق می تونه مسیر پرونده تون رو خیلی هموار کنه.

۴.۴. گام چهارم: ثبت شکواییه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

بعد از اینکه شکواییه رو تنظیم کردید، باید اون رو به همراه تمام مدارکتون ببرید یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی. اونجا پرونده شما رو تو سیستم ثبت می کنن و یه شماره پیگیری بهتون میدن. از این به بعد، پرونده شما وارد مراحل قضایی میشه و از طریق سامانه ثنا می تونید پیگیرش باشید.

مرجع صالح و فرآیند رسیدگی قضایی

حالا که شکایتتون رو ثبت کردید، پرونده وارد مسیر خودش تو دستگاه قضایی میشه. این مسیر چند مرحله داره که باید باهاش آشنا باشید.

۵.۱. دادسرا (مرحله تحقیقات مقدماتی)

اولین جایی که پرونده شما میره، دادسرا هست. اینجا یه جور مرحله preliminary یا همون تحقیقات اولیه محسوب میشه. وظیفه دادسرا اینه که بررسی کنه آیا اصلاً جرمی اتفاق افتاده یا نه و اگه افتاده، آیا شواهد کافی برای متهم کردن اون شخص (مشتکی عنه) وجود داره یا نه. خود دادسرا هم چند بخش داره:

• ارجاع پرونده به دادیار یا بازپرس: پرونده شما بعد از ثبت، به یکی از دادیارها یا بازپرس ها ارجاع میشه. این افراد مقام قضایی هستن و مسئولیت انجام تحقیقات رو دارن.
• وظایف دادیار/بازپرس: اونا شروع می کنن به جمع آوری اطلاعات. ممکنه شاکی (یعنی شما) و مشتکی عنه (بدهکار) رو احضار کنن برای توضیح دادن. ازتون بخوان مدارک بیشتری ارائه بدید، شهود رو احضار کنن و کلاً هر کاری که لازمه برای روشن شدن ماجرا انجام بدن. هدفشون اینه که ببینن آیا واقعاً قصد فرار از دین وجود داشته و شرایط جرم محقق شده یا نه.
• صدور قرار جلب به دادرسی یا قرار منع تعقیب: بعد از اینکه تحقیقات تموم شد، بازپرس یا دادیار دو تا تصمیم می تونه بگیره:
  • اگه به این نتیجه برسه که جرم اتفاق افتاده و دلایل کافی برای متهم کردن بدهکار وجود داره، یه قرار جلب به دادرسی صادر می کنه. این یعنی پرونده آماده س که بره دادگاه و قاضی درباره مجرم بودن یا نبودن اون شخص تصمیم بگیره.
  • اگه دلایل کافی برای اثبات جرم پیدا نکنه یا اصلاً جرم رو محقق ندونه، یه قرار منع تعقیب صادر می کنه. این یعنی تحقیقات متوقف میشه و دیگه پرونده به دادگاه نمیره. البته شما می تونید به این قرار اعتراض کنید.

۵.۲. دادگاه کیفری ۲ (مرحله رسیدگی و صدور حکم)

اگه پرونده شما با قرار جلب به دادرسی به دادگاه ارجاع شد، میره به دادگاه کیفری ۲. این دادگاه صلاحیت رسیدگی به جرایمی رو داره که مجازاتشون درجه ۶ باشه (مثل همین جرم فرار از دین). اینجا دیگه بحث تحقیقات نیست، بحث قضاوت و صدور حکمه:

• صلاحیت دادگاه و تشکیل جلسات دادرسی: قاضی دادگاه کیفری ۲، پرونده رو بررسی می کنه و وقت رسیدگی تعیین می کنه. شما و بدهکار (که حالا دیگه بهش میگن متهم) به دادگاه دعوت میشید.
• بررسی ادله و دفاعیات طرفین: تو جلسه دادگاه، قاضی به حرف های شما و دفاعیات متهم گوش میده. مدارکتون رو بررسی می کنه و اگه لازم باشه، ممکنه باز هم ازتون توضیحات بیشتری بخواد.
• صدور حکم بدوی (برائت یا محکومیت): بعد از شنیدن حرف های هر دو طرف و بررسی مدارک، قاضی حکمش رو صادر می کنه. این حکم می تونه برائت باشه (یعنی متهم بی گناه شناخته میشه) یا محکومیت (یعنی جرمش ثابت میشه و به مجازات محکوم میشه).

۵.۳. مراحل بعدی (تجدیدنظرخواهی و اجرای احکام)

حکمی که تو دادگاه کیفری ۲ صادر میشه، معمولاً بدوی هست. یعنی قابل اعتراضه:

• تجدیدنظرخواهی: اگه شما یا متهم به حکم صادر شده اعتراض داشته باشید، می تونید تو یه مدت زمان مشخص (معمولاً ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ حکم) درخواست تجدیدنظرخواهی بدید. پرونده میره دادگاه تجدیدنظر استان و اونجا دوباره بررسی میشه. حکمی که دادگاه تجدیدنظر صادر می کنه، معمولاً قطعیه و دیگه نمیشه بهش اعتراض کرد (مگر در موارد خیلی خاص).
• اجرای احکام: اگه حکم قطعی شد و متهم محکوم شد، پرونده میره به واحد اجرای احکام دادسرا. اینجا دیگه کارشون اینه که حکمی که صادر شده رو اجرا کنن. مثلاً اگه حبس داره، بفرستنش زندان. اگه جریمه نقدی داره، پیگیر پرداختش بشن یا اگه باید مالی توقیف بشه، اقدامات لازم رو انجام بدن تا شما به حقتون برسید.

مجازات جرم فرار از دین و مسئولیت منتقل الیه

حالا که فهمیدیم مسیر قضایی چطوره، بریم سر اصل مطلب: چه مجازاتی در انتظار کسی هست که فرار از دین کرده؟ و اگه کسی باهاش همکاری کرده باشه چی؟

۶.۱. مجازات مدیون (انتقال دهنده)

همونطور که تو ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی دیدیم، اگه مدیون (یعنی همون بدهکار) با نیت فرار از دین، اموالش رو منتقل کنه و دیگه چیزی براش باقی نمونه که بدهی اش رو بده، مجازات میشه. مجازاتش چیه؟

• حبس تعزیری درجه شش: این حبس معمولاً از ۶ ماه تا ۲ ساله. البته قاضی با توجه به شرایط پرونده، حداقل و حداکثر رو در نظر می گیره.
• یا جزای نقدی درجه شش: این جزای نقدی معمولاً مبلغ زیادیه و با توجه به نرخ های اعلامی قوه قضاییه متغیر هست.
• یا جزای نقدی معادل نصف محکومٌ به: یعنی نصف پولی که بدهکار بوده و از پرداختش فرار کرده.
• یا هر دو مجازات: یعنی قاضی می تونه هم حبس بده و هم جریمه نقدی.

پس می بینید که مجازاتش اصلاً کم نیست و قانون با این جور آدما شوخی نداره.

۶.۲. مسئولیت منتقل الیه (انتقال گیرنده)

حواستون باشه که فقط بدهکار نیست که مجازات میشه! اگه کسی که مال به اسمش منتقل شده (مثلاً برادر، همسر یا دوست بدهکار) بدونه که بدهکار با نیت فرار از دین داره این کار رو می کنه و باز هم مال رو قبول کنه، اون هم در حکم شریک جرم هست. یعنی:

• مجازات شریک جرم: اگه ثابت بشه که منتقل الیه از قصد بدهکار خبر داشته، اون هم مثل بدهکار به همون مجازات ها (حبس یا جزای نقدی درجه شش) محکوم میشه.
• استیفای دین از اموال او: اینجا یه نکته خیلی مهم هست. قانون میگه اگه منتقل الیه شریک جرم باشه، خود اون مال (اگه هنوز وجود داشته باشه) یا اگه مال رو فروخته باشه، مثل یا قیمت اون مال، از اموال منتقل الیه گرفته میشه و از محل اون، بدهی شما پرداخت میشه. پس اگه کسی خواسته با رفیق بازی یا فامیل بازی به بدهکار کمک کنه، باید حواسش باشه که خودش هم بدجوری تو دردسر میفته و ممکنه اموالش رو از دست بده.

۶.۳. قابل گذشت یا غیرقابل گذشت بودن جرم

تو قانون کیفری، بعضی از جرایم قابل گذشت هستن، یعنی اگه شاکی رضایت بده، پرونده بسته میشه یا مجازات بخشیده میشه. اما بعضی دیگه غیرقابل گذشت هستن، یعنی حتی اگه شاکی هم رضایت بده، دادگاه وظیفه داره که جرم رو پیگیری و متهم رو مجازات کنه. جرم فرار از دین جزء جرایم غیرقابل گذشت هست. این یعنی چی؟

این یعنی حتی اگه شما به عنوان طلبکار، بعداً رضایت بدید و بگید من دیگه شکایتی ندارم، دادگاه باز هم می تونه به پرونده رسیدگی کنه و بدهکار رو مجازات کنه. البته رضایت شما ممکنه تو تخفیف مجازات متهم موثر باشه، اما باعث بسته شدن کامل پرونده نمیشه.

نهادهای ارفاقی و مرور زمان کیفری در جرم فرار از دین

شاید بپرسید که آیا هیچ راهی برای تخفیف یا بخشش تو این جرم نیست؟ بله، قانون برای بعضی شرایط، یه سری نهادهای ارفاقی در نظر گرفته. از اون طرف، یه چیزی هم داریم به اسم مرور زمان که اگه ازش بگذره، دیگه نمیشه کسی رو تعقیب یا مجازات کرد.

۷.۱. نهادهای ارفاقی

نهادهای ارفاقی مثل یه فرصت دوباره می مونن که اگه شرایطش فراهم باشه، میشه به محکوم کمک کرد تا مجازاتش سبک تر بشه یا حتی به جای حبس، کارهای دیگه ای انجام بده:

• تخفیف مجازات: قاضی می تونه با دیدن بعضی شرایط (مثل ندامت متهم، جبران ضرر و زیان، همکاری با دادگاه، سابقه نداشتن کیفری)، مجازات رو تخفیف بده. مثلاً به جای حداکثر حبس، حداقل رو براش در نظر بگیره یا حتی حبس رو به جزای نقدی تبدیل کنه.
• تعلیق اجرای مجازات: تو این حالت، دادگاه حکم مجازات رو صادر می کنه، اما برای یه مدت مشخص (مثلاً ۲ تا ۵ سال) اجرای اون رو به حالت تعلیق درمیاره. اگه محکوم تو این مدت هیچ جرمی مرتکب نشه و شرایطی که دادگاه گذاشته رو رعایت کنه، مجازاتش کلاً بخشیده میشه.
• تعویق صدور حکم: تو این مورد، دادگاه حتی حکم هم صادر نمی کنه! برای یه مدت مشخص (مثلاً ۶ ماه تا ۲ سال)، صدور حکم رو عقب میندازه. اگه متهم تو این مدت کار خلاف نکنه و دستورات دادگاه رو اجرا کنه، کلاً قضیه حکم منتفی میشه.
• آزادی مشروط: اگه محکوم یه بخشی از حبسش رو گذرونده باشه (مثلاً حداقل یک سوم رو) و تو زندان خوش رفتار بوده باشه، و البته ضرر و زیان شاکی رو جبران کرده باشه، ممکنه دادگاه بهش آزادی مشروط بده. یعنی بقیه حبسش رو تو جامعه میگذرونه، ولی اگه دوباره خلاف کنه، برمی گرده زندان.
• نظام نیمه آزادی: این یه حالت بینابینیه. محکوم می تونه بخشی از روز رو بیرون از زندان باشه (مثلاً سر کار بره) و شب به زندان برگرده. البته این هم شرایط خاص خودش رو داره و بیشتر برای جرایم سبک تر و با رضایت شاکی امکان پذیره.
• نظارت الکترونیکی (پابند الکترونیکی): تو این حالت، به جای حبس تو زندان، محکوم یه پابند الکترونیکی میبنده و تو یه محدوده مشخص (مثلاً خونه یا شهر خودش) زیر نظارت الکترونیکی قرار میگیره.
• مجازات های جایگزین حبس: برای جرایم سبک تر، ممکنه دادگاه به جای حبس، مجازات های دیگه ای مثل خدمات عمومی رایگان (مثلاً کار تو بیمارستان یا مراکز خیریه) یا جزای نقدی رو در نظر بگیره.

البته باید بگم که استفاده از این نهادهای ارفاقی، دست قاضیه و بستگی به شرایط پرونده، شخصیت متهم و رضایت شاکی داره.

۷.۲. مرور زمان کیفری

مرور زمان یعنی یه مدت زمانی که اگه از وقوع یه جرم یا صدور یه حکم بگذره، دیگه قانون نمی تونه اون جرم رو پیگیری کنه یا اون حکم رو اجرا کنه. این یه جور فرصت محدوده برای پیگیری قضایی. مرور زمان تو سه مرحله مختلف وجود داره:

• مرور زمان تعقیب: این مدت زمانیه که شما فرصت دارید تا از یه جرم شکایت کنید. برای جرم فرار از دین که مجازاتش درجه شش هست، این مدت ۵ سال از تاریخ وقوع جرمه. یعنی اگه از وقوع جرم ۵ سال بگذره و شما شکایتی نکرده باشید، دیگه نمی تونید شکایت کیفری کنید.
• مرور زمان صدور حکم: اگه شکایت کردید و پرونده تو دادسرا و دادگاه جریان پیدا کرد، اما به هر دلیلی (مثلاً طول کشیدن تحقیقات) ۵ سال از آخرین اقدام قضایی بگذره و هنوز حکم قطعی صادر نشده باشه، دیگه نمیشه برای اون جرم حکم صادر کرد. این هم برای جرایم درجه شش، ۵ ساله.
• مرور زمان اجرای حکم: اگه حکم قطعی صادر شد و محکومیت متهم به حبس یا جریمه نقدی قطعی شد، اما تا ۷ سال بعد از قطعیت حکم، اون مجازات اجرا نشه، دیگه نمیشه اون حکم رو اجرا کرد. این مدت برای جرم فرار از دین که درجه شش هست، ۷ سال از تاریخ قطعیت حکمه.

پس حواستون باشه که تو همه این مراحل، زمان خیلی مهمه و نباید پرونده رو به حال خودش رها کنید.

نقش حیاتی وکیل دادگستری در پرونده های فرار از دین

باور کنید یا نه، قضیه فرار از دین اونقدر پیچیده و پر از ظرائف حقوقیه که اگه خودتون بخواید دست به کار بشید، احتمال اینکه اشتباه کنید و حقتون ضایع بشه، خیلی زیاده. اینجا دقیقاً همون جاییه که پای یه وکیل متخصص وسط میاد. حضور یه وکیل باتجربه تو پرونده های فرار از دین، مثل یه ناجی می مونه که راه رو براتون روشن می کنه و از حقتون دفاع می کنه.

• مشاوره تخصصی و تشخیص مسیر صحیح (کیفری/حقوقی): اولین کاری که یه وکیل خوب انجام میده، اینه که با دقت به حرف هاتون گوش میده، مدارکتون رو بررسی می کنه و بعد بهتون میگه که برای گرفتن حقتون، بهتره از مسیر کیفری برید، حقوقی برید یا هر دو رو همزمان انجام بدید. این تشخیص اولیه، خیلی خیلی مهمه.
• کمک در جمع آوری ادله و مستندات قوی: یادتونه گفتم اثبات قصد فرار از دین سخته و نیاز به قرائن و امارات داره؟ یه وکیل کاربلد می دونه که چه مدارکی رو چطور جمع کنه، چطور از شهود استفاده کنه، چطور استعلامات لازم رو بگیره و کلاً چه جوری یه پرونده محکم برای شما بسازه.
• تنظیم حرفه ای شکواییه/دادخواست و لایحه های دفاعی: تنظیم یه شکواییه یا دادخواست حقوقی، کار هر کسی نیست. کلمات، جملات و ارجاعات قانونی باید دقیق و درست باشن. یه اشتباه کوچیک می تونه پرونده شما رو به کجراهه ببره. وکیل این کار رو به بهترین شکل براتون انجام میده.
• حضور مؤثر در جلسات دادرسی و دفاع از حقوق موکل: وقتی پرونده میره دادسرا یا دادگاه، شما ممکنه از استرس نتونید درست حرف بزنید یا ندونید چطور باید از خودتون دفاع کنید. وکیل شما، به نمایندگی از شما، تو جلسات شرکت می کنه، با تسلط کامل بر قوانین و فنون دفاع، از حق شما دفاع می کنه و سعی می کنه قاضی رو متقاعد کنه.
• پیگیری اجرای حکم و توقیف اموال جهت استیفای دین: اگه حکم به نفع شما صادر شد، کار تموم نشده! حالا باید حکم اجرا بشه و اموال بدهکار توقیف بشه تا شما به پولتون برسید. یه وکیل خوب تا آخرش همراه شماست و پیگیر میشه تا مطمئن بشه حقتون رو کامل گرفتید.

خلاصه بگم، تو پرونده هایی مثل فرار از دین که جنبه کیفری دارن و مجازات برای متهم در نظر گرفته میشه، حضور یه وکیل متخصص نه تنها شانس موفقیت شما رو خیلی بالا میبره، بلکه از لحاظ روحی هم بهتون آرامش میده که یه نفر کاربلد داره حقتون رو پیگیری می کنه.

نمونه شکواییه کیفری فرار از دین (جهت ایده گرفتن)

اینجا یه نمونه شکواییه براتون میذارم تا بدونید چطور باید تنظیمش کنید. البته یادتون باشه این فقط یه نمونه ست و حتماً برای تنظیم شکواییه نهایی، از یه وکیل یا کارشناس حقوقی کمک بگیرید تا دقیق و کامل باشه:

به نام خدا

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

شاکی:

• نام و نام خانوادگی: [نام شما]
• کد ملی: [کد ملی شما]
• آدرس: [آدرس کامل شما]
• شماره تماس: [شماره تماس شما]

مشتکی عنه (متهم):

• نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی بدهکار، در صورت اطلاع]
• کد ملی: [کد ملی بدهکار، در صورت اطلاع]
• آدرس: [آدرس کامل بدهکار، در صورت اطلاع]
• شماره تماس: [شماره تماس بدهکار، در صورت اطلاع]

عنوان اتهام: انتقال مال به قصد فرار از ادای دین (موضوع ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی)

محل وقوع جرم: [نام شهرستان یا آدرس دقیق تر، در صورت اطلاع]

تاریخ وقوع جرم: [تاریخ تقریبی انتقال مال یا اتمام اقدامات مجرمانه]

دلایل و مستندات:

1. رونوشت دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه، مثلاً عمومی حقوقی] شهرستان [نام شهرستان]، مبنی بر محکومیت مشتکی عنه به پرداخت [مبلغ دین] تومان به اینجانب (ضمیمه ۱).
2. رونوشت سند رسمی / قولنامه / وکالت نامه بلاعزل / اسناد بانکی / … به شماره [شماره سند/مدرک] مورخ [تاریخ]، مبنی بر انتقال [توضیح نوع و مشخصات مال، مثلاً یک باب آپارتمان واقع در آدرس …] از سوی مشتکی عنه به [نام منتقل الیه، در صورت اطلاع] (ضمیمه ۲).
3. استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک / راهنمایی و رانندگی / … مبنی بر عدم وجود مال کافی دیگر از مشتکی عنه جهت پرداخت دین (ضمیمه ۳).
4. شهادت شهود (نام و مشخصات شهود در صورت تمایل)
5. (در صورت وجود) پرینت مکالمات / پیامک ها / … با دستور قضایی

شرح شکایت:

با احترام به استحضار مقام محترم قضایی می رساند، اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی] به موجب دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه محترم [نام دادگاه] شهرستان [نام شهرستان]، موفق به اخذ حکم مبنی بر محکومیت آقای/خانم [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه] به پرداخت مبلغ [مبلغ دین] تومان بابت [علت دین، مثلاً طلب قراردادی / مهریه / چک] به نفع اینجانب گردیده ام. (تصویر دادنامه قطعی و سایر مدارک دال بر دین پیوست می باشد).

پس از قطعیت حکم مذکور و شروع اقدامات اجرایی جهت وصول طلب، متأسفانه مطلع شدم که مشتکی عنه در تاریخ [تاریخ انتقال مال یا تاریخ نزدیک به آن] و با علم کامل به وجود بدهی و محکومیت قطعی و با نیت صریح فرار از پرداخت دین و تضییع حقوق اینجانب، اقدام به انتقال [نوع و مشخصات مال، مثلاً تنها منزل مسکونی / خودروی شخصی / سهام شرکت] خود واقع در [آدرس یا مشخصات دقیق مال] به نام [نام منتقل الیه، مثلاً همسر یا یکی از بستگان نزدیک خود] نموده است. این انتقال، با شرایطی [مثلاً بدون دریافت ثمن واقعی / با قیمت بسیار پایین تر از ارزش واقعی / به صورت هبه / به صورت صوری] انجام شده است که نشانگر قصد و نیت مجرمانه ایشان می باشد. با این اقدام، متأسفانه هیچ مال دیگری از مشتکی عنه قابل شناسایی و توقیف جهت استیفای دین اینجانب باقی نمانده است.

لذا با تقدیم این شکواییه و استناد به ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، از آن مقام محترم قضایی تقاضای صدور دستور لازم جهت تحقیقات مقدماتی، احضار و بازجویی از مشتکی عنه و نهایتاً صدور قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست و متعاقباً درخواست اعمال مجازات قانونی حبس تعزیری و یا جزای نقدی مطابق قانون برای نامبرده و همچنین در صورت احراز علم منتقل الیه، تعقیب وی به عنوان شریک جرم و توقیف مال منتقل شده جهت استیفای دین اینجانب، مورد استدعاست.

با تشکر و احترام فراوان

نام و نام خانوادگی شاکی: [نام شما]

تاریخ: [تاریخ تنظیم شکواییه]

امضاء

نمونه دادخواست حقوقی ابطال معامله به قصد فرار از دین (جهت ایده گرفتن)

اگه بخواید همزمان با شکایت کیفری، از طریق حقوقی هم اقدام کنید و معامله رو باطل کنید، باید یه دادخواست حقوقی تنظیم کنید. اینم یه نمونه از اون:

به نام خدا

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

خواهان:

• نام و نام خانوادگی: [نام شما]
• نام پدر: [نام پدر شما]
• شماره ملی: [کد ملی شما]
• نشانی: [آدرس کامل شما]

خواندگان:

1. خوانده اول (بدهکار/انتقال دهنده):

• نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی بدهکار]
• نام پدر: [نام پدر بدهکار]
• شماره ملی: [کد ملی بدهکار]
• نشانی: [آدرس کامل بدهکار]

خوانده دوم (انتقال گیرنده مال):

• نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی کسی که مال به او منتقل شده]
• نام پدر: [نام پدر منتقل الیه]
• شماره ملی: [کد ملی منتقل الیه]
• نشانی: [آدرس کامل منتقل الیه]

خواسته:

صدور حکم مبنی بر ابطال معامله انجام شده بین خوانده اول و خوانده دوم نسبت به [نوع مال و مشخصات دقیق آن، مثلاً یک دستگاه آپارتمان به شماره پلاک ثبتی …] واقع در [نشانی دقیق مال] به استناد ماده ۲۱۸ قانون مدنی و ماده ۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، به دلیل انجام معامله به قصد فرار از دین و اعاده وضعیت به حالت سابق و امکان توقیف مال جهت استیفای دین اینجانب.

دلایل و منضمات:

1. تصویر مصدق دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه محترم [نام دادگاه] مبنی بر محکومیت خوانده اول به پرداخت مبلغ [مبلغ دین] تومان به اینجانب.
2. گواهی اجرای احکام یا دستور اجرای حکم (جهت اثبات عدم وصول دین).
3. تصویر مصدق سند رسمی/قولنامه/مبایعه نامه/هبه نامه به شماره [شماره سند/مدرک] مورخ [تاریخ]، دال بر انتقال مال موضوع خواسته از خوانده اول به خوانده دوم.
4. استعلام ثبتی / اسناد مالکیت / … (جهت اثبات مالکیت سابق خوانده اول و انتقال مال).
5. شهادت شهود (در صورت وجود).
6. سایر مستندات (مثلاً کارشناسی قیمت مال، مدارک عدم پرداخت ثمن و …).

شرح دادخواست:

با احترام، به استحضار می رساند که اینجانب به موجب دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه محترم [نام دادگاه] شهرستان [نام شهرستان]، موفق به اخذ حکم مبنی بر محکومیت خوانده ردیف اول، آقای/خانم [نام خوانده اول] به پرداخت مبلغ [مبلغ دین] تومان بابت [علت دین] به نفع خود شده ام. تصویر مصدق دادنامه مذکور پیوست می باشد.

متأسفانه در جریان اجرای حکم و پس از قطعیت آن، مطلع شدم که خوانده اول با هدف صریح فرار از پرداخت دین و خارج نمودن اموال خود از دسترس طلبکاران و با سوءنیت کامل، اقدام به انتقال [توضیح نوع و مشخصات مال، مثلاً ملک مسکونی خود] به خوانده ردیف دوم، آقای/خانم [نام خوانده دوم] نموده است. این معامله در تاریخ [تاریخ معامله] و به موجب [نوع سند، مثلاً سند رسمی قطعی] به شماره [شماره سند] انجام شده است. (تصویر سند انتقال پیوست می باشد).

اقدام خوانده اول مصداق بارز معامله به قصد فرار از دین بوده و با توجه به اینکه این انتقال به ضرر اینجانب (خواهان) صورت گرفته و موجب عدم امکان وصول طلب گردیده است، لذا بر اساس ماده ۲۱۸ قانون مدنی که مقرر می دارد هرگاه معلوم شود معامله با قصد فرار از دین واقع شده آن معامله نافذ نیست و همچنین ماده ۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، این معامله نسبت به اینجانب (طلبکار) غیرنافذ و قابل ابطال است. با این عمل، خوانده اول قصد داشته از پرداخت دین خود شانه خالی کند و حقوق حقه اینجانب را تضییع نماید.

بنابراین با تقدیم این دادخواست، از محضر محترم دادگاه تقاضای رسیدگی و صدور حکم بر ابطال معامله مذکور بین خوانده اول و دوم و اعاده وضعیت به حالت سابق و فراهم شدن امکان توقیف مال موضوع دعوی جهت استیفای دین اینجانب را دارم.

با احترام فراوان

نام و نام خانوادگی خواهان: [نام شما]

تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

امضاء

نقش دفاتر اسناد رسمی در ثبت معاملات مشکوک و حدود مسئولیت آن ها

دفاتر اسناد رسمی رو همه می شناسیم. اونجا جاییه که سند رسمی تنظیم میشه و معاملات قانونی میشن. اما تو قضیه فرار از دین، نقش این دفاتر چیه؟ آیا اونا مسئولن که جلوی معاملات مشکوک رو بگیرن؟

۹.۱. نقش در ثبت معامله

ببینید، دفاتر اسناد رسمی کارشون ثبت و رسمیت بخشیدن به معاملات بر اساس اراده طرفینه. یعنی اگه شما و یه نفر دیگه بیاید و بگید ما می خوایم یه خونه رو معامله کنیم، سردفتر فقط وظیفه داره که مدارک رو بررسی کنه، از صحت هویتی شما مطمئن بشه و معامله رو طبق قانون تنظیم کنه. اونا معمولاً دسترسی به اطلاعات مالی شما، اینکه چقدر بدهی دارید، آیا حکم دادگاه علیه تون صادر شده یا نه، ندارن. پس از این نظر، نمی تونن جلوی قصد فرار از دین رو بگیرن.

۹.۲. نقش در اثبات دعوی

البته که سند رسمی که تو دفترخونه تنظیم میشه، خودش یه مدرک خیلی قویه برای اثبات اینکه معامله ای انجام شده. این سند می تونه تو پرونده شما به درد بخوره و به دادگاه کمک کنه تا بفهمه دقیقاً چی به چیه. مثلاً زمان انجام معامله، مبلغی که تو سند قید شده، و طرفین معامله، همه اطلاعات مهمی هستن.

• زمان معامله: اگه معامله درست همزمان با صدور حکم قطعی یا قبل از توقیف اموال انجام شده باشه، خودش یه قرینه قویه برای اثبات قصد فرار از دین.
• محتوای سند: اگه تو سند رسمی، قیمت مال خیلی پایین تر از قیمت واقعی باشه یا شرایط غیرعادی دیگه ای قید شده باشه، این می تونه شک قاضی رو زیاد کنه.
• شهادت سردفتر: تو موارد خیلی خاص و به ندرت، ممکنه دادگاه سردفتر رو برای ادای توضیحات احضار کنه.

۹.۳. محدودیت مسئولیت دفاتر اسناد رسمی

همونطور که گفتم، سردفترها وظیفه ای برای کشف قصد و نیت مجرمانه ندارن. اونا فقط مسئول رعایت قوانین شکلی و ثبت معاملات هستن. پس معمولاً نمیشه اونا رو به خاطر وقوع جرم فرار از دین مقصر دونست، مگر اینکه ثابت بشه خود سردفتر با بدهکار تبانی کرده باشه که در اون صورت، قضیه کاملاً فرق می کنه و خود سردفتر هم می تونه شریک جرم محسوب بشه.

نتیجه گیری

خب، تا اینجا با هم دیدیم که شکایت کیفری فرار از دین یه موضوع خیلی جدی و پیچیده ست. این یه راهکار قانونی قدرتمنده برای طلبکارهایی که بدهکارشون با فریبکاری و جابه جایی اموال، می خواد از پرداخت بدهی شونه خالی کنه. از تعریف ساده این جرم و ارکانش که شامل وجود بدهی قطعی، انتقال مال، عدم کفایت اموال باقی مانده و از همه مهمتر، قصد فرار از دین میشه، گرفته تا مراحل ریز به ریز شکایت، همه چیز رو براتون روشن کردیم. مجازات این جرم هم کم نیست؛ از حبس و جزای نقدی برای بدهکار گرفته تا مسئولیت کیفری برای کسی که باهاش همکاری کرده.

اما یادتون نره، تو این مسیر پر پیچ و خم حقوقی، یه همراه و راهنمای کاربلد، مثل یه وکیل متخصص، می تونه مثل عصای دستتون باشه. اون نه تنها بهتون کمک می کنه مدارک لازم رو جمع کنید و شکواییه یا دادخواست حقوقی رو درست تنظیم کنید، بلکه با حضورش تو جلسات دادگاه و دفاعیات حرفه ای، شانس موفقیتتون رو چندین برابر می کنه. پس برای اینکه حقتون رو تمام و کمال بگیرید و نذارید کلاهبردارها از زیر قانون در برن، حتماً از یه وکیل خوب کمک بگیرید.

اگه با چنین مشکلی روبرو شدید، دست روی دست نذارید. همین حالا اقدام کنید و اجازه ندید حق شما پایمال بشه. کافیه یه مشاوره حقوقی فوری بگیرید تا راه درست رو بهتون نشون بدن.