خانواده ایرانی به بیماری تک فرزندی مبتلا شده است – خبرگزاری انکو | اخبار ایران و جهان

خبرگزاری انکو، گروه فرهنگ و ادب _ الناز رحمت نژاد: سال هاست پژوهشگران جمعیت شناسی در کشور نسبت به بحران جمعیتی هشدار داده اند؛ موضوعی که بسیار دیر مورد توجه قرار گرفت و تا زمان ابلاغ سیاست های جمعیتی از سوی مقام معظم رهبری در سال 1393 کمتر کسی به بحران کاهش جمعیت جوان کشور واقف بود. این بحران پس از بسته شدن پنجره جمعیتی و کاهش نیروی فعال در کنار افزایش جمعیت سالمندان مشکلات بسیاری ایجاد می کند.

پیامدهای تک فرزندی باید در خانواده و اجتماع بررسی شود تا به عمق فاجعه، یعنی کاهش جمعیت فعال و افزایش سالمندان پی ببریم. فارغ از معضلاتی که آمارها گویای آن هستند، واقعیت های اجتماعی و فرهنگی بسیاری در مقابل تک فرزندی جامعه را درگیر خواهد کرد.

توجه بیش از حد پدر و مادر، بلوغ زودرس، افزایش ابتلاء به افسردگی، نداشتن تجربه در دوران کودکی و نوجوانی، ضعیف شدن روابط اجتماعی، نبود رابطه خویشاوندی تنها بخشی از آسیب هایی است که تک فرزندها با آن مواجه هستند. کاهش زاد و ولد و ظهور خانواده های سه نفره علاوه بر اینکه تهدید جمعیتی به شمار می رود، با آسیب های دیگری نیز همراه است؛ کودکانی که از داشتن برادر و خواهر محروم می مانند و در آینده واژه عمو، دایی، خاله و عمه نیز کم رنگ تر خواهد شد.

به گفته کارشناسان، تک فرزندها کمتر با مشکلات مواجه می شوند و در معرض تجربه شکست، ناکامی، رانده شدن قرار نمی گیرند یا شرایطی را که لازمه بلوغ روحی و روانی است، تجربه نمی کنند. در بسیاری اوقات به دلیل اینکه دنیای واقعی کاملاً مطابق میل و خواسته این کودکان و پاسخگوی توقعات آنها نیست، دچار سرخوردگی و ناسازگاری می شوند.

روانشناسان می گویند، در خانواده های تک فرزند برخورداری از فضای زندگی خانوادگی ممکن نیست. گرایش به انزوا، افسردگی، ضعف در برقراری ارتباط با همسالان، توجه بیش از حد به بازی های رایانه ای و انفرادی، ترس یا تنفر از حضور در گروه های اجتماعی ازجمله خصوصیات تک فرزندی است. نداشتن همبازی در تمام مدت یکی از آسیب های جدی مطرح و ممکن است پدر یا مادر با وی بازی کنند، اما کارشناسان تربیتی اساسی ترین رکن بازی را همبازی می دانند و والدین با داشتن یک فرزند، مهم ترین رکن بازی یعنی خواهر و برادر را از فرزند خود سلب می کنند.

جامعه ایرانی همچنان درگیر انگاره های فرهنگی ترس از تربیت فرزندان، معضلات اقتصادی، معیشتی و تبلیغات سو دشمن و شعارهای ناملموسی همچون «دو فرزند کافی است»، «فرزند کمتر، زندگی بهتر» هستند. این قبیل تبلیغات در دهه 60 پس از رشد یکباره جمعیت و ترس دشمن از افزایش جمعیت ایرانی مسلمان جای خود را در رسانه ملی و بیلبوردهای شهری پیدا کرد.

تبلیغات منفی سال های گذشته امروز خود را در کاهش نرخ باروری و افزایش رشد خانواده های تک فرزند نمایان ساخته است. می گویند به دنبال بحران جمعیت و تمایل به فرزند کمتر، خانواده ایرانی به بیماری تک فرزندی مبتلا شده و این خود یکی از عواملی است که کشور را در آینده با چالش جمعیت مواجه خواهد کرد. برخی آمارها 25 درصد از خانواده های ایرانی را تک فرزند می داند و برخی دیگر این آمار را میان 33 تا 34 درصد با عنوان خانواده های سه نفره مشخص می کند. کارشناسان جمعیت معتقدند، رواج تک فرزندی باعث حرکت سریع جمعیت کشور رو به پیری شده است، زیرا ادامه روند تک فرزندی در خانواده ها و تداوم آن در جامعه باعث می شود به تدریج از تعداد جمعیت کشور کاسته شود.

کتاب «پِلاسما» نوشته فاطمه شایان پویا به تازگی توسط انتشارات شهید کاظمی منتشر و روانه بازار نشر شده و به موضوع زن و جمعیت می پردازد. این کتاب، 19 فصل دارد که به ترتیب عبارتند از پلاس / + پرواز 0010، پلاس / + پیمان 88، پلاس / + شادی، پلاس / + شوک!، پلاس / + ملیکا، پلاس / + مسافران، پلاس / + دست به دست، پلاس / + نسخه، پلاس / + دلگرمی، پلاس / + یادداشت، پلاس / + بوی دردسر، پلاس / + آشنا، پلاس / + من، پلاس / + عشق، پلاس / + دیدار، پلاس / + همه ما 0010، پلاس / + یادگار، پلاس / + پازل هزار تکه وپلاس / +دیدار.

شایان پویا در گفت وگو با خبرنگار انکو درباره شکل گیری ایده اولیه این کتاب گفت: یکی از دوستانم تک فرزند بود. رتبه خوبی آورد و در رشته پزشکی قبول شد، اما متاسفانه در تصادف از دنیا رفت. زمانی که او از دنیا رفت، پدر و مادرش ضربه بدی خوردند. بعد از فوت دوستم و دیدن ضربه ای که خانواده در نبود تک فرزندشان خوردند، به این نتیجه رسیدم که تک فرزندی فقط آسیب تربیتی ندارد، بلکه آسیب های دیگری هم دارد.

وی افزود: آمار جمعیت و بحران جمعیت توسط یکی از دوستان پزشکم به دستم رسید، احساس کردم خانواده ایرانی به بیماری تک فرزندی مبتلا شده است و باید فکری کنم. از دنیا رفتن دوستم که تک فرزند بود و در کنارِ آن دیدن خانم لباف که شش فرزند دارد و یکی دیگر از دوستانم که شغل خودش را به مهدکودک داری تغییر داده بود، ایده اولیه رمان پلاسما را ساختند.

نویسنده کتاب «قدم های سر به هوا» در ادامه گفت: قالب کتاب داستان و موضوع آن زن و جمعیت است. این کتاب مناسب رده سنی بزرگسال است. داستان تلفیقی از واقعیت و تخیل است. نیمی از آن واقعیت و نیمی دیگر تخیل است. عنوان کتاب مورد اشاره را من انتخاب کردم و جلد را انتشارات انتخاب کرد. طراحی جلد حاصل بازخوردی است که طراح جلد از داستان گرفته است. وقتی به طراحی جلد کتاب نگاه کردم تا حدودی توانستم کتاب را در طراحی جلد پیدا کنم.

وی ادامه داد: تدوین پلاسما از سال 1396_1397 شروع شد. سال 1401 با مشورت و کارشناسی توانستم نسخه نهایی کتاب را به انتشارات شهید کاظمی بدهم. عنوان کتاب را بر اساس پلاسما یک فاکتور خونی مهم که برای ادامه حیات همه ما لازم است، انتخاب کردم. البته پلاسما به معنی مثبت ما، به اضافه ما هم است. پلاس معنی به اضافه، به علاوه دارد. چون کتاب درباره جمعیت و هویت است به این دلیل این اسم برای کتاب انتخاب شده است. برای هر فصل علامت + گذاشته شده که بیشتر از پلاس (به اضافه، به علاوه) گرفته شده است. همچنین پایان کتاب مجتمع و مرکزی که یک خانواده پرجمعیت با کمک یکدیگر بنا کردند و این مرکز منجی و نجات دهنده است، پلاسما نام دارد.

شایان پویا گفت: تاثیر گذارترین بخش پلاسما تجربه نزدیک به مرگ شیما شخصیت اصلی کتاب است؛ به خاطر یک سانحه طی تجربه نزدیک به مرگ حقایقی را که برایش مبهم بوده کشف می کند.