جرم های قابل گذشت

جرم های قابل گذشت، اون دسته از جرم ها هستن که پیگیری و رسیدگی بهشون فقط با شکایت شاکی شروع می شه و اگه شاکی رضایت بده یا گذشت کنه، پرونده دیگه ادامه پیدا نمی کنه. این جرم ها بیشتر جنبه خصوصی دارن و دولت و جامعه مستقیماً در اون ها ذی نفع نیستن. اگه شما هم درگیر یه پرونده حقوقی شدین یا می خواین بدونین حق و حقوقتون چیه، تا انتهای این مقاله همراه ما باشین.

دنیای حقوق یه عالمه پیچیدگی و ظرافت داره که دونستن نکات ریزش می تونه خیلی به کارمون بیاد. یکی از این مباحث مهم، دسته بندی جرم های قابل گذشت و غیر قابل گذشت هست. شاید فکر کنین مگه فرقی هم می کنه؟ اما همین یه تفاوت کوچیک، کلی روی سرنوشت پرونده های قضایی تاثیر می ذاره و می تونه مسیر زندگی آدم ها رو عوض کنه. قراره تو این مقاله، به زبان خودمونی و کاملاً کاربردی، پرده از راز و رمز این جرم ها برداریم و هر چیزی که لازمه رو در موردشون بدونین، براتون روشن کنیم.

اصلا «جرم قابل گذشت» یعنی چی؟ یه تعریف خودمونی!

ببینید رفقا، تو عالم قانون، جرم ها رو به دو دسته بزرگ تقسیم می کنن: قابل گذشت و غیر قابل گذشت. حالا این قابل گذشت یعنی چی؟ خیلی ساده بخوام بگم، یعنی یه جرمی اتفاق افتاده که ضرر اصلیش به یه شخص خاص (شاکی) خورده. مثلاً یکی به شما توهین کرده، یا یه چک بی محل داده، یا خدای نکرده یه ضرب و جرح کوچیک انجام داده که نقص عضو یا خطر جدی نداشته.

تو این جور موارد، قانون میگه تا وقتی خودِ شاکی نیاد شکایت کنه، دستگاه قضایی کاری به کار مجرم نداره. پرونده فقط با شکایت خصوصی شاکی به جریان میفته. حالا از اون طرف، اگه شاکی دلش خواست و از حقش گذشت کرد، یعنی رضایت داد، پرونده کلاً مختومه می شه و دیگه هیچ مجازاتی هم در کار نخواهد بود. این یعنی قدرت و اختیار اصلی دست شاکیه.

تفاوتش با «غیر قابل گذشت» چیه؟ داستان جنبه عمومی و خصوصی!

حالا فرق اصلی با جرایم غیر قابل گذشت چیه؟ تو جرایم غیر قابل گذشت، پای «جامعه» و «نظم عمومی» هم وسطه. یعنی حتی اگه شاکی هم رضایت بده، دولت و دستگاه قضایی نمی تونن پرونده رو همین طوری بی خیال بشن. مثلاً قتل عمد یا سرقت های بزرگ یا قاچاق مواد مخدر، از این دست جرم ها هستن. تو این موارد، حتی اگه شاکی بگه «من رضایت دادم»، باز هم جنبه عمومی جرم باقی می مونه و مجرم به خاطر اون جنبه، مجازات می شه. البته رضایت شاکی می تونه تو تخفیف مجازات، تاثیر خودش رو بذاره، ولی پرونده رو کلاً نمی بنده.

یه جور دیگه بخوام بگم، جرم های قابل گذشت بیشتر مربوط به «حق الناس» هستن، یعنی حق یه آدم خاص. ولی جرایم غیر قابل گذشت، علاوه بر حق الناس، «حق الله» یا «حق المجتمع» هم توش دخیله. فهمیدن این تفاوت، کلید ماجراست.

کجا باید دنبالش بگردیم؟ مبانی قانونی جرایم قابل گذشت

حالا که فهمیدیم جرم قابل گذشت یعنی چی، بریم سراغ اینکه قانون چطور این ها رو تعریف کرده و کجاها می تونیم لیستشون رو پیدا کنیم. توی نظام حقوقی ما، چند تا ماده قانونی هستن که به صورت کلی یا جزئی، این موضوع رو مشخص کردن.

ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی، پایه و اساس!

مهمترین جایی که باید بهش سر بزنیم، ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی هست. این ماده، یه لیست تقریباً جامعی از جرایمی رو آورده که با گذشت شاکی، پرونده شون بسته می شه. یعنی این ها به صورت پیش فرض، قابل گذشت محسوب می شن. مثلاً جرم های مثل توهین، افترا، نشر اکاذیب، ضرب و جرحی که منجر به نقص عضو یا فوت نشه، ترک انفاق، و چند مورد دیگه که جلوتر کامل تر بهشون اشاره می کنیم.

بر اساس ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی، جرایم سبک تر که جنبه عمومی کمتری دارند، با گذشت شاکی خصوصی، موجب موقوفی تعقیب یا عدم اجرای مجازات می شوند. این ماده یکی از اصلی ترین ستون های تشخیص جرم های قابل گذشت است.

بند ب ماده ۱۳ آیین دادرسی کیفری و سایر مواد خاص

جدا از ماده ۱۰۴، یه نگاهی هم باید به بند ب ماده ۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری بندازیم. این بند میگه که موقوفی تعقیب یا سقوط دعوای عمومی می تونه به خاطر گذشت شاکی هم اتفاق بیفته. یعنی حتی اگه قانونگذار تو یه ماده خاصی مستقیماً نگفته باشه فلان جرم قابل گذشته، اما اگر شاکی رضایت بده و قانون هم این رضایت رو قبول کنه، باز هم پرونده متوقف میشه.

علاوه بر این ها، گاهی وقت ها تو قوانین متفرقه دیگه هم، به صورت پراکنده، ممکنه به قابل گذشت بودن یه سری از جرم ها اشاره شده باشه. مثلاً بعضی از جرایم توی قانون تجارت الکترونیک یا یه سری از جرایم خانوادگی که ممکنه تو نگاه اول فکر کنیم جدی تر هستن، ولی قانونگذار به خاطر مصالح خانوادگی یا ماهیت خاصشون، اون ها رو قابل گذشت دونسته.

جرم تعزیری قابل گذشت: هر تعزیری قابل گذشت نیست!

شاید کلمه تعزیری رو هم زیاد شنیده باشین. جرم های تعزیری، اون هایی هستن که مجازاتشون نه حد هست، نه قصاص و نه دیه. یعنی مجازاتشون رو قاضی بر اساس قانون و شرایط پرونده تعیین می کنه (مثل حبس، جزای نقدی و شلاق تعزیری). حالا سوال اینه که آیا همه جرایم تعزیری، قابل گذشت هستن؟ قطعاً نه!

خیلی از جرم های تعزیری، مثل کلاهبرداری های بزرگ یا اختلاس، با اینکه تعزیری هستن، اما جنبه عمومی قوی دارن و با رضایت شاکی، پرونده شون کلاً بسته نمی شه. پس این یه نکته خیلی مهمه که حواسمون باشه: قابل گذشت بودن یه ویژگی جداست و ارتباط مستقیم با تعزیری بودن نداره. ما باید دنبال اون جرایم تعزیری قابل گذشت باشیم که خود قانون به صراحت گفته با رضایت شاکی، پرونده شون مختومه می شه.

کدوم جرایم قابل گذشت هستن؟ یه لیست کامل و کاربردی (بروزرسانی ۱۴۰۳)

حالا می رسیم به قسمت جذاب ماجرا؛ اینکه دقیقاً چه جرم هایی قابل گذشت هستن؟ تو این بخش، یه لیست جامع و کاربردی از این جرایم رو براتون آماده کردیم تا تصویر واضح تری داشته باشین.

جرایم مهم ماده ۱۰۴ ق.م.ا (همونایی که همیشه می شنویم)

اینجا لیستی از مهمترین جرایمی رو می بینیم که مستقیماً تو ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی به قابل گذشت بودن اون ها اشاره شده. البته باید بدونید که این لیست شامل تمام موارد نیست و ممکنه باز هم تبصره ها و شرایط خاصی وجود داشته باشه، ولی این ها مهمتریناشون هستن:

• توهین و افترا: اگه کسی به شما فحاشی کنه (توهین) یا یه حرف ناروا بزنه و نتونه ثابت کنه (افترا)، این ها قابل گذشت هستن. البته توهین به مقامات یا توهین علنی که جنبه عمومی پیدا کنه، ممکنه شرایط متفاوتی داشته باشه.
• نشر اکاذیب: وقتی کسی یه خبر دروغ رو پخش می کنه و به آبروی شما لطمه می زنه، این جرم هم با گذشت شاکی بسته می شه.
• قذف: اگه کسی به دیگری نسبت زنا یا لواط بده و نتونه ثابت کنه، مرتکب جرم قذف شده که با گذشت شاکی، قابل تعقیب نیست.
• ضرب و جرح عمدی (بدون نقص عضو یا جراحت خطرناک): اگه کسی عمداً شما رو کتک بزنه، ولی این کتک کاری منجر به شکستگی، نقص عضو، یا جراحت های خطرناک نشه، با گذشت شما، پرونده مختومه می شه.
• تهدید به قتل یا آسیب بدنی: اگه کسی شما رو تهدید به قتل یا آسیب بدنی کنه، این جرم هم قابل گذشت محسوب می شه.
• ترک انفاق: اگه مردی بدون دلیل موجه، از پرداخت نفقه همسر یا فرزندانش خودداری کنه، این جرم هم با گذشت شاکی (همسر یا فرزند)، دیگه پیگیری نمی شه.
• تخریب عمدی اموال: اگه کسی عمداً به اموال شما خسارت بزنه، این جرم هم می تونه با گذشت شما به پایان برسه.
• تصرف عدوانی و ممانعت از حق: در برخی موارد خاص و با شرایط مشخص، این جرم ها نیز قابل گذشت هستند.

جرایم قابل گذشتِ خاص: از قانون تجارت الکترونیک تا خانواده

همون طور که گفتم، بعضی وقتا تو قوانین دیگه هم جرم های قابل گذشت رو می بینیم. مثلاً تو قانون تجارت الکترونیک، بعضی از جرایم مربوط به سوءاستفاده از اطلاعات شخصی یا اخلال در سامانه های رایانه ای، اگر جنبه عمومی محدودی داشته باشن، ممکنه با گذشت شاکی قابل رفع و رجوع باشن. یا تو حوزه خانواده، ممکنه بعضی از دعواها بین زن و شوهر یا فرزندان، با رضایت طرفین به صلح و سازش ختم بشه. البته باید همیشه حواسمون باشه که هر مورد رو با جزئیات دقیق قانونی خودش بررسی کنیم و هیچ وقت از روی حدس و گمان عمل نکنیم.

تعزیری های قابل گذشت: یه جدول برای راحت تر شدن کارتون

برای اینکه بتونیم لیست جرائم قابل گذشت در قانون جدید و تعزیری رو بهتر متوجه بشیم، یه جدول از مهمترین و رایج ترین جرایم تعزیری که با رضایت شاکی قابل گذشت هستن، براتون آماده کردیم:

عنوان جرم	مثال یا توضیح مختصر	ماده قانونی مرتبط (نمونه)
توهین و افترا	ناسزا گفتن یا نسبت دادن حرف ناروا بدون مدرک	مواد ۶۰۸ و ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی
نشر اکاذیب	پخش کردن اخبار دروغ به قصد اضرار به دیگران	ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی
تهدید به قتل یا ایراد صدمه بدنی	ترساندن افراد با تهدید به جان یا جسم	ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی
تخریب عمدی اموال	از بین بردن یا خسارت زدن به مال دیگری به قصد عمد	ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی
ورود به عنف به منزل دیگری	ورود غیرقانونی و با زور به ملک شخصی	ماده ۶۹۴ قانون مجازات اسلامی
خیانت در امانت (در برخی موارد خاص)	سوءاستفاده از مالی که به امانت داده شده (اگر جنبه عمومی نداشته باشد)	ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی
ترک انفاق	عدم پرداخت نفقه همسر و فرزندان	ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی

نکته مهم: این جدول فقط شامل نمونه هاست و لیست کامل و دقیق نیاز به مشورت با وکیل و بررسی جزئیات پرونده داره.

مراقب باشید! جرایمی که شبیه قابل گذشتن ولی نیستن!

یه وقتایی هست که یه سری جرایم، ظاهری شبیه جرم های قابل گذشت دارن، اما در اصل غیر قابل گذشتن. اینجا حتماً باید دقت کنیم و گول ظاهر رو نخوریم. مثلاً:

• سرقت: در حالت عادی، سرقت جرم غیر قابل گذشت محسوب می شه و حتی با رضایت شاکی هم مجازات عمومی داره. مگر اینکه سرقت از نوع حدی باشه که بحثش فرق می کنه یا سرقت های خیلی جزئی و با شرایط خاص که ممکنه با تخفیفاتی همراه باشه.
• کلاهبرداری: کلاهبرداری هم معمولاً جنبه عمومی قوی داره و با رضایت شاکی پرونده اش کاملاً بسته نمی شه. البته رضایت شاکی می تونه تو میزان مجازات تاثیر بذاره.
• ضرب و جرحی که منجر به نقص عضو یا جراحات شدید بشه: اگه ضرب و جرحی اونقدر شدید باشه که طرف مقابل دچار نقص عضو، شکستگی استخوان یا جراحت خطرناک بشه، دیگه کلاً قضیه فرق می کنه و حتی با رضایت شاکی هم پرونده بسته نمی شه (فقط جنبه دیه از بین می ره و جنبه عمومی مجازات باقی می مونه).
• رابطه نامشروع و زنا: این ها از جرایم منافی عفت هستن که در اکثر موارد جنبه عمومی دارن و با رضایت شاکی، پرونده شون مختومه نمی شه.

گذشت شاکی: چه جوری و چه اثری داره؟

حالا که فهمیدیم جرم قابل گذشت چیه و کدوم جرم ها جزو این دسته اند، نوبت می رسه به مهمترین بخش: خودِ «گذشت شاکی» چطوری اتفاق می افته و چه بلایی سر پرونده میاره؟

نقش کلیدی شاکی: شروع و توقف پرونده دست شماست!

یادتونه گفتیم تو جرم های قابل گذشت، اختیار اصلی دست شاکیه؟ این یعنی:

1. شروع رسیدگی: تا وقتی شما (شاکی) نرید شکایت کنید، هیچ دادگاه و دادسرایی کاری به کار اون مجرم نداره. پرونده فقط با «شکواییه» شما به جریان میفته.
2. توقف پرونده: هر وقت شما دلتون خواست و دیدین که دیگه نمی خواین پرونده ادامه پیدا کنه، می تونین «اعلام گذشت» کنین. با این گذشت، پرونده کلاً متوقف می شه و مجرم از مجازات تبرئه می شه. این یعنی یه قدرت خیلی بزرگ تو دست شاکیه که می تونه هم باعث مجازات بشه و هم جلوی مجازات رو بگیره.

چطور رضایت بدیم؟ از شفاهی تا کتبی

گذشت شاکی روش های مختلفی داره، اما مهمه که درست و حسابی انجام بشه تا بعداً دردسر نشه:

• گذشت کتبی: بهترین و مطمئن ترین راه، تنظیم یه رضایت نامه کتبی و رسمی هست. می تونین با مشورت وکیل، یه رضایت نامه دقیق بنویسین و اون رو به مرجع قضایی (دادسرا یا دادگاه) ارائه بدین.
• گذشت شفاهی: می تونین به صورت حضوری در دادسرا یا دادگاه حاضر بشین و رضایت خودتون رو اعلام کنین. در این صورت، اظهارات شما صورتجلسه می شه و حکم قانونی پیدا می کنه.

حالا شرایط گذشت چیه؟

• صریح و واضح باشه: نباید هیچ ابهامی داشته باشه. باید دقیقاً بگین که از کی و بابت کدوم جرم گذشت می کنین.
• بدون قید و شرط باشه: گذشت نباید مشروط به چیزی باشه. مثلاً بگین «اگه پولم رو پس بده، گذشت می کنم». اگه مشروط باشه و شرط انجام نشه، گذشت بی اعتباره.
• غیر قابل رجوع باشه: این نکته رو با طلا بنویسین! اگه یه بار گذشت کردین، دیگه نمی تونین نظرتون رو عوض کنین و بگین «پشیمون شدم». گذشت مثل یه شمشیره که دو لبه داره؛ هم می تونه پرونده رو ببنده، هم خودتون رو از پیگیری بیشتر محروم کنه. پس قبل از گذشت، حسابی فکراتون رو بکنین.

گذشت رو می تونین تو هر مرحله ای از دادرسی، از دادسرا گرفته تا دادگاه بدوی و تجدیدنظر، اعلام کنین. حتی اگه حکم صادر شده باشه و در مرحله اجرا باشه، باز هم گذشت شاکی می تونه جلوی اجرای مجازات رو بگیره.

وقتی رضایت می دین، چی می شه؟ آثار حقوقی گذشت شاکی

خب، حالا فرض کنیم شاکی گذشت کرده. چه اتفاقی میفته؟

• سقوط دعوای عمومی و خصوصی: این مهمترین اثره. تو جرم های قابل گذشت، با گذشت شاکی، هم دعوای خصوصی (که حق خود شاکیه) و هم دعوای عمومی (که دولت به نمایندگی از جامعه پیگیری می کنه) کلاً ساقط می شه. به این میگن «موقوفی تعقیب» یا «موقوفی اجرای مجازات». یعنی دیگه نه کسی دنبال متهم می ره و نه مجازاتی اجرا می شه.
• تأثیر بر مجازات ها: با گذشت شاکی، مجازات اصلی کلاً از بین می ره. مجازات های تکمیلی و تبعی هم معمولاً تبعیت می کنن و از بین می رن.
• وضعیت سابقه کیفری: اگه جرم از اون دسته باشه که سابقه کیفری ایجاد می کنه، با گذشت شاکی و مختومه شدن پرونده، معمولاً سابقه کیفری هم ثبت نمی شه یا اگه ثبت شده باشه، پاک می شه. البته این بستگی به نوع جرم و قوانین مربوط به ثبت سوابق داره.
• جبران خسارت و استرداد مال (رد مال): این یه نکته خیلی ظریفه. رضایت شما فقط جنبه کیفری جرم رو از بین می بره، نه جنبه حقوقی رو. یعنی اگه مجرم مالی رو از شما برده یا خسارتی بهتون زده، با گذشت شما از جنبه کیفری، حق شما برای مطالبه اون مال یا خسارت، از بین نمی ره. شما باید برای مطالبه مال و خسارت، یک دعوای جداگانه حقوقی مطرح کنید. البته می تونین موقع گذشت، این موضوع رو هم تو رضایت نامه تون قید کنین که مجرم متعهد به جبران خسارت یا رد مال بشه و اگه نکرد، باز می تونین از طریق حقوقی پیگیر باشین.

چقدر وقت داریم؟ مهلت شکایت و مرور زمان

تو جرم های قابل گذشت، یه چیز مهم به اسم «مهلت شکایت» و «مرور زمان» داریم.

• مهلت شکایت اولیه: شما به عنوان شاکی، از تاریخ اطلاع از وقوع جرم، معمولاً «یک سال» مهلت دارین که شکایت خودتون رو مطرح کنین. اگه تو این یک سال شکایت نکنین، حق شما برای شکایت از بین می ره و دیگه نمی تونین پرونده رو به جریان بندازین.
• مرور زمان تعقیب و اجرای مجازات: حتی اگه شما شکایت هم بکنین، اما رسیدگی به پرونده یا اجرای مجازات اونقدر طول بکشه که از یه مدت زمان مشخصی (مثلاً سه یا پنج سال، بسته به نوع جرم) بگذره، باز هم ممکنه پرونده مشمول «مرور زمان» بشه و ادامه پیدا نکنه. این یعنی بعد از یه مدت مشخص، دیگه امکان تعقیب یا مجازات وجود نداره. محاسبه دقیق مرور زمان، یه کار حقوقی و تخصصی هست که باید توسط کارشناس انجام بشه.

چند تا نکته مهم و کاربردی که باید بدونید!

حالا برای اینکه بحثمون کامل بشه و هیچ ابهامی نمونه، چند تا نکته مهم و کاربردی رو براتون آماده کردم که تو برخورد با جرم های قابل گذشت خیلی به دردتون می خوره:

حتماً با یه وکیل مشورت کنید!

این رو با صدای بلند می گم: تو مباحث حقوقی، به خصوص وقتی پای جرم و مجازات وسطه، هیچ وقت خودتون رو تنها نندازین تو چاه! حتی اگه فکر می کنین قضیه خیلی ساده ست و جرم قابل گذشت هست، باز هم حتماً قبل از هر تصمیمی، با یه وکیل متخصص مشورت کنید. یه وکیل می تونه:

• دقیقاً بهتون بگه جرمی که اتفاق افتاده، قابل گذشت هست یا نه.
• پیامدهای حقوقی گذشت یا عدم گذشت رو براتون روشن کنه.
• کمکتون کنه بهترین تصمیم رو برای آینده پرونده تون بگیرین.
• تو تنظیم رضایت نامه و انجام مراحل قانونی، همراهتون باشه.

گاهی یه تصمیم اشتباه، می تونه کلی پشیمونی به بار بیاره، پس از تجربه و دانش وکیل ها حتماً استفاده کنین.

برگشت از گذشت؟ عمراً!

این رو قبلاً هم گفتم، ولی اینقدر مهمه که ارزش تکرار داره: گذشت شاکی (یا همون اعلام رضایت)، «غیر قابل رجوع» هست. یعنی چی؟ یعنی اگه یه بار شما از حق خودتون گذشت کردین و اعلام رضایت کردین، دیگه نمی تونین فرداش پشیمون بشین و بگین «نه من می خوام پرونده ادامه پیدا کنه». این تصمیم شما قطعیه و دستگاه قضایی هم دیگه بهش کاری نداره. پس قبل از امضای هر رضایت نامه ای، تمام جوانب رو بسنجین و از تصمیمتون مطمئن باشین.

اگر شاکی فوت کنه، ورثه چی؟

اگه خدای نکرده شاکی بعد از وقوع جرم و قبل از اعلام گذشت، فوت کنه، در این صورت «اولیای دم» یا «ورثه» شاکی می تونن به جای اون، اقدام به شکایت یا اعلام گذشت کنن. تصمیم ورثه (البته با رعایت شرایط قانونی و اتفاق نظرشون) به جای شاکی اصلی معتبره.

گذشت مشروط و دبه کردن!

همون طور که اشاره شد، گذشت باید «بدون قید و شرط» باشه. اگه شما بگین «من گذشت می کنم به شرط اینکه متهم فلان کار رو انجام بده» و اون کار انجام نشه، گذشت شما باطل می شه. یا اگه بگین «فقط از یه قسمتی از جرم گذشت می کنم»، این هم در اکثر موارد پذیرفته نیست. گذشت باید کلی و نسبت به تمام جنبه های قابل گذشت جرم باشه. پس تو دام گذشت های مشروط نیفتین که بعداً کارتون گره می خوره.

متهمین چند نفر باشن، گذشت از یکی چه تأثیری داره؟

یه وقتایی پیش میاد که چند نفر با هم یه جرم قابل گذشت رو مرتکب می شن. حالا اگه شما از یکی از اون ها گذشت کنین، چه اتفاقی برای بقیه میفته؟ تو جرم های قابل گذشت، اگه شما از یکی از متهمین گذشت کنین، این گذشت معمولاً شامل حال بقیه متهمین هم می شه و پرونده برای همه اون ها مختومه می شه. دلیلش هم اینه که جرم کلاً جنبه خصوصی داره و با رضایت شاکی، اساس دعوا از بین می ره.

---

خب، رسیدیم به انتهای این سفر حقوقی در دنیای جرم های قابل گذشت. امیدوارم مطالبی که با زبان خودمونی و کاربردی براتون آماده کردیم، حسابی به دردتون خورده باشه و ابهاماتتون رو برطرف کرده باشه.

موضوع جرم های قابل گذشت شاید در نگاه اول ساده به نظر برسه، اما همون طور که دیدین، پیچیدگی ها و نکات ریز خودش رو داره که نادیده گرفتن اون ها می تونه عواقب سنگینی داشته باشه. یادمون باشه که تو دنیای حقوق، اطلاعات دقیق و به روز، بزرگترین سرمایه ماست.

پس دوباره تاکید می کنم که برای هر قدمی که برمی دارین، به خصوص تو مسائل حقوقی، حتماً و حتماً با یه متخصص و وکیل با تجربه مشورت کنید. این مشورت نه تنها شما رو از خطاهای احتمالی نجات می ده، بلکه کمک می کنه بهترین و آگاهانه ترین تصمیم رو برای حفظ حقوق و منافع خودتون بگیرید.