تفاوت فرم 26 و 34 مالیات بر ارث

فرم ۲۶ مالیات بر ارث مخصوص متوفیانی است که کمتر از یک سال از فوتشان گذشته و اجازه می دهد وراث دیون و هزینه های متوفی را از ماترک کسر کنند. اما فرم ۳۴، بیشتر برای متوفیانی کاربرد دارد که بیش از یک سال از تاریخ فوتشان می گذرد و معمولاً بخش کسر دیون را ندارد، مگر اینکه وراث به صورت حضوری با مدارک کامل به اداره مالیات مراجعه کنند. فهم این تفاوت ها واقعاً می تواند جلوی دردسرهای مالیاتی زیادی را بگیرد و کمک کند تا با خیال راحت تری کارهای ارث ومیراث را انجام دهید.

وقتی عزیزی از دست می رود، علاوه بر غم و اندوه، با یه سری کارهای اداری و مالی هم روبه رو می شیم که شاید پیچیده به نظر بیان. یکی از این کارها، داستان مالیات بر ارثه. درسته که این موضوع ممکنه کمی خشک و رسمی باشه، اما اگه از همین اول قضیه رو بفهمیم و درست و حسابی بهش رسیدگی کنیم، هم از جریمه ها در امان می مونیم و هم کارامون زودتر راه میفته. خب، اظهارنامه مالیات بر ارث یکی از همین مراحل اولیه است که وراث باید پر کنن. حالا ممکنه شنیده باشید که دو تا فرم داریم: یکی فرم ۲۶ و اون یکی فرم ۳۴. اینکه هر کدوم از این فرم ها چی هستن و کجا به کار میان، دقیقاً همون چیزیه که خیلی ها رو گیج می کنه. بیایید با هم قدم به قدم پیش بریم تا این تفاوت ها رو حسابی روشن کنیم و خیالتون رو از بابت انتخاب فرم درست راحت کنیم.

اظهارنامه مالیات بر ارث: تعاریف و کلیات

اول از همه، بیایید ببینیم اصلاً این اظهارنامه مالیات بر ارث چی هست و چرا انقدر مهمه. در یک کلام ساده، اظهارنامه مالیات بر ارث، یک جور لیست جامع و کامله از تمام دارایی ها و بدهی هایی که از یه نفر بعد از فوتش باقی مونده. این فرم رو وراث به اداره امور مالیاتی تحویل می دن تا سازمان بتونه بر اساسش، مالیات ارث رو حساب کنه. یادتون باشه، تا وقتی این مالیات پرداخت نشه، معمولاً نمی تونید دارایی ها رو به نام خودتون بزنید یا بفروشید.

اظهارنامه مالیات بر ارث چیست؟

به زبان ساده، اظهارنامه مالیات بر ارث فرمی هست که شما به عنوان ورثه متوفی، باید پر کنید و به اداره مالیات بدید. این فرم شامل اطلاعات دقیق از تمام اموال و دارایی های مرحوم، مثل خونه، ماشین، حساب بانکی، سهام، مطالبات و حتی بدهی هاش میشه. هدف اصلی این اظهارنامه اینه که سازمان مالیاتی بتونه یک تصویر کامل از ماترک متوفی داشته باشه و مالیات مربوط به اون رو محاسبه کنه. اگه این فرم رو درست پر نکنید یا دیر تحویل بدید، ممکنه با جریمه های مالیاتی روبه رو بشید که خب هیچ کس دوست نداره این اتفاق بیفته.

مفاهیم کلیدی مالیات بر ارث

برای اینکه بهتر بتونیم درباره فرم های ۲۶ و ۳۴ صحبت کنیم، لازمه چند تا اصطلاح کلیدی رو بشناسیم. این ها پایه های اصلی مالیات بر ارث هستن و دونستن شون خیلی بهمون کمک می کنه.

ماترک متوفی

ماترک یعنی تمام اون چیزی که از متوفی به جا مونده؛ از مال و اموال گرفته تا بدهی ها و حقوقی که داشته. این دارایی ها می تونه شامل انواع مختلفی باشه:

• اموال منقول: مثل پول نقد، حساب های بانکی، سهام، اوراق مشارکت، طلا و جواهر، خودرو و وسایل منزل.
• اموال غیرمنقول: مثل زمین، آپارتمان، مغازه، ویلا و هر نوع ملک دیگه.
• مطالبات: فرض کنید کسی از متوفی پولی بدهکار بوده که هنوز پرداخت نکرده. این هم جزو ماترک محسوب میشه.
• حقوق مالی: مثل حق کسب و پیشه یا سرقفلی.

خلاصه، هر چیزی که ارزشی داشته و به اسم متوفی بوده، وارد این لیست میشه.

دیون و هزینه های قابل کسر

یکی از مهمترین بخش ها، همین دیون و هزینه هاست. قانون به شما اجازه میده یه سری از بدهی ها و خرج هایی رو که متوفی داشته، از کل ماترک کم کنید. این کار باعث میشه مالیات کمتری پرداخت کنید. این دیون و هزینه ها شامل موارد زیر میشه:

• دیون محقق متوفی: یعنی بدهی هایی که متوفی قبل از فوتش داشته و سند و مدرک معتبر برای اثباتش وجود داره. مثلاً اگه مرحوم وامی از بانک گرفته بوده یا مهریه همسرش رو پرداخت نکرده بوده، این ها دیون محسوب میشن.
• واجبات مالی و عبادی: مثل خمس، زکات یا حق حج که متوفی موظف به انجامشون بوده.
• هزینه های کفن و دفن: خرج هایی که برای مراسم کفن و دفن، مراسم ترحیم در حد عرف و عادت صورت گرفته.

یادتون باشه که کسر این موارد، بخش مهمی از فرآیند کاهش مالیات بر ارثه و برای همین باید حسابی بهش توجه کنید.

وراث

خب، وراث همون کسایی هستن که بعد از فوت متوفی، اموال بهشون می رسه. قانون، وراث رو به سه طبقه اصلی تقسیم می کنه:

1. طبقه اول: پدر و مادر، همسر، فرزندان و نوادگان. این ها اولویت اول رو دارن.
2. طبقه دوم: اجداد، خواهر و برادر و فرزندان اون ها. اگه کسی از طبقه اول نبود، نوبت به این ها می رسه.
3. طبقه سوم: عمه، عمو، خاله، دایی و فرزندان اون ها. این ها هم در صورت نبودن وراث از طبقات قبلی، وارث محسوب میشن.

دونستن طبقه وراث، برای محاسبه سهم الارث و نرخ مالیاتی که باید پرداخت کنن، خیلی مهمه.

فرم 26 مالیات بر ارث (ماده 26 قانون مالیات های مستقیم): جزئیات و کاربرد

حالا که با کلیات آشنا شدیم، بریم سر اصل مطلب و ببینیم فرم ۲۶ چیه و چه موقع باید ازش استفاده کنیم. این فرم رو ماده ۲۶ قانون مالیات های مستقیم تعریف کرده و برای وراثی هست که می خوان تمام دارایی ها و بدهی های متوفی رو یکجا اظهار کنن.

مفهوم و مبنای قانونی (ماده 26)

طبق ماده ۲۶ قانون مالیات های مستقیم، وراث یا هر کسی که به نمایندگی از اون ها عمل می کنه (مثل ولی، قیم یا وکیل)، موظفن که ظرف یک سال از تاریخ فوت متوفی، اظهارنامه ای رو پر کنن که توش همه اموال و دارایی های متوفی (ماترک) با ارزش روز فوت، دیون و هزینه های قابل کسر رو مشخص کرده. هدف اصلی این ماده اینه که یه تصویر شفاف از وضعیت مالی متوفی در لحظه فوت به دست بیاد و مالیات بر ارث بر اساس اون محاسبه بشه.

ویژگی های کلیدی فرم 26

فرم ۲۶ چند تا ویژگی خیلی مهم داره که دونستن شون حسابی به کارتون میاد:

• بخش اختصاصی برای دیون و هزینه ها: مهمترین تفاوت فرم ۲۶ با فرم ۳۴ همینجاست. در این فرم شما می تونید تمام بدهی های متوفی و هزینه هایی مثل کفن و دفن رو به صورت دقیق وارد کنید. این کسر دیون، همون طور که قبلاً گفتم، باعث میشه مبلغ پایه برای محاسبه مالیات کم بشه و شما مالیات کمتری پرداخت کنید.
• محدوده زمانی استفاده: این فرم معمولاً برای متوفیانی به کار میره که هنوز یک سال از فوتشون نگذشته. یعنی شما به عنوان ورثه، یک فرصت یک ساله دارید که این اظهارنامه رو با جزئیات کامل پر کنید. البته همیشه استثناهایی هم هست که در ادامه بهش اشاره می کنیم.
• هدف جامع: فرم ۲۶ رو برای این طراحی کردن که شما یکجا و کامل، همه اطلاعات مربوط به ارث رو اعلام کنید. این یعنی هم دارایی ها و هم بدهی ها و هزینه ها.

نحوه تکمیل اجمالی فرم 26

برای تکمیل فرم ۲۶، می تونید به دو صورت حضوری یا الکترونیکی اقدام کنید. اگر متوفی بعد از سال ۱۳۹۵ فوت کرده باشه، امکان ثبت الکترونیکی از طریق سامانه ersportal.tax.gov.ir وجود داره. مراحل کلیش هم معمولاً این شکلیه:

1. اول باید تو درگاه ملی خدمات مالیاتی (my.tax.gov.ir) ثبت نام کنید تا نام کاربری و رمز عبور داشته باشید.
2. وارد سامانه مالیات بر ارث بشید و گزینه فرم ۲۶ رو انتخاب کنید.
3. اطلاعات خودتون به عنوان ورثه یا نماینده قانونی رو وارد کنید.
4. اطلاعات متوفی، شامل کد ملی، تاریخ فوت، و مشخصات شناسنامه ای رو پر کنید.
5. اطلاعات مربوط به گواهی انحصار وراثت رو ثبت کنید.
6. مهمترین قسمت، وارد کردن مشخصات تمام دارایی های متوفیه، شامل املاک، خودرو، حساب های بانکی، سهام و هر چیز دیگه ای که گفتیم.
7. حالا نوبت به ثبت دیون و هزینه ها میرسه که باید با دقت و با ارائه مدارک کافی انجام بشه.
8. در نهایت، اطلاعات رو تأیید نهایی می کنید و کد رهگیری می گیرید. بعد از این مرحله، باید با مدارک اصلی به اداره مالیات مراجعه کنید.

مدارک لازم برای فرم ۲۶:

• گواهی فوت متوفی
• شناسنامه و کارت ملی متوفی و تمام وراث
• گواهی انحصار وراثت (در صورت وجود)
• مدارک مربوط به اموال و دارایی های متوفی (سند ملک، برگ سبز خودرو، گواهی بانکی، اطلاعات سهام و…)
• مدارک و اسناد مربوط به دیون و هزینه های قابل کسر (مثل فاکتورهای کفن و دفن، سند وام، سند مهریه و…)
• وکالت نامه (در صورتی که وکیل اقدام می کنه)

فرم 34 مالیات بر ارث (ماده 34 قانون مالیات های مستقیم): جزئیات و کاربرد

خب، بریم سراغ فرم ۳۴. این فرم هم مثل فرم ۲۶، بر اساس قانون مالیات های مستقیم (ماده ۳۴) هست، اما با یکسری تفاوت های اساسی که دونستن شون خیلی مهمه.

مفهوم و مبنای قانونی (ماده 34)

ماده ۳۴ قانون مالیات های مستقیم، یک جور هشدار به نهادها و اشخاصیه که دارایی های متوفی دستشون امانت بوده یا باید به وراث منتقل کنن. این ماده میگه که هیچ بانک، شرکت، اداره ثبت اسناد یا دفتر اسناد رسمی حق نداره قبل از اینکه وراث گواهی پرداخت مالیات بر ارث رو ارائه بدن، اموال متوفی رو به نام وراث بزنه یا بهشون تحویل بده. هدف این ماده اینه که انتقال اموال متوفی بدون پرداخت مالیات، غیرممکن بشه و دولت بتونه سهم مالیاتیش رو وصول کنه.

طبق ماده ۳۴ قانون مالیات های مستقیم، هیچ نهادی بدون دریافت گواهی پرداخت مالیات بر ارث، حق انتقال یا تسلیم اموال متوفی به وراث را ندارد؛ این قانون برای جلوگیری از دور زدن مالیات طراحی شده است.

ویژگی های کلیدی فرم 34

فرم ۳۴ هم مثل فرم ۲۶ ویژگی های خاص خودش رو داره:

• عدم وجود بخش دیون و هزینه ها: اصلی ترین تفاوتش با فرم ۲۶ همینه. در فرم ۳۴ شما نمی تونید مستقیماً دیون و هزینه های متوفی رو برای کسر وارد کنید. این یعنی اگه متوفی بدهی هایی داشته که می خواهید از ماترک کم کنید، باید از روش های دیگه و معمولاً با مراجعه حضوری به اداره مالیات و ارائه مدارک جداگانه اقدام کنید که خب خودش دردسرای خودشو داره.
• محدوده زمانی استفاده: این فرم بیشتر برای متوفیانی به کار میره که بیش از یک سال از فوتشون گذشته. البته، گاهی اوقات ممکنه برای متوفیان زیر یک سال هم، وراث برای یک دارایی خاص (مثلاً یک حساب بانکی) که عجله دارن منتقلش کنن، فرم ۳۴ رو همزمان با فرم ۲۶ تکمیل کنن.
• هدف استعلامی: فرم ۳۴ بیشتر جنبه استعلام دارایی و پرداخت مالیات رو داره تا اظهارنامه جامع. یعنی شما ممکنه برای هر دارایی به صورت جداگانه مجبور به پر کردن این فرم بشید.

نحوه تکمیل اجمالی فرم 34

نحوه تکمیل فرم ۳۴ هم مثل فرم ۲۶ می تونه الکترونیکی یا حضوری باشه، البته باز هم برای متوفیان بعد از سال ۱۳۹۵ امکان الکترونیکی وجود داره. مراحلش هم تقریباً شبیه فرم ۲۶ هست، با این تفاوت که:

1. باز هم باید تو درگاه ملی خدمات مالیاتی ثبت نام کرده باشید و وارد سامانه مالیات بر ارث بشید.
2. این بار گزینه فرم 34 رو انتخاب می کنید.
3. اطلاعات خودتون، متوفی و گواهی انحصار وراثت رو وارد می کنید.
4. مشخصات دارایی مورد نظر رو که می خواید انتقال بدید (مثلاً یک حساب بانکی یا یک ملک خاص) ثبت می کنید.
5. یادتون باشه که در این فرم، بخش مشخصی برای ثبت دیون و هزینه ها وجود نداره.
6. در نهایت تأیید نهایی و دریافت کد رهگیری، و بعدش مراجعه حضوری به اداره مالیات.

مدارک لازم هم همونایی هستن که برای فرم ۲۶ گفتیم، با این تفاوت که تأکید بیشتری روی مدارک مربوط به اون دارایی خاصی که قصد انتقالش رو دارید، وجود داره.

تفاوت های اساسی و مقایسه جامع فرم 26 و 34 مالیات بر ارث

حالا که با هر دو فرم آشنا شدیم، وقتشه که حسابی تفاوت هاشون رو زیر ذره بین ببریم و ببینیم کجاها از هم جدا میشن و چه پیامدهایی برای ما وراث دارن. این بخش واقعاً قلب ماجراست و درک دقیقش می تونه جلوی اشتباهات رایج رو بگیره.

جدول مقایسه ای دقیق و کامل

برای اینکه همه چیز شفاف باشه، بیایید تفاوت های اصلی این دو فرم رو توی یک جدول ببینیم:

ویژگی	فرم 26 مالیات بر ارث (ماده 26)	فرم 34 مالیات بر ارث (ماده 34)
مبنای قانونی	ماده ۲۶ قانون مالیات های مستقیم	ماده ۳۴ قانون مالیات های مستقیم
هدف اصلی	اظهار جامع و کامل ماترک، دیون و هزینه ها در زمان فوت	استعلام و پرداخت مالیات برای انتقال دارایی (غالباً بدون کسر دیون در فرم)
قابلیت کسر دیون و هزینه ها	بخش مشخص برای کسر دیون محقق، واجبات مالی و هزینه های کفن و دفن دارد.	بخش مشخصی ندارد؛ کسر دیون نیاز به مراجعه حضوری و ارائه مدارک جداگانه دارد.
محدوده زمانی فوت متوفی	معمولاً برای متوفیان زیر یک سال از تاریخ فوت.	معمولاً برای متوفیان بالای یک سال از تاریخ فوت.
الزام به تکمیل همزمان	در صورت فوت زیر یک سال، می تواند همراه با فرم 34 تکمیل شود.	در صورت فوت زیر یک سال، می تواند همراه با فرم 26 تکمیل شود (برای تسریع در انتقال یک دارایی).
پیامدهای مالی	با کسر دیون، بار مالیاتی وراث کمتر می شود.	ممکن است بدون کسر دیون، مالیات بیشتری پرداخت شود، مگر با پیگیری حضوری.
محل تکمیل	الکترونیکی (برای متوفیان بعد از ۹۵) و حضوری.	الکترونیکی (برای متوفیان بعد از ۹۵) و حضوری.
تمرکز	یکپارچه و جامع برای کل ماترک.	اغلب برای انتقال هر دارایی به صورت جداگانه (به ویژه برای استعلام).

شرح تفصیلی هر تفاوت با ذکر مثال و سناریو

بیایید این تفاوت ها رو با جزئیات بیشتری بررسی کنیم تا هیچ ابهامی نمونه:

تفاوت در قابلیت کسر دیون و هزینه ها

این مهمترین و شاید تأثیرگذارترین تفاوت بین دو فرمه. فرم ۲۶ به وراث این فرصت طلایی رو میده که دیون و هزینه های متوفی رو از کل دارایی هایش کم کنن. این یعنی چی؟ یعنی هر چقدر بدهی و هزینه قابل کسر بیشتر باشه، ماترک خالصی که مالیات بهش تعلق می گیره، کمتر میشه. پس، مالیات کمتری هم پرداخت می کنید. مثلاً اگه متوفی وام بانکی، مهریه، یا حتی هزینه های درمانی سنگینی قبل از فوت داشته که مدارکش موجوده، همه این ها رو میشه تو فرم ۲۶ اظهار کرد و از مبلغ کل ارث کم کرد.

حالا اگه برید سراغ فرم ۳۴، متوجه میشید که اصلاً قسمتی برای وارد کردن این دیون و هزینه ها وجود نداره. خب، این یعنی چی؟ یعنی اگه شما صرفاً فرم ۳۴ رو پر کنید و دارایی ها رو منتقل کنید، مالیاتتون بر اساس کل اون دارایی حساب میشه و شما از مزیت کسر دیون محروم میشید! اگه این اتفاق افتاد و شما دیونی برای کسر داشتید، باید حسابی حواستون باشه که با اسناد و مدارک کامل به صورت حضوری به اداره مالیات مراجعه کنید و درخواست کسر دیون بدید. این خودش هم زمان بره و هم ممکنه روند اداری رو پیچیده تر کنه.

تفاوت در بازه زمانی فوت

قانونگذار یه جوری این دو تا فرم رو تعریف کرده که به زمان فوت متوفی هم ربط پیدا می کنه:

• کمتر از یک سال: اگه متوفی کمتر از یک سال پیش فوت کرده باشه، شما فرصت دارید که از فرم ۲۶ استفاده کنید. در این حالت، گاهی ممکنه برای یه سری دارایی ها که عجله دارید سریع تر منتقل بشن (مثلاً یه ماشین یا مبلغی در حساب بانکی)، همزمان با فرم ۲۶، فرم ۳۴ رو هم پر کنید.
• بیشتر از یک سال: اگه متوفی بیش از یک سال پیش فوت کرده باشه، معمولاً اولویت با فرم ۳۴ هست. دلیلش هم اینه که بعد از یک سال، فرض بر اینه که وراث فرصت کافی برای جمع آوری اطلاعات و کسر دیون رو داشتن.

یه نکته خیلی مهم دیگه هم قضیه فوت قبل و بعد از سال ۱۳۹۵ هست. اگه متوفی قبل از سال ۹۵ فوت کرده باشه، روند اداری کلاً فرق می کنه و شما باید حتماً به صورت حضوری به اداره مالیات مراجعه کنید، چون امکان ثبت الکترونیکی وجود نداره. اما برای متوفیان بعد از ۹۵، خوشبختانه سامانه الکترونیکی کار رو راحت تر کرده.

تفاوت در هدف و کارکرد

هدف هر کدوم از این فرم ها هم با هم فرق می کنه:

• فرم ۲۶: این فرم به وراث یه فرصت کامل میده تا با دقت تمام ماترک رو اظهار کنن و با کسر دیون و هزینه ها، مالیاتشون رو به حداقل برسونن. اینجا بیشتر هدف، اظهار جامع و محاسبه دقیق مالیات با تمام کسورات ممکنه.
• فرم ۳۴: هدف این فرم بیشتر جنبه نظارتی و جلوگیری از فرار مالیاتی داره. یعنی سازمان مالیاتی با استفاده از این ماده، مطمئن میشه که هیچ دارایی بدون پرداخت مالیات، منتقل نمیشه. در واقع، این فرم یه جور گواهی استعلام و پرداخت مالیاته که نهادها باید قبل از هر انتقالی، از وراث بخوان.

سناریوهای عملی برای انتخاب فرم مناسب

برای اینکه موضوع براتون ملموس تر بشه، بیایید چند تا سناریو رو با هم مرور کنیم:

1. سناریو 1: فرض کنید پدربزرگی ۸ ماه پیش فوت کرده و علاوه بر یه آپارتمان و مقداری سهام، یه بدهی بانکی نسبتاً سنگین و فاکتورهای زیادی بابت هزینه های بیمارستان و مراسم ختم داره.

   انتخاب درست: در این حالت، بهترین گزینه اینه که وراث حتماً فرم ۲۶ رو پر کنن. چون متوفی کمتر از یک سال پیش فوت کرده و مهمتر از اون، بدهی ها و هزینه های زیادی برای کسر کردن وجود داره. با تکمیل فرم ۲۶ و ارائه مدارک مربوط به دیون و هزینه ها، مبلغ مالیات بر ارث به شکل چشمگیری کم میشه و وراث متحمل بار مالی کمتری میشن.

2. سناریو 2: فرض کنید خاله ای ۳ سال پیش فوت کرده و تنها دارایی که ازش باقی مونده، یه حساب بانکی با موجودی اندک و چند جلد کتابه. ورثه هم عجله ای برای تقسیم اموال ندارن.

   انتخاب درست: اینجا معمولاً فرم ۳۴ گزینه مناسبیه. چون بیش از یک سال از فوت متوفی گذشته و احتمالاً دیون و هزینه های قابل کسر چندانی هم وجود نداره یا اگه هم باشه، شاید مبلغش اونقدر زیاد نباشه که ارزش درگیر شدن با پیچیدگی های کسر دیون در فرم ۲۶ رو داشته باشه. وراث می توانند برای انتقال موجودی حساب بانکی، با مراجعه به اداره مالیات و تکمیل فرم ۳۴ (به صورت حضوری یا الکترونیکی بسته به شرایط)، مالیاتش رو پرداخت کنن.

3. سناریو 3: فرض کنید برادری ۱۰ ماه پیش فوت کرده و ورثه می خوان خیلی سریع ماشینش رو بفروشن. اما در کنارش، یه خونه و مقداری سهام هم داره که هنوز برای انتقالشون تصمیم قطعی نگرفتن و ممکنه دیون و هزینه هایی هم وجود داشته باشه.

   انتخاب درست: در این حالت، وراث می تونن همزمان هم فرم ۲۶ و هم فرم ۳۴ رو تکمیل کنن. یعنی برای اینکه بتونن سریعاً ماشین رو بفروشن، برای اون ماشین به صورت مجزا فرم ۳۴ رو تکمیل و مالیاتش رو پرداخت کنن و گواهی پرداخت بگیرن. در همین حین، برای کل ماترک (شامل خانه، سهام و هرگونه دیون و هزینه های احتمالی) فرم ۲۶ رو با دقت و با تمام جزئیات تکمیل کنن. این روش کمک می کنه که کارهای فوری با سرعت پیش بره و در عین حال، از فرصت کسر دیون و کاهش بار مالیاتی برای کل ماترک هم استفاده بشه.

نکات کاربردی برای تکمیل اظهارنامه مالیات بر ارث (فرم های 26 و 34)

حالا که تفاوت ها رو فهمیدیم، چند تا نکته مهم و کاربردی رو بهتون میگم که موقع تکمیل این فرم ها حسابی به دردتون می خوره تا کارها رو بهتر و بدون دردسر پیش ببرید.

سامانه و نحوه ثبت الکترونیکی

یکی از بزرگترین کمک ها برای وراث، راه اندازی سامانه الکترونیکی مالیات بر ارث بوده. این سامانه به آدرس ersportal.tax.gov.ir در دسترسه و شما می تونید خیلی از مراحل رو از خونه یا محل کارتون انجام بدید.

• قدم اول: یادتون نره که قبل از هر کاری، باید تو درگاه ملی خدمات مالیاتی به آدرس my.tax.gov.ir ثبت نام کنید و نام کاربری و رمز عبور بگیرید. بدون این اطلاعات نمی تونید وارد سامانه مالیات بر ارث بشید.
• فوت قبل از سال ۱۳۹۵: حواستون باشه که اگه متوفی قبل از سال ۱۳۹۵ فوت کرده، متاسفانه نمی تونید از این سامانه استفاده کنید و چاره ای نیست جز مراجعه حضوری به اداره امور مالیاتی آخرین محل سکونت متوفی.
• تکمیل الکترونیکی: بعد از ورود به سامانه، می تونید فرم های ۲۶ یا ۳۴ رو انتخاب کنید و اطلاعات خواسته شده رو مرحله به مرحله وارد کنید. سامانه معمولاً شما رو راهنمایی می کنه.

اهمیت دقت در اطلاعات و عدم امکان ویرایش پس از تایید نهایی

اینجا یه نکته خیلی خیلی مهم رو باید گوشه ذهنتون داشته باشید: وقتی اظهارنامه رو تأیید نهایی می کنید و کد رهگیری می گیرید، دیگه امکان ویرایش یا اصلاح اطلاعات وجود نداره! یعنی هر اشتباه کوچیکی که کرده باشید، بعداً دردسر ساز میشه و ممکنه مجبور بشید یه اظهارنامه جدید پر کنید یا پیگیر اصلاحش از طریق اداره مالیات باشید که خودش کلی دوندگی داره. پس، قبل از زدن دکمه تأیید نهایی، چند بار همه اطلاعات رو با دقت چک کنید و مطمئن بشید که هیچ اشتباهی وجود نداره.

ضرورت مراجعه حضوری پس از ثبت الکترونیکی (به همراه مدارک)

اگه فکر می کنید با ثبت الکترونیکی کار تمومه، باید بگم که سخت در اشتباهید! ثبت الکترونیکی فقط قدم اولیه است. بعد از اینکه اظهارنامه رو آنلاین تکمیل و کد رهگیری رو دریافت کردید، حتماً باید با اصل مدارک (همون هایی که قبلاً گفتیم) به اداره امور مالیاتی مربوط به آخرین محل سکونت متوفی مراجعه کنید. اونجا کارشناس مدارکتون رو بررسی می کنه و روند کار ادامه پیدا می کنه. پس این مرحله حضوری رو دست کم نگیرید.

مدارک لازم برای اظهارنامه مالیات بر ارث

حالا که صحبت از مدارک شد، بیایید یک بار دیگه یه لیست جامع از چیزایی که لازم دارید رو با هم مرور کنیم:

• گواهی فوت: کپی برابر اصل شده.
• شناسنامه و کارت ملی: متوفی و تمام وراث (کپی برابر اصل).
• گواهی انحصار وراثت: (اگه دارید).
• اسناد اموال غیرمنقول: سند مالکیت، پایان کار، جواز ساخت، ارزیابی رسمی (برای آپارتمان، زمین، مغازه).
• اسناد اموال منقول: برگ سبز خودرو، کارت خودرو (برای وسایل نقلیه)، گواهی موجودی حساب های بانکی، مدارک سهام و اوراق مشارکت، صورتجلسه مجامع شرکت ها (برای سهام و سهم الشرکه).
• اسناد دیون و هزینه ها: فاکتورهای رسمی کفن و دفن، گواهی بدهی بانکی، سند مهریه، مدارک اثبات سایر بدهی ها (برای کسر از ماترک در فرم 26).
• وکالت نامه: اگه وکیل دارید.

مهلت ارسال و جرائم مالیاتی

بحث مهلت و جریمه ها همیشه یکی از بخش هاییه که باعث نگرانی میشه. اینجا می خوایم ببینیم قانون جدید در مورد مهلت ها چی میگه و اگه دیر بجنبید، چه اتفاقی می افته.

مهلت ارسال اظهارنامه

در مورد مهلت ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث، قانون از سال ۱۳۹۵ به بعد یه تغییر اساسی کرده که دونستنش خیلی مهمه. قبلاً یه مهلت ثابت مثلاً شش ماهه وجود داشت و اگه کسی دیر می کرد، جریمه می شد. اما حالا داستان فرق کرده. طبق قانون جدید، دیگه مهلت مشخصی برای تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث وجود نداره! یعنی چی؟ یعنی هر وقت وراث بخوان دارایی ها و ترکه متوفی رو به نام خودشون منتقل کنن یا تقسیم کنن، باید مالیاتش رو پرداخت کنن.

پس در واقع، زمان پرداخت مالیات بر ارث و تسلیم اظهارنامه، همون تاریخ انتقال دارایی به وراث هست. این اصلاحیه باعث شده که وراث تحت فشار زمان برای اظهارنامه نباشن. اما یه نکته خیلی مهم اینجاست: محاسبه مالیات بر اساس نرخ سالی که انتقال دارایی انجام میشه، صورت می گیره. یعنی اگه شما یه ملکی رو پنج سال بعد از فوت متوفی منتقل کنید، نرخ مالیاتی اون ملک بر اساس ارزش و نرخ های سال پنجم محاسبه میشه، نه سال فوت. این میتونه هم خوب باشه و هم بد، بسته به تغییرات ارزش دارایی ها و نرخ های مالیاتی.

جرائم عدم تسلیم یا تأخیر در اظهارنامه

با اینکه گفتیم مهلت ثابتی برای تسلیم اظهارنامه نیست و ملاک، زمان انتقال داراییه، اما این به این معنی نیست که اگه اصلاً اظهارنامه ندید یا کارهای انتقال رو نکنید، جریمه ای در کار نیست! نه، اینطور نیست. قانون هنوز برای عدم انجام تکالیف مالیاتی، جریمه هایی در نظر گرفته.

مهمترین جریمه، مربوط به نهادهای واسط مثل بانک ها، دفاتر اسناد رسمی و شرکت هاست. اگه این نهادها بدون اینکه وراث گواهی پرداخت مالیات بر ارث رو ارائه بدن، اموال متوفی رو به نامشون بزنن یا بهشون تحویل بدن، خودشون هم مشمول جریمه میشن. جریمه ای که برای این نهادها در نظر گرفته شده، دو برابر مالیات متعلق به اون امواله! علاوه بر این، خودشون هم به صورت تضامنی مسئول پرداخت مالیات و جرائم مربوط به اون میشن. این یعنی قانون خیلی سختگیرانه با این قضیه برخورد می کنه تا مطمئن بشه مالیات حتماً پرداخت میشه.

در مورد وراث، با تغییر قانون، اگر اظهارنامه رو دیرتر از موعد مقرر (یعنی زمان انتقال دارایی) تسلیم کنن، دیگه مشمول جریمه ای که برای عدم تسلیم اظهارنامه در مهلت مقرر در ماده ۱۹۲ قانون مالیات های مستقیم پیش بینی شده، نمیشن. اما این به معنی عدم پرداخت مالیات نیست؛ فقط نوع جریمه برای وراث متفاوت شده. اما نکته مهم اینه که وراث باید هر وقت قصد انتقال دارایی رو دارن، این مالیات رو پرداخت کنن و اگه این کار رو نکنن، عملاً نمی تونن دارایی رو به نام بزنن. پس در نهایت، چه با جریمه چه بدون جریمه، پرداخت مالیات بر ارث برای انتقال هر دارایی از ماترک، الزامیه.

نتیجه گیری

خب، رسیدیم به آخر داستان فرم های ۲۶ و ۳۴ مالیات بر ارث. امیدوارم با این توضیحاتی که دادیم، حالا دیگه تفاوت بین این دو تا فرم براتون مثل روز روشن شده باشه. یادتون باشه که فرم ۲۶ یک جور اظهارنامه جامع و کامله که اگه کمتر از یک سال از فوت گذشته باشه و قصد کسر دیون و هزینه ها رو دارید، بهترین انتخابه. این فرم به شما اجازه میده مالیات کمتری پرداخت کنید و از تمام کسورات قانونی بهره مند بشید. اما فرم ۳۴، بیشتر جنبه استعلام و جلوگیری از انتقال غیرقانونی اموال رو داره و اگه بیش از یک سال از فوت گذشته یا فقط می خواید یه دارایی خاص رو سریع منتقل کنید، کاربرد پیدا می کنه. در این فرم امکان کسر دیون در خود اظهارنامه وجود نداره و باید جداگانه اقدام کنید.

انتخاب درست فرم در زمان مناسب، واقعاً می تونه جلوی دردسرها و هزینه های اضافی رو بگیره. چون هم از جریمه های مالیاتی در امان می مونید و هم روند کارهاتون سریع تر پیش میره. اگه هنوز ابهامی دارید یا پرونده تون پیچیدگی خاصی داره، اصلاً شک نکنید و حتماً با یه مشاور مالیاتی یا وکیل متخصص مشورت کنید. اونا می تونن با توجه به شرایط خاص شما، بهترین راهنمایی رو ارائه بدن و کمک کنن که این مسیر رو با خیال راحت تری طی کنید.