تاثیر و تاثر قیام 15 خرداد در اصفهان

انکو/اصفهان دستگیری امام خمینی (ع) در شب 15 خرداد 1342 توسط ساواک به علت اظهارات صریح ایشان درمورد رژیم پهلوی در روز عاشورا، کنش های بسیاری از سوی گروه های مختلف مردم در اقصی نقاط کشور به دنبال داشت و اصفهان نیز از این قایله مستثنی نبود.

در اصفهان نیز طبقات مختلفی همچون روحانیون و بازاریان به دستگیری امام (ره) واکنش نشان دادند. ابتدای امر، روحانیونی مانند «آیت الله خادمی»، «ابوالحسن شمس آبادی»، «طیب زاده» و «سید محمد باقر موحد ابطحی» در خانهٔ «حاج مهدی شکوهنده»، جلسه ای برگزار کرده و اطلاعیه ای صادر کردند. در این اطلاعیه آمده است: «بر عموم اهالی متدین اصفهان لازم است که با تمام قوا، در نهضت مقدس مذهبی به رهبری حضرات آیات عظام مراجع تقلید، که به منظور دفاع از حریم اسلام و مسلمین پدید آمده، تا حصول نتیجه قطعی شرکت کنند و با حفظ نظم و آرامش، از هرگونه اقدام موثری کوتاهی نکنند. اکنون که دین خدا در معرض مخاطرۀ دشمنان اسلام قرار گرفته، اندک مسامحه ای موجب خسران دنیا و آخرت خواهد بود.»

مردم اصفهان در روز عاشورای سال 1342، راهپیمایی هایی برگزار کردند که در آن، تصویر بزرگی از آیت الله خمینی(ره) را در دست داشتند. «حجت الاسلام دکتر سید جمال موسوی» و مرحوم «شیخ منوچهر منصورزاده» از سخنرانان آن مراسم بودند. روحانیون در این دوران مردم را به صحنۀ مبارزات علیه حکومت پهلوی فرامی خواندند.

حجت الاسلام والمسلمین دری نجف آبادی، در مورد اعتراضات در نجف آباد اصفهان تصریح کرده است که در آن دوران در قم بوده و هنگامی که قصد مراجعه به نجف آباد را داشته، اعلامیه هایی را تهیه و آنها را داخل گونی جاسازی کرده است تا در مسیر سفر با مشکل مواجه نشود. این اعلامیه ها مربوط به چهلم شهدای فیضیه بوده است و او با توزیع این این اعلامیه ها که در محتوای خود رژیم و عملکرد عوامل آن را به باد انتقاد گرفته بود، شور و هیجان مبارزه را در میان مردم انقلابی شهر نجف آباد برانگیخت.

او در ادامه خاطراتش به تحصنی در مسجد بازار نجف آباد اشاره کرده است که توسط روحانیون مدیریت و منجر به تعطیلی بازار شد. ساواک برای برهم زدن این اعتصاب عمومی، تلاش زیادی کرده بود. آیت الله منتظری در روز هفتم این تحصن به منبر رفته، سخنرانی کرده و سپس تحصن بدون درگیری خاتمه یافته است.

عدۀ کثیری از روحانیون در جریان اعتراض به دستگیری آیت الله خمینی دستگیر شدند. عده ای از آنان نیز از سراسر کشور از جمله اصفهان، برای مدتی به تهران مهاجرت کرده و با مراجعه به ساواک بر آزادی امام (ره) تاکید داشتند. از مهاجران اصفهانی می توان به نام های مشهوری همچون «آیت الله خادمی»، «آیت الله شمس آبادی»، «میرزا عبدالجواد سدهی»، «سید محمد باقر موحد ابطحی» و «شیخ حسینعلی منتظری» اشاره کرد. بعداً آیت الله خمینی در سخنرانی خود از همهٔ مهاجران تشکر کردند.

حسین گلبیدی، از فعالان نهضت اسلامی در اصفهان، درمورد مهاجرت علما و روحانیون به تهران و تحصن آنها برای آزادی امام خمینی و پخش اعلامیه هایی در این خصوص گفته است که پس از گرفتن اجازهٔ ورود به منزلی که روحانیون در آنجا تحصن کرده بودند، بخشی از اعلامیه های منتشر شده از شهرستان های مختلف در پشتبانی از امام خمینی را به او دادند تا با خود به اصفهان بیاورد هنگام ظهر که قصد خروج از این منزل را داشته، به علت اینکه اطراف منزل، ماموران ساواک قدم می زدند، بروز مشکل را محتمل دیده و اعلامیه ها را به آیت الله خادمی داده است که در جیب خودشان بگذارند تا از محل دور شوند و سپس آنها را به او تحویل دهند. بالاخره اعلامیه ها به اصفهان رسید و در میان مردم توزیع شد.

اعتصاب بازار اصفهان از روز 6 خرداد آغاز شده و علی رغم فشارهای دستگاه های امنیتی و انتظامی تا هفتمین روز شهادت شهدای 15 خرداد ادامه یافت. بسیاری از کسبۀ خیابان چهارباغ، درواز دولت و چهارسوق شیرازی ها نیز اعتصاب می کنند.

حجت الاسلام محمد حسن رحیمیان از روحانیون فعال در نهضت اسلامی نوشته است: «به مناسبت حادثه 15 خرداد اصفهان را اعتصاب فرا گرفت. تمام مغازه های خیابان ها و بازار بسته شد خیابان ها یک هفته و بازار تا دو هفته در حال اعتصاب بودند. شهر اصفهان مغازه ها و مدارس علمیه تا 15 روز کاملاً تعطیل بودند. بعد از دستگیری امام هیچ چاپخانه ای جریت چاپ اعلامیه علیه رژیم و طرفداری از امام را نداشت، اما من دور از چشم مالک چاپخانۀ مجلسی، با یکی از کارگرهای چاپخانه که فرد متدینی بود صحبت کردم و در ساعت های تعطیلی چاپخانه  با هم متن اعلامیه را حروف چینی کردیم و در تیراژ بالا آن را چاپ کرده و به آقای امامی تحویل دادیم. تعدادی از آنها را نیز خودم در نقاط مختلف توزیع کردم.»

آقای حسین صاحبان پور نیز توضیح داده است که: «وقتی فهمیدیم در 15 خرداد امام را دستگیر کردند با عده ای از دوستان با دوچرخه دور شهر می گشتیم و به برادرها می گفتیم که بیایید مسجد جارچی از این طریق 200 تا 300 نفر جمع شدیم. به اول بازار آمدیم، اولین شعار را من دادم و همه همکاری کردند. ما به عنوان آشوبگر به مغازه ها ریختیم و فریاد زدیم: «یا مرگ یا خمینی» من به سمت بازار نجارها رفتم و دیدم که مغازه ها در حال بستن هستند. یک دقیقه نشد که بازار بسته شد. به سمت خیابان دویدیم تا آنجا را هم به اعتصاب بکشانیم. بعضی مغازه ها واقعاً طالب بودند و ما را قسم می دادند که شیشه هایشان را بشکنیم تا به این بهانه مغازه را ببندند. در خیابان شاپور همگی استقبال کردند و از این تظاهرات و شیشه شکستن ها خوشحال بودند چون وقتی ماموران امنیتی پرسیدند که چرا مغازه را بسته ای؟ می توانستند بگویند چون امنیت نیست.»

منبع: رود زاینده (مبارزات مردم اصفهان در دورهٔ پهلوی دوم)

پایان خبر انکو