اظهارات فرهاد ورهرام درباره مستند «صید کولی گر»

فرهاد ورهرام گفت: فیلم «صید کولی گر» مهمترین اثر درباره نوعی تکنولوژی صید است که این روزها به دلیل ممنوعیت صید کولی کر منسوخ شده است. «صید کولی کر» تنها فیلمی است که این تکنولوژی را نشان می دهد و اگر در آن زمان امکانات بیشتری در اختیار کارگردان بود، زوایای دیگری از آن نشان داده می شد.

آخرین برنامه «شب های مستند» موزه سینما در سال جاری که با همکاری انجمن تهیه کنندگان سینمای مستند برگزار می شود، به نمایش فیلم «صید کولی کر» به کارگردانی حمیدرضا احمدی لاری اختصاص داشت.

به گزارش انکو به نقل از روابط عمومی موزه سینما، حمیدرضا احمدی لاری مستندساز، مترجم و استاد دانشگاه درباره چگونگی شکل گیری ایده اولیه و نام این فیلم گفت: آن زمان من در تلویزیون مشغول به کار بوده و به تازگی به مرکز بندر عباس منتقل شده بودم. افرادی که تجربه زندگی در بندر عباس را دارند می دانند که انسان درآن محیط دچار نوعی رخوت می شود بنابراین به این فکر افتادم که یک مجموعه سیزده قسمتی درباره صید و صیادی را به مرکز پیشنهاد دهم.

وی ادامه داد: زمانیکه کارهای مربوط به اولین قسمت آن انجام شد، می خواستم در عنوان فیلم به این نکته اشاره کنم که این افراد صیادان منطقه کولی کر هستند و دقیقا همین موضوع به عنوان نام فیلم مورد استفاده قرار گرفت.

احمدی لاری درباره اهمیت پژوهش در ساخت این مستند گفت: برای این فیلم سه سفر پژوهشی به قشم انجام دادم. در ابتدا به سراغ روستاهای دیگر رفتم. اینکه سلخ را انتخاب کردم، به دلیل حضور خانواده خانم زینت بود. همچنین تحقیقات میدانی خاصی را درباره صیادان و صید صورت دادم و زمانی که وارد شروع فیلمبرداری شدم نمی دانستم چه اتفاقی قرار است بیفتند.

وی درباره شرایط موجود برای ساخت این مستند بیان داشت: در آن زمان هیچ منع و محدودیتی وجود نداشت و من از مرکز خواستم دوربین و فیلم نگاتیو در اختیارم گذاشته شود که با آن موافقت شد. در نتیجه من به همراه چند دستیار به سلخ رفته و کار را آغاز کردم.

این محافل باعث می شود زندگی را احساس کنم

لاری با بیان اینکه «صید کولی کر» حدود چهل دقیقه است در حالی که چیزی در حدود دویست دقیقه فیلم در اختیار داشتیم، افزود: بزرگترین مسیله من در این فیلم، دستیار قلاب انداز بود که باید به طریقی از او فرار می کردم زیرا بیشتر مراقب این بود که اتفاقی برای من نیفتد.

وی با بیان اینکه بعد از انقلاب از مرکز بندر عباس بیرون آمده و در تهران در واحد نور پردازان مشغول به کار شده است، ادامه داد: تلاش کردم تا نورپرداز خوبی شوم و از چهار جایزه مربوط به این بخش، دو جایزه را دریافت کردم. اما تنها کار در تلویزیون من را راضی نمی کرد. در نتیجه به خلوت خود پناه بردم و به کار ترجمه پرداختم و پیش از دوران  کرونا دوباره به سراغ خانم زینت و قهرمانان دیگر این فیلم رفتم و فیلم دیگری را ساختم. البته دیگر به آن شکل در سینمای مستند فعال نبودم و بیشتر به کار ترجمه پرداختم.

احمدی لاری خاطر نشان کرد: هوشنگ لطیف پور گوینده معروف را از پیش برای این فیلم انتخاب کردم اما ایشان شرط گذاشتند که باید حتما متن را بپسندند و خوشبختانه این اتفاق افتاد. از نظر من یکی از نقاط قوت این اثر، شیوه گویندگی متن آن است.

مهمترین اثر درباره نوعی تکنولوژی صید است

فرهاد ورهرام، مستندساز شناخته شده نیز گفت: آقای لاری فارغ التحصیل مدرسه عالی تلویزیون و سینما است و ما در سال های 51 و 52 با یکدیگر هم دوره بودیم. بعد از اتمام مدرسه او به بندر عباس رفته و کار خود را آغاز کردند. سال های طولانی کسی از وجود این فیلم خبری نداشت. این اثر اولین فیلمی است که در روستای سلخ ساخته شده است. در هیچ نقطه ای از ایران به جز سلخ نسبت به جمعیت و مساحت آن، این تعداد فیلم ساخته نشده است و اولین فیلم نیز درباره این ناحیه، «صید کولی کر» است.

وی ادامه داد: پس از آن آقایان محمد تهامی نژاد، ارد زند، ابراهیم مختاری و مهرداد اسکویی نیز در آن منطقه کارهایی را کارگردانی کردند. نکته جالب این است که اکثر این فیلم ها با محوریت یک خانواده ساخته شدند.

ورهرام افزود: این فیلم مهمترین اثر درباره نوعی تکنولوژی صید است که این روزها به دلیل ممنوعیت صید کولی کر منسوخ شده است. «صید کولی کر» تنها فیلمی است که این تکنولوژی را نشان می دهد و اگر در آن زمان امکانات بیشتری در اختیار کارگردان بود، زوایای دیگری از آن نشان داده می شد اما متاسفانه در سال های تولید این اثر، چنین امکاناتی در دسترس نبود. این فیلم به عنوان یک یادگاری باقی مانده است و برای افرادی که برای فیلم های سینمایی تحقیق می کنن نیز مفید خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر این فیلم دارای فیلمبرداری بسیار خوبی است زیرا آقای لاری خود از فارغ التحصیلان رشته فیلمبرداری است. همچنین مونتاژ این فیلم از دیگر مزایای مهم اثر است. با وجود محدودیت در ابزار و امکانات، در ساخت «صید کولی کر» دقت زیادی به کار گرفته شده است.

 وراهرام درباره نمایش زندگی مردم منطقه در فیلم و اینکه آیا «صید کولی کر» یک مستند مردم نگاری به شمار می آید، گفت: در مستندهای مردم نگاری بخشی وجود دارد که تنها مربوط به زاویه نگاه تکنولوژی است. مثلا در یک روستا تنها طریقه بافتن فرش را می بینیم و وارد روستا نمی شویم. فرانسوی ها آغازگر این جریان بودند و از طریق تکنولوژی، به تحلیل جامعه می پرداختند. این فیلم مربوط به تکنولوژی صید است و در گفتار، به تقسیم بندی صید و مسایل دیگر پرداخته می شود.

وی همچنین بیان داشت: مهمترین محدودیت در آن زمان، فیلمبرداری به شکل نگاتیو بود زیرا هر کاست تنها 10 دقیقه اجازه فیلمبرداری به ما می داد. افرادی که تجربه کار با سیستم آنالوگ را دارند سعی می کنند راش های زیادی را تحویل تدوینگر ندهند و آگاهانه پلان های خود را ضبط کنند.

ورهرام ادامه داد: قطعا نگاتیوهای این فیلم در تلویزیون موجود هستند و امیدوارم شرایطی فراهم شود تا این فیلم ترمیم شود.

«صید کولی کر»؛ یک اثر مشاهده گر

در ادامه ارد عطارپور مستندساز شناخته شده نیز درباره «صید کولی کر» گفت: من از علاقه مندان این فیلم هستم و آن را بارها تماشا کرده ام با هر بار دیدن آن متوجه نکته تازه ای در فیلم می شوم. آقای لاری با تواضع از کار خود حرف می زنند. بسیاری از متون مستند به قلم ایشان به زبان فارسی ترجمه شده است و او انسانی جست وجوگر در این زمینه است.

وی ادامه داد: فیلم نشانگر حضور یک فیلمساز بسیار توانمند در پشت دوربین است. «صید کولی کر» یک اثر مشاهده گر با کات های پی در پی است. در فیلم شاهد تکاپوی آقای لاری بر روی لنج هستیم درحالیکه انجام فیلمبرداری بر روی لنج کاری بسیار دشواری است. آقای لاری دخالتی در روند اتفاق های مقابل دوربین ندارد اما تلاش می کند اجزای مختلفی را به مخاطب نشان دهد.

وی ادامه داد: معمولا فیلم های مشاهده گر دارای برداشت بلند هستند اما آقای لاری برای نشان دادن اجزای مختلف به کات های پی در پی روی آورده که کاری بسیار جالب است. پایان این فیلم نیز شبیه به اثر بزرگ همینگوی به نام «پیرمرد و دریا» است. افسوس که آقای لطیف پور مدتی است کار نمی کنند و ما نتوانستیم افتخار همکاری با این گوینده بی نظیر را داشته باشیم.

در انتهای برنامه احمدی لاری کارگردان مستند «صید کولی کر» بیان داشت: از حضور همه عزیزان تشکر می کنم. امیدوارم نتیجه این کار مورد قبول شما باشد. حضور در این محافل باعث می شود تا زندگی را احساس کنم. از مسیولین موزه سینما ممنونم که شرایطی را برای نمایش این فیلم به وجود آوردند.

پایان خبر انکو