ایا اسپری فلفل جرم دارد

ببینید، حمل اسپری فلفل توی ایران بدون مجوز جرمه و مجازات داره. شوکر هم همینطوره و جزو سلاح های سرد غیرمجاز محسوب می شه. پس اگه به فکر دفاع شخصی هستید، حتماً باید از ابزارهای قانونی استفاده کنید یا مجوز لازم رو بگیرید تا پاتون به دادگاه باز نشه.

این روزها که مسائل امنیتی و دغدغه های مربوط به دفاع شخصی بیشتر شده، خیلی از ما ممکنه به فکر خرید و حمل ابزارهایی مثل اسپری فلفل یا شوکر بیفتیم. خب، طبیعیه که هر کسی دوست داره از خودش و عزیزانش محافظت کنه. اما داستان اینجاست که همین وسایل به ظاهر بی خطر، از نظر قانونی حسابی دردسرسازن و می تونن شما رو تو موقعیت های خیلی سختی قرار بدن.

خیلی ها فکر می کنن حمل اسپری فلفل یا شوکر، کار خاصی نیست و چون برای دفاع شخصی استفاده میشه، ایرادی نداره. غافل از اینکه قانون ما تو این زمینه، قواعد سفت و سختی داره. تو این مقاله، می خوایم حسابی پرونده این ابزارها رو باز کنیم و ببینیم دقیقاً چه قوانینی در موردشون وجود داره، چه مجازاتی در انتظار ناقضین قانونه، چطور میشه مجوز گرفت (اگه بشه!) و اگه خدای نکرده دچار مشکلی شدیم، باید چه کار کنیم. پس اگه دنبال اطلاعات جامع و دقیق تو این زمینه هستید، تا آخر باهامون همراه باشید.

اسپری فلفل و شوکر: این ابزارها اصلاً چی هستن؟

قبل از اینکه سراغ پیچ و خم های قانونی بریم، بیاید یه کوچولو با خود این ابزارها آشنا بشیم. دونستن عملکردشون کمک می کنه بهتر متوجه بشیم چرا قانون بهشون حساسه.

اسپری فلفل یا اشک آور چیه و چیکار می کنه؟

اسپری فلفل، که بهش اسپری اشک آور هم میگن، یه ابزار دفاع شخصی (غیرقانونی در حالت عادی) هست که با یه ماده شیمیایی به اسم کپسایسین پر شده. این همون ماده ای هست که فلفل رو تند می کنه! وقتی این اسپری رو به سمت کسی می پاشید، یهو چشم هاش شروع می کنه به سوزش شدید، آبریزش پیدا می کنه، تنگی نفس می گیره و ممکنه برای چند دقیقه حتی نتونه ببینه. خلاصه، طرف رو حسابی گیج و زمین گیر می کنه.

نکته مهم اینجاست که با اینکه هدفش دفاعه، اما می تونه خیلی خطرناک باشه. مثلاً اگه فردی آسم یا بیماری قلبی داشته باشه، یا اگه مواد اسپری با پوستش تماس طولانی پیدا کنه، ممکنه آسیب های جدی و حتی دائمی ببینه. پس حتی فکر استفاده بی موردش رو هم نکنید!

شوکر (شوک دهنده برقی) چیه و چطور کار می کنه؟

شوکر، یه وسیله برقی هست که با تولید یه شوک الکتریکی قوی، عضلات طرف مقابل رو برای یه مدت کوتاه فلج می کنه. برخلاف سلاح های گرم، شوکر معمولاً کشنده نیست، اما می تونه درد شدیدی ایجاد کنه و مهاجم رو از پا دربیاره. البته باید بدونید که این ابزار هم مثل اسپری فلفل، تو دسته سلاح های غیرمجاز قرار می گیره.

چرا این ابزارها از نظر قانونی سلاح غیرمجاز هستن؟

شاید براتون سوال پیش بیاد که چرا اسپری فلفل یا شوکر، که به نظر نمی رسن سلاح های خیلی خطرناکی باشن، تو دسته سلاح های غیرمجاز قرار می گیرن. ماجرا اینه که طبق آیین نامه اجرایی قانون قاچاق اسلحه و مهمات، این وسایل جزو اقلام و مواد تحت کنترل محسوب می شن. یعنی تولید، ساخت، مونتاژ، واردات، صادرات، حمل و نگهداریشون کاملاً تحت نظره و هرگونه معامله یا حملشون بدون مجوز ممنوعه.

حمل و نگهداری اسپری فلفل و شوکر بدون مجوز، حتی اگه قصدتون فقط دفاع شخصی باشه، جرم محسوب میشه و مجازات قانونی داره.

قوانین چی میگن؟ جرم انگاری حمل، نگهداری، خرید و فروش اسپری فلفل و شوکر

حالا که فهمیدیم این ابزارها چی هستن، بریم سراغ بخش اصلی و ببینیم قانون چه برخوردی باهاشون داره. مرجع اصلی ما تو این بحث، «قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز مصوب ۱۳۹۰» هست.

مجازات قاچاق، ساخت و مونتاژ: شروع هر دردسری!

اگه کسی به قصد وارد کردن غیرقانونی این ابزارها به کشور، ساختشون یا سرهم بندیشون (مونتاژ) اقدام کنه، حسابی کارش گیره. ماده 11 قانون مجازات قاچاق اسلحه، در بندهای ت و ث به این موضوع اشاره کرده:

• برای گازهای بی حس کننده، بیهوش کننده و اشک آور (یعنی اسپری فلفل)، مجازات حبس از دو تا پنج سال در نظر گرفته شده.
• برای مواد محترقه و شوک دهنده ها (یعنی شوکر)، مجازات حبس از شش ماه تا دو سال هست.

همونطور که می بینید، حتی فکر قاچاق یا تولید اینها هم عواقب خیلی سنگینی داره.

مجازات خرید، نگهداری، حمل و فروش غیرمجاز: چرا نباید اسپری فلفل بخریم؟

خب، بخش مهم تر برای ما که شاید فقط به فکر خرید یا حمل هستیم، همین بخش نگهداری و حمل غیرمجازه. ماده 12 همین قانون، تکلیف این موضوع رو هم روشن کرده:

• اگه اسپری فلفل (گازهای اشک آور) رو بدون مجوز بخرید، نگه دارید، حمل کنید، توزیع یا حتی بفروشید، به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم می شید.
• اگه شوکر (شوک دهنده ها) رو بدون مجوز بخرید، نگه دارید، حمل کنید یا بفروشید، مجازاتتون حبس از نود و یک روز تا شش ماه خواهد بود.

همونطور که می بینید، مجازات حمل و نگهداری اسپری فلفل از شوکر بیشتره. همچنین، یه تبصره ای هم برای مواد محترقه غیرمجاز (مثل ترقه) هست که جزای نقدی سنگینی داره و هیئت وزیران در سال ۱۳۹۹ این جزای نقدی رو از 500 هزار ریال تا 10 میلیون ریال به 2 تا 25 میلیون ریال افزایش دادند.

مهم ترین نکته اینجاست: حتی اگه بگید من فقط برای دفاع شخصی اسپری فلفل حمل می کردم!، باز هم از نظر قانونی، حمل این ابزارها بدون مجوز جرمه و برای اون مجازات در نظر گرفته شده. این یعنی قصد شما برای دفاع شخصی، دلیل موجهی برای حمل غیرمجاز نیست و از شما رفع مسئولیت نمی کنه.

مجوز حمل و نگهداری اسپری فلفل و شوکر: آیا واقعاً میشه مجوز گرفت؟

خب، با این تفاسیر، آیا راهی هست که بتونیم این ابزارها رو به صورت قانونی حمل کنیم؟ جواب اینه: بله، اما با شرایط خیلی خیلی خاص و محدود!

چه کسانی می تونن مجوز بگیرن؟

دریافت مجوز برای حمل اسپری فلفل یا شوکر، کار هر کسی نیست. این مجوزها معمولاً برای افراد خاصی صادر می شه که به دلیل ماهیت شغلشون یا تهدیدات جدی که متوجهشون هست، نیاز به ابزارهای دفاع شخصی دارن. مثلاً:

• طلافروشان و صرافان
• بانکداران
• وکلایی که پرونده های حساس دارن
• محافظین شخصی
• برخی مشاغل پرخطر

این افراد باید بتونن نیاز امنیتی خودشون رو به اثبات برسونن. مثلاً نشون بدن که سابقه تهدید دارن یا ماهیت کارشون ایجاب می کنه که بیشتر در معرض خطر باشن.

مرجع صادرکننده مجوز کجاست؟

مرجع اصلی که مسئول صدور این مجوزهاست، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران هست. این موضوع بر اساس تبصره بند ث ماده ۲ آیین نامه اجرایی قانون قاچاق اسلحه و همچنین مصوبات شورای امنیت کشور تعیین شده.

شرایط و روند درخواست مجوز چطوره؟

اگه جزء اون دسته از افرادی هستید که فکر می کنید واجد شرایط دریافت مجوز هستید، باید درخواستتون رو به نیروی انتظامی ارائه بدید. معمولاً در این فرآیند:

1. مدارک شناسایی و شغلی شما بررسی میشه.
2. سوابق کیفری شما مورد استعلام قرار می گیره.
3. نیاز امنیتی شما به دقت بررسی و ارزیابی میشه (مثلاً ارائه مدارک تهدید یا شرح دقیق ماهیت شغلی).
4. شاید نیاز به گذراندن دوره های آموزشی خاصی هم باشه.

اما حواستون باشه، حتی با وجود مجوز هم، محدودیت هایی وجود داره. مثلاً مجوز ممکنه فقط برای حمل در محل کار یا در حین انجام وظیفه خاصی صادر بشه و سوءاستفاده ازش می تونه منجر به ابطال مجوز و پیگرد قانونی بشه. پس مجوز داشتن هم به معنی استفاده بی رویه نیست.

پیامدهای استفاده از اسپری فلفل و شوکر (فراتر از حمل)

حالا فرض کنید که یکی اسپری فلفل یا شوکر رو بدون مجوز حمل کرده و ازش هم استفاده کرده و به یه نفر آسیب رسونده. اینجا دیگه داستان فقط بحث حمل غیرمجاز نیست و پای مجازات های سنگین تر و دیه هم وسط میاد.

مجازات های تکمیلی در صورت استفاده و ایراد صدمه

اگه از اسپری فلفل یا شوکر استفاده کنید و به کسی صدمه بزنید، علاوه بر مجازات حمل غیرمجاز که بالاتر گفتیم، مجازات های دیگه ای هم برای شما در نظر گرفته میشه. این مجازات ها بسته به نوع و شدت آسیب وارده، ممکنه خیلی متفاوت باشن.

دیه اسپری فلفل و شوکر: هزینه های سنگین آسیب رسانی

یکی از مهمترین پیامدها، بحث دیه هست. اگه استفاده از اسپری فلفل یا شوکر باعث جراحت، آسیب جسمی یا حتی روحی به طرف مقابل بشه، شما باید دیه اون رو پرداخت کنید. اینجا پای پزشکی قانونی میاد وسط.

پزشکی قانونی، نوع و میزان آسیب رو دقیقاً بررسی می کنه و بر اساس اون، میزان دیه مشخص میشه. مثلاً آسیب هایی مثل:

• سوزش شدید چشم یا کوری موقت (حتی کوری دائمی در موارد نادر)
• تنگی نفس شدید و آسیب به سیستم تنفسی (مخصوصاً برای افراد دارای بیماری های زمینه ای)
• سوختگی یا آسیب پوستی ناشی از شوکر

همه اینها دیه داره. جالبه بدونید که میزان دیه هر سال توسط قوه قضائیه اعلام میشه و بسته به نوع آسیب و سال وقوع جرم، متغیره. پس فکر نکنید اگه یه آسیب جزئی وارد بشه، دیه ای نداره!

مثلاً، اگه به چشم طرف مقابل آسیب برسه و بینایی اش مختل بشه، دیه چشم باید پرداخت بشه. حتی آسیب های جزئی هم بدون دیه نیستن و بعد از معاینه پزشکی قانونی، مبلغش تعیین و شما باید پرداختش کنید. اینجاست که میگن حساب و کتاب این جور چیزها خیلی دقیقه.

قصاص و مجازات های شدیدتر: وقتی اوضاع خیلی بد میشه

در موارد خیلی نادر و شدید، اگه خدای نکرده استفاده از این ابزارها منجر به فوت یا آسیب های جبران ناپذیر و دائمی بشه (مثلاً فردی بیماری زمینه ای داشته و با اسپری فلفل دچار حمله قلبی شده و فوت کنه)، ممکنه پای قصاص یا مجازات های به مراتب سنگین تر هم وسط بیاد. البته این موارد خیلی کمن، ولی به هر حال غیرممکن نیستن و نباید دست کم گرفته بشن.

مسئولیت کیفری و حقوقی: پای همه چیز به گردن خودتونه!

در نهایت، باید تاکید کنم که مسئولیت کامل تمام صدمات و آسیب های وارده به عهده فردی هست که از اسپری فلفل یا شوکر استفاده کرده. یعنی هم از جنبه کیفری مجازات میشه (حبس، جزای نقدی) و هم از جنبه حقوقی باید دیه و خسارت رو پرداخت کنه. پس اینطور نیست که بگیم فقط یه شوخی بود! یا نمی خواستم آسیب بزنم!.

دفاع مشروع و استفاده از اسپری فلفل/شوکر: آیا میشه ازش تو دفاع شخصی استفاده کرد؟

خب، یکی از پیچیده ترین و پرتکرارترین سوالات اینه: اگه در موقعیت دفاع مشروع بودم، می تونم از اسپری فلفل یا شوکر استفاده کنم؟ قانون تو این زمینه یه سری شرایط خاص داره که باید مو به مو رعایت بشه.

مفهوم دفاع مشروع در قانون ما چیه؟

طبق ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامی، دفاع مشروع یعنی اینکه شما برای دفاع از جان، مال، ناموس یا آزادی خود یا دیگری، در برابر یک تهاجم قریب الوقوع و غیرقانونی، عملی رو انجام بدید که ضرورت داشته باشه و با تهاجم هم تناسب داشته باشه. مهمترین شرایطش ایناست:

• ضرورت: یعنی راه دیگه ای برای دفع تهاجم نباشه و نتونید از مهلکه فرار کنید.
• تناسب: یعنی عملی که برای دفاع انجام میدید، با میزان خطر و تهاجم تناسب داشته باشه. مثلاً برای یه سیلی، حق ندارید با چاقو حمله کنید.
• عدم امکان گریز: یعنی نتونید از صحنه فرار کنید یا از کمک نیروهای پلیس استفاده کنید.

سناریو ۱: استفاده در دفاع مشروع با مجوز حمل قانونی

اگه شما جزو اون افراد خاصی باشید که مجوز حمل اسپری فلفل یا شوکر رو دارید (مثلاً یه طلافروش)، و در یک موقعیت واقعی و اورژانسی، برای دفاع از خودتون و رعایت همه شرایط دفاع مشروع (ضرورت و تناسب)، از این ابزار استفاده کنید، معمولاً مشکلی پیش نمیاد و عمل شما بلامانع تلقی میشه. البته این هم باز به نظر قاضی و جزئیات پرونده بستگی داره.

سناریو ۲: استفاده در دفاع مشروع بدون مجوز حمل قانونی

اینجاست که قضیه پیچیده میشه! فرض کنید شما یه فرد عادی هستید که بدون مجوز، یه اسپری فلفل حمل می کنید. یهو تو خیابون یه نفر بهتون حمله می کنه و جونتون به خطر میفته. شما هم برای دفاع از خودتون، از اسپری فلفل استفاده می کنید و به مهاجم آسیب می رسونید.

نکته کلیدی: عمل حمل غیرمجاز اسپری فلفل همچنان جرمه و مجازات خودش رو داره. یعنی شما به خاطر اینکه اسپری رو بدون مجوز حمل می کردید، باز هم باید مجازات بشید.

اما در مورد استفاده از اون اسپری در موقعیت دفاع شخصی، داستان فرق می کنه. اگه بتونید به دادگاه ثابت کنید که تمام شرایط دفاع مشروع (ضرورت، تناسب و عدم امکان گریز) رو رعایت کردید و واقعاً جونتون در خطر بوده، ممکنه از بابت آسیب هایی که به مهاجم وارد کردید، برائت بگیرید یا حداقل مجازاتتون تخفیف پیدا کنه. ولی حواستون باشه، بار اثبات این موضوع به عهده شماست و کار خیلی سختیه. باید تمام جزئیات رو با سند و مدرک ثابت کنید.

مثلاً اگه یه فرد مسن یا دارای محدودیت جسمی، برای دفاع از خودش در برابر یه مهاجم قوی هیکل، از اسپری فلفل غیرمجاز استفاده کنه و به مهاجم آسیب برسونه، ممکنه دادگاه با توجه به شرایط خاص و ناتوانی جسمی فرد، عمل دفاع رو موجه بدونه. اما باز هم تاکید می کنم، حمل اولیه اسپری بدون مجوز، جرمه و مجازات خودش رو داره. پس همیشه اولویت با ابزارهای دفاعی قانونی و اخذ مجوزهای لازمه.

مرجع صالح برای رسیدگی به جرایم مربوط به اسپری فلفل و شوکر

یه زمانی، اینکه کدوم دادگاه باید به جرایم مربوط به حمل و نگهداری اسپری فلفل و شوکر رسیدگی کنه، حسابی بحث و جدل داشت. بعضی ها می گفتن دادگاه انقلاب صلاحیت داره، بعضی ها هم می گفتن دادگاه عمومی. اما خب، دیوان عالی کشور اومد و این ابهام رو برای همیشه برطرف کرد.

پایان ابهامات با رأی وحدت رویه

همونطور که گفتیم، قبلترها اینجور پرونده ها بین دادگاه انقلاب و دادگاه عمومی سرگردان بود. بعضی از قضات فکر می کردن چون این ابزارها جزو سلاح محسوب میشن، باید تو دادگاه انقلاب رسیدگی بشن.

اما بالاخره، با صدور رأی وحدت رویه شماره ۷۲۷ مورخ ۲۱/۹/۱۳۹۱ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، تکلیف این موضوع روشن شد. این رأی به صراحت اعلام کرد که صلاحیت رسیدگی به جرایم خرید، نگهداری، حمل و فروش غیرمجاز اقلامی مثل اسپری فلفل و شوکر، با دادگاه عمومی (که الان اسمش دادگاه کیفری ۲ هست) هست و نه دادگاه انقلاب.

این رأی خیلی مهمه، چون طبق قانون، رویه قضایی یکسانی رو ایجاد می کنه و برای همه دادگاه ها لازم الاجراست. پس اگه خدای نکرده درگیر چنین پرونده ای شدید، می دونید که مرجع صالح برای رسیدگی بهش کجاست.

نمونه شکواییه استفاده از اسپری فلفل و شوکر (برای قربانیان)

اگه شما قربانی حمله با اسپری فلفل یا شوکر شدید، باید هرچه سریع تر اقدام قانونی کنید. جمع آوری مستندات و ثبت شکواییه درست و حسابی، اینجا حرف اول رو میزنه. مراحل کلیش هم اینه که به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه کنید.

برای اینکه بهتر متوجه بشید، یه نمونه کلی از شکواییه رو براتون اینجا میارم. البته یادتون باشه که حتماً از یه وکیل متخصص کمک بگیرید تا شکواییه شما کامل و بدون نقص باشه و بتونید حق و حقوقتون رو پس بگیرید:

باسمه تعالی

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]

موضوع: شکوائیه بابت ایراد صدمه بدنی عمدی با اسپری فلفل/شوکر و حمل سلاح سرد غیرمجاز

شاکی: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره تماس و آدرس دقیق شاکی]

مشتکی عنه: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی (در صورت اطلاع) و آدرس دقیق مشتکی عنه (در صورت اطلاع) یا نامعلوم]

شرح واقعه:

احتراماً به استحضار می رساند: اینجانب شاکی فوق الذکر، در مورخ [تاریخ وقوع جرم]، در ساعت [ساعت وقوع جرم]، در آدرس [آدرس دقیق محل وقوع جرم]، توسط مشتکی عنه (یا شخص/اشخاصی نامعلوم) مورد حمله قرار گرفتم. در این واقعه، مشتکی عنه به وسیله [اسپری فلفل/شوکر] اقدام به [پاشیدن اسپری به صورت/وارد کردن شوک الکتریکی به بدن] اینجانب نمود که در نتیجه آن، دچار [نوع صدمه، مثلاً سوزش شدید چشم، تنگی نفس، کوری موقت، سوختگی در ناحیه…] شدم. گواهی اولیه پزشکی قانونی پیوست این شکواییه می باشد.

دلایل و مستندات:

1. گواهی پزشکی قانونی شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ گواهی].
2. شهادت شهود (در صورت وجود): [نام و نام خانوادگی شهود و آدرس و شماره تماس آن ها در صورت امکان].
3. فیلم یا عکس دوربین مداربسته (در صورت وجود).
4. مدارک دیگر (در صورت وجود).

درخواست:

لذا با توجه به وقوع جرم ایراد صدمه بدنی عمدی با سلاح سرد غیرمجاز و حمل غیرمجاز اسپری فلفل/شوکر، مستنداً به مواد [ذکر مواد قانونی مربوطه مانند ماده ۱۲ قانون مجازات قاچاق اسلحه و همچنین مواد مربوط به ایراد جرح عمدی از قانون مجازات اسلامی]، تقاضای رسیدگی، تعقیب کیفری و صدور حکم محکومیت برای مشتکی عنه را از محضر آن مقام محترم استدعا دارم. همچنین، درخواست تعیین و پرداخت دیه و خسارات وارده را نیز از طریق مراجع قانونی دارم.

با احترام فراوان

[نام و نام خانوادگی شاکی] [امضا]

نتیجه گیری

در نهایت، باید بگیم که حمل، نگهداری، خرید و فروش و حتی استفاده از اسپری فلفل و شوکر بدون مجوز قانونی، در ایران حسابی دردسرسازه و عواقب کیفری و حقوقی جدی داره. از حبس و جزای نقدی گرفته تا پرداخت دیه و جبران خسارت های احتمالی. پس واقعاً ارزشش رو نداره که برای یه دفاع شخصی لحظه ای، خودمون رو تو این منجلاب قانونی بندازیم.

اگه واقعاً فکر می کنید به دلیل ماهیت شغلی یا تهدیدات جدی نیاز به این ابزارها دارید، حتماً از طریق نیروی انتظامی اقدام به گرفتن مجوز قانونی کنید و سر خود دست به کار نشید. حق دفاع شخصی برای هر کسی محفوظه، اما باید این حق رو تو چارچوب قانون و با ابزارهای مجاز به جا آورد. اگه هم خدای نکرده با مشکل حقوقی روبرو شدید، بهترین کار اینه که بدون معطلی به یه وکیل متخصص مراجعه کنید تا شما رو تو این مسیر پر پیچ و خم راهنمایی کنه و نذاره سرتون کلاه بره یا حق و حقوقتون پایمال بشه.